Τα βιβλία του Φανταστικού

Το Φανταστικό έχει τόσο πολλές όψεις, τόσο πολλά επίπεδα, και τόσο πολλούς τρόπους να μας παρουσιάζεται, όσο κανένα άλλο λογοτεχνικό είδος. Είτε μιλάμε για τα παλπ διηγήματα του Μεσοπολέμου, είτε για τη χρυσή εποχή της επιστημονικής φαντασίας, είτε για τον Κάφκα, είτε για τον Μπόρχες, είτε για τον Κινγκ, το Φανταστικό είναι ένα: πολυπρόσωπο, πολυπλόκαμο, πολυπρισματικό, πολιτικό και γεμάτο ανατριχίλες. Εδώ, ο αναγνώστης μπορεί να αισθανθεί ότι βρίσκεται στο σπίτι του. Μόνο που κάτι χαρχαλεύει στο σκοτάδι, πίσω από εκείνη τη γωνία…

Σήμερα θα δούμε τέσσερα μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα στα ελληνικά —ένα κλασικό και τρία σύγχρονα—, μία επική σειρά μυθιστορημάτων εναλλακτικής ιστορίας, και μία συλλογή δυστοπικών διηγημάτων από τη Βολιβία.

Σας ευχαριστούμε για το ενδιαφέρον!

* * *

Σούζαν Χιλλ, «Η γυναίκα με τα μαύρα» (μετάφραση Θωμάς Μαστακούρης, 192 σελίδες, Εκδόσεις Αίολος). Η Ντέιμ Susan Hill (Αγγλία, 1942), με τριάντα μυθιστορήματα στο ενεργητικό της, πολλά από τα οποία έχουν τιμηθεί με σημαντικά βραβεία, έγραψε το πιο γνωστό της βιβλίο, την περίφημη «Γυναίκα με τα μαύρα», το 1983. Γκόθικ ιστορία φαντασμάτων, βγαλμένη μέσα από την πιο στιβαρή παράδοση του είδους, διάσπαρτη με στοιχεία μυστηρίου και τρόμου, γνώρισε πελώρια επιτυχία και μεταφέρθηκε στο θέατρο, τον κινηματογράφο και την τηλεόραση. Το 2012 της αποδόθηκε ο τίτλος της Διοικητού του Τάγματος της Βρετανικής Αυτοκρατορίας για την προσφορά της στα γράμματα. H ΥΠΟΘΕΣΗ: Ο Άρθουρ Κιπς, ένας ανερχόμενος λονδρέζος δικηγόρος, πηγαίνει στο Κρίθιν Γκίφορντ, μια απομακρυσμένη κωμόπολη στη βορειοανατολική ακτή της Αγγλίας. Σκοπός του ταξιδιού του είναι να παραβρεθεί στην κηδεία μιας πελάτισσάς του, της Άλις Ντράμπλοου, και να τακτοποιήσει τις εκκρεμείς υποθέσεις της. Πηγαίνοντας εκεί, ο Κιπς αγνοεί τα τραγικά μυστικά που θα του αποκαλυφθούν. Εντέλει, ένα επαγγελματικό ταξίδι ρουτίνας μετατρέπεται σε εφιάλτη όταν ο Κιπς αρχίζει να βασανίζεται από μυστηριώδεις ήχους και εικόνες — μια κουνιστή καρέκλα σ’ ένα εγκαταλειμμένο παιδικό δωμάτιο, τον ανατριχιαστικό ήχο μόνιππου, το ουρλιαχτό ενός παιδιού μέσα στην ομίχλη και, το πιο τρομακτικό απ’ όλα, μια γυναίκα-φάντασμα ντυμένη στα μαύρα.

