Πώς οι άνθρωποι συνδέονται διαχρονικά μέσω των βιβλίων
Οι κοινωνίες των ανθρώπων ήταν πάντα κοινωνίες αφηγήσεων.
Τα βιβλία υπήρξαν ιστορικά το κύριο μέσο για τη διατήρηση της γνώσης, των ιδεών, της ιστορίας και του πολιτισμού: από τις αρχαίες πλάκες, τους παπύρους και τα χειρόγραφα μέχρι τα σύγχρονα ψηφιακά αρχεία, τα βιβλία διασφαλίζουν τη μετάδοση των πληροφοριών από γενιά σε γενιά.
Από τη Βίβλο ώς το «Κομμουνιστικό μανιφέστο», και από την «Καταγωγή των ειδών» ώς το «Δεύτερο φύλο» και την «Πολιτική ανυπακοή» του Θορό, τα βιβλία εμπνέουν τους ανθρώπους, συχνά με αναπάντεχους τρόπους, διαμορφώνοντας την παγκόσμια ιστορία.
Πολλά βιβλία έχουν πυροδοτήσει επαναστάσεις, έχουν αλλάξει τους κοινωνικούς κανόνες ή επέστησαν την προσοχή των ανθρώπων στην αδικία. Από την «Καλύβα του μπαρμπα-Θωμά» μέχρι το «1984», και από τη «Φάρμα των ζώων» μέχρι το «Ημερολόγιο της Άννας Φρανκ», τα βιβλία επηρεάζουν την ίδια τη συνείδηση του κοινού στον πυρήνα της.
Δεν υπήρξε ποτέ ηγετική φυσιογνωμία σε οποιονδήποτε τομέα που να μην ήταν δραστήριος και εκλεκτικός αναγνώστης.
Ορισμένα βιβλία γίνονται μέρος του λογοτεχνικού κανόνα, διαμορφώνοντάς τον ταυτόχρονα, επηρεάζοντας όχι μόνο τους αναγνώστες, αλλά και άλλους συγγραφείς, καλλιτέχνες και στοχαστές, υφαίνοντας την κοινή πολιτιστική μας κληρονομιά.
Τα βιβλία απεικονίζουν την πνευματική ελευθερία. Όποιος απαγορεύει ή λογοκρίνει βιβλία αναγνωρίζει, πρώτος αυτός, τη δύναμή τους να αμφισβητούν την εξουσία.
Η ανεμπόδιστη πρόσβαση στα βιβλία είναι ένας ασφαλής δείκτης μιας ανοιχτής, ελεύθερης κοινωνίας.
Μαζί με τα μπαχαρικά, τα βιβλία –φορείς του διαπολιτισμικού διαλόγου– εξέφρασαν την πρώτη και βασικότερη παγκοσμιοποίηση. Οι άνθρωποι ενώνονται χάρη στα βιβλία.
Περισσότερο από τις άλλες τέχνες, είναι η λογοτεχνία εκείνη που ενσωματώνει το πνεύμα της εποχής και του τόπου της. Τα βιβλία αντικατοπτρίζουν τις αξίες, τις πεποιθήσεις και τις παραδόσεις των κοινωνιών που τα δημιουργούν.
Η λογοτεχνία βοηθά τους ανθρώπους να κατανοήσουν τον εαυτό τους και τη θέση τους στον κόσμο: τίποτε άλλο δεν διαμορφώνει πειστικότερα την προσωπική μας ταυτότητα, αλλά ούτε και την ομαδική.
Παρά το γεγονός ότι η ανάγνωση είναι μια μοναχική δραστηριότητα, οι άνθρωποι συνδέονται με ποικίλους τρόπους μέσω των βιβλίων.
Τα ψηφιακά βιβλία είναι υπέροχα.
Η άνοδος των e-books και των audiobooks (και των «πολυμορφικών», που ήδη σχεδιάζονται) δείχνει την ωραία προσαρμοστικότητα των βιβλίων ως πολιτιστικής μορφής.
Ο συγκερασμός του βιβλίου με τα ΜΚΔ είναι εκπληκτικός. Πλατφόρμες όπως το TikTok, το Instagram και το Twitter επηρεάζουν όσο κανείς άλλος αυτό που διαβάζουν οι άνθρωποι σήμερα. Το BookTok έδωσε νέα πνοή σε ξεχασμένα μυθιστορήματα και εισήγαγε νέα είδη λογοτεχνίας.
Κανείς δεν είναι συλλέκτης ψηφιακών βιβλίων. Ακόμη και ένας που τα έχει όλα.
Είμαστε οι τελευταίες γενιές που συλλέγουν βιβλία. Οι επόμενες (περί τα μέσα του αιώνα) θα βλέπουν τα χάρτινα βιβλία όπως εμείς τις εγκυκλοπαίδειες: σαν κάτι γραφικό και παλαιικό.
Παράλληλα με την άνοδο των e-books, αναβιώνει η τέχνη της καλλιτεχνικής βιβλιοδεσίας και της αποκατάστασης βιβλίων. Όπως και τα μικρά, ανεξάρτητα, concept βιβλιοπωλεία. Αξιοπρόσεκτο.
H AI θα αντικαταστήσει τους συγγραφείς κατά 100%. Η τεχνολογία θα υπερισχύσει, και μάλιστα πολύ πιο σύντομα από όσο νομίζουμε.
Σαν την επανένωση, ύστερα από χρόνια, δύο εραστών, τίποτε δεν μπορεί να φτάσει το ξαναδιάβασμα ενός αγαπημένου βιβλίου της εφηβικής μας αναγνωστικής ηλικίας.
Η ελευθερία είναι ευάλωτη. Ζει μόνο εκεί όπου οι πολίτες μπορούν να αμφισβητούν, να κρίνουν, να διορθώνουν. Και πεθαίνει όταν κάποιος αποφασίζει ότι «ξέρει καλύτερα για όλους».
Τα δεκατέσσερα κείμενα του βιβλίου αναφέρονται στις πολιτικές, στρατιωτικές και διπλωματικές εξελίξεις που διαμόρφωσαν το νεοελληνικό κράτος και την νεοελληνική κοινωνία
11°