John Connolly, «Οι Ερινύες» (μετάφραση Χριστίνα Ριζοπούλου, 464 σελίδες, Εκδόσεις Bell). Ο Τζον Κόνολι (Ιρλανδία, 1968) έγινε ήδη διάσημος με το πρώτο του βιβλίο το περίφημο «Κάθε Νεκρό Πράγμα» (1999). Ακολούθησαν πολλά ακόμη μυθιστορήματα με ήρωα τον Τσάρλι Πάρκερ: οι «Ερινύες» είναι το εικοστό (όλα τους κυκλοφορούν από τις Εκδόσεις Bell). Ένας από τους σημαντικότερους συγγραφείς του είδους, λεπτολόγος, γνώστης της παράδοσης, ιδιοφυής μετρ του σασπένς. Όχι άδικα, επιτυχημένος σε όλο τον κόσμο. H ΥΠΟΘΕΣΗ: Ερινύες. Οι μυθικές θεότητες της εκδίκησης, με τα κεφάλια τους τυλιγμένα με φίδια, που καταδίωκαν όσους είχαν διαπράξει εγκλήματα που είχαν μείνει ατιμώρητα. Τώρα, ο ιδιωτικός ερευνητής Τσάρλι Πάρκερ εμπλέκεται σ’ ένα κόσμο σύγχρονων Ερινυών, μέσα από δύο ιστορίες: Οι Αδελφές Στρέιντζ και Οι Ερινύες. Στις Αδελφές Στρέιντζ, η επιστροφή του κακοποιού Ρομ Μπιούκερ στο Πόρτλαντ του Μέιν συνοδεύεται από χάος και θάνατο, καθώς μια κλοπή απειλεί να αφανίσει όχι μόνο τον ίδιο αλλά και τις πρώην ερωμένες του, τις αινιγματικές Ντολόρς και Άμπαρ Στρέιντζ. Και στις Ερινύες ο Πάρκερ πρέπει να παλέψει για να προστατεύσει δύο ακόμα γυναίκες, ενώ παράλληλα το Πόρτλαντ οχυρώνεται εν όψει μιας παγκόσμιας πανδημίας. Ίσως όμως οι πελάτισσές του είναι πιο ικανές να φροντίσουν τον εαυτό τους απ’ όσο θα φανταζόταν κανείς…

Irene Solà, «Τραγουδώ εγώ και το βουνό χορεύει» (μετάφραση Μαρία Παλαιολόγου, 224 σελίδες, Εκδόσεις Ίκαρος). Η Irene Solà (Ισπανία, 1990), πεζογράφος, ποιήτρια, εικαστική καλλιτέχνις, απέσπασε με το «Τραγουδώ εγώ και το βουνό χορεύει», που μεταφράζεται σε περισσότερες από δεκαεπτά γλώσσες, τέσσερα λογοτεχνικά βραβεία, συμπεριλαμβανομένου του Ευρωπαϊκού Βραβείου Λογοτεχνίας 2020. Ποιητικό, συγκινητικό, με μία πλειάδα ονειρικών χαρακτήρων, είναι γραμμένο με μαεστρία και ομορφιά. Μιλά για το βουνό και τους ήχους του δάσους, για το θάνατο, για τη ζωή — και για το τραγούδι της αστραπής. Ένα βιβλίο που προσφέρεται για περισσότερες από μία αναγνώσεις, και για πολλές υπογραμμίσεις. Έχετε και ένα μολύβι από κοντά. H ΥΠΟΘΕΣΗ: Σε ένα χωριό στα Πυρηναία, η μνήμη των διωγμών και των εκτελέσεων του εμφυλίου πολέμου είναι ακόμη νωπή. Ωστόσο η μαγευτική ομορφιά του τόπου, μιας γης που ευνοεί το φαντασιοκόπημα και την αφηγηματική υπερβολή, έχει μείνει απαράλλαχτη. Μέσα σ’ αυτή την οργιώδη φύση, κεραυνός χτυπά έναν αγρότη —στον οποίο αρέσει να περιπλανιέται στις βουνοπλαγιές σκαρώνοντας ποιήματα που απαγγέλλει φωναχτά— ενώ προσπαθεί να ελευθερώσει από το σύρμα του φράχτη το πόδι ενός από τα μοσχαράκια του. Οι κυράδες των βουνών και ολόκληρης της πλάσης μαζεύονται γύρω του κι αρχίζει να ξετυλίγεται η κόκκινη κλωστή της ανέμης ενός σαγηνευτικού παραμυθιού.

Stacey Halls, «Κυνήγι μαγισσών» (μετάφραση Χριστίνα Σωτηροπούλου, 432 σελίδες, Εκδόσεις Κλειδάριθμος). Η Στέισι Χαλς (Αγγλία, 1989) σπούδασε δημοσιογραφία και αρθρογραφεί τακτικά για το βιβλίο σε μεγάλα Μέσα. Το «Κυνήγι μαγισσών», ένα εξαιρετικά καλογραμμένο, γεμάτο σασπένς και με ιδιαίτερα πειστικούς χαρακτήρες γκόθικ μυθιστόρημα ιστορικής φαντασίας —είδος με κύρος και πολλές χιλιάδες απαιτητικούς φαν στο εξωτερικό—, είναι το πρώτο της βιβλίο: μια μεγάλη εκδοτική επιτυχία στη Μεγάλη Βρετανία. Έκτοτε έχει γράψει άλλα δύο μυθιστορήματα. H ΥΠΟΘΕΣΗ: Σε καιρούς καχυποψίας και διωγµών, το να είσαι γυναίκα είναι ό,τι πιο επικίνδυνo. Η Φλίτγουντ Σάτλγουορθ είναι δεκαεφτά ετών και έχει ήδη χάσει τρία µωρά. Είναι έγκυος για τέταρτη φορά, όταν τυχαία βρίσκει ένα γράµµα του γιατρού της και µαθαίνει ότι δε θα µπορέσει να επιβιώσει από µία ακόµη εγκυµοσύνη. Συντετριµµένη, συναντά στον δρόµο της τη νεαρή µαία Άλις Γκρέι, που της υπόσχεται ότι θα τη βοηθήσει να φέρει στον κόσµο ένα υγιές µωρό. Όταν όµως η Άλις παρασύρεται στη δίνη του κυνηγιού µαγισσών που εκτυλίσσεται στα βορειοδυτικά της χώρας, η Φλίτγουντ ρισκάρει τα πάντα για να τη σώσει. Καθώς η δίκη των διαβόητων µαγισσών του Πεντλ πλησιάζει και η κοιλιά της Φλίτγουντ µεγαλώνει, τα χρονικά περιθώρια στενεύουν και η ζωή και των δυο βρίσκεται σε κίνδυνο.

Harry Turtledove, «Εισβολή» και «Ανατροπή» (2 + 2 τόμοι, μετάφραση Μαρία-Κασσιανή Ζώτου, 432 + 448 & 432 + 448 σελίδες, Εκδόσεις Anubis). Ο Harry Norman Turtledove (ΗΠΑ, 1949) είναι ο #1 συγγραφέας Εναλλακτικής Ιστορίας (αλλά και ιστορικής φαντασίας, fantasy και sci-fi). Ο πρώτος τόμος της «Εισβολής» εκδόθηκε στην Αμερική το 1994, έκανε τεράστια επιτυχία, και ακολουθήθηκε από άλλους οχτώ. Η Εναλλακτική Ιστορία, το περίφημο υποείδος «What if…», έχει εκατομμύρια πιστούς σε όλο τον κόσμο, και στις καλύτερες στιγμές της, όπως εδώ, απευθύνεται σε ένα κοινό που ξέρει ήδη καλά την καταγεγραμμένη όντως Ιστορία — πριν την αλλάξει με έναν δημιουργικό και ευφάνταστο τρόπο. H ΥΠΟΘΕΣΗ: 1942. Από το Περλ Χάρμπορ ώς τους δρόμους του Παρισιού και από την Πολιορκία του Λένινγκραντ ώς τη Ναυμαχία του Μίντγουεϊ, ο πόλεμος μαινόταν σε ολόκληρο τον πλανήτη, ενώ οι φλόγες της καταστροφής εξαπλώνονταν ολοένα. Και τότε, ξαφνικά, κατέφτασε ένας πολύ ισχυρότερος εχθρός. Οι εξωγήινοι ήταν ασταμάτητοι, με τεχνολογία που ξεπερνούσε τον ανθρώπινο νου. Μόνη ελπίδα της Γης, η συνεργασία μεταξύ των δυνάμεων του Άξονα και των Συμμάχων — πράγμα αδιανόητο. Όμως το εναλλακτικό σενάριο ήταν ακόμα χειρότερο… Τι θα γινόταν λοιπόν αν ο Ρούζβελτ, ο Στάλιν, ο Τσόρτσιλ, ο Χίτλερ και ο Χιροχίτο ένωναν τις δυνάμεις τους για να υπερνικήσουν έναν ακόμα πιο ισχυρό αντίπαλο; Όσο δε για τους εισβολείς, αυτοί σίγουρα δεν περίμεναν τη λυσσαλέα αντίσταση που συνάντησαν. Όμως μαθαίνουν γρήγορα και δεν θα διστάσουν να εξαπολύσουν τα πιο καταστροφικά τους όπλα, προκειμένου να κάμψουν το ηθικό των αγωνιστών. Ναζί και Εβραίοι, Ιάπωνες και Αμερικανοί, Ρώσοι και Βρετανοί θα αναγκαστούν να συνεργαστούν ή να χάσουν τα πάντα. Από τις χιονισμένες εκτάσεις της Ουκρανίας μέχρι τα γκέτο της Πολωνίας, και από τους αγγλικούς ουρανούς μέχρι το πολιορκούμενο Σικάγο, νέες συμμαχίες ανάμεσα σε παλιούς εχθρούς θα δοκιμαστούν. Απέναντι στην τεχνολογική υπεροχή ενός ακατανόητου εχθρού, η επινοητικότητα και το θάρρος του ανθρώπινου είδους θα κρίνουν το αποτέλεσμα της πιο ασύμμετρης σύγκρουσης.

Λιλιάνα Κολάνσι, «Λάμπετε στο σκοτάδι» (μετάφραση Αγγελική Βασιλάκου, 102 σελίδες, Εκδόσεις Δώμα). Η Liliana Colanzi (Βολιβία, 1981), καθηγήτρια λογοτεχνίας και δημιουργικής γραφής στο Πανεπιστήμιο Cornell, αλλά και εκδότρια η ίδια, έχει εκδώσει τέσσερις συλλογές διηγημάτων μέσα σε μια δωδεκαετία. Η τελευταία της, το «Λάμπετε στο σκοτάδι», εκδόθηκε το 2022. Βραβεύτηκε με το βραβείο Ribera Del Duero. Πολύ υψηλής ποιότητας πρόζα, μια επιστημονική φαντασία σκοτεινή, δυστοπική, «βιομηχανική», ανησυχαστική — και απολύτως μοντέρνα. Από τις πιο καλογραμμένες συλλογές διηγημάτων που διαβάσαμε τα τελευταία χρόνια, και από τις πιο αναπάντεχες. Μικρό βιβλίο, αλλά μεγάλου ειδικού βάρους, που δίνει την πρέπουσα σημασία στην οικονομία της αφήγησης: δεν περισσεύουν λέξεις εδώ πέρα. Το μέλλον παρουσιάζεται άσχημο, βρόμικο, αβάσταχτο, και βίαιο. Σπάνια βρίσκουμε την ευκαιρία να διαβάσουμε επιστημονική φαντασία που εκτυλίσσεται στις χώρες της Λατινικής Αμερικής, κι αυτή είναι μία πρώτης τάξεως ευκαιρία. Το σκηνικό, από όπου λείπουν οι μεγάλοι, σπουδαίοι, δυνατοί ήρωες, θυμίζει Μπάλαρντ. Και δεν δίνει κανένα περιθώριο για εφησυχασμό. H ΥΠΟΘΕΣΗ: Έξι φωσφορίζουσες ιστορίες αόρατου κινδύνου. Έξι διηγήματα που προεκτείνουν την πραγματικότητα στα όρια της επιστημονικής φαντασίας. Υπό το βάρος της εξουσίας, του χρόνου και της μεγάλης κλίμακας, ο άνθρωπος, μικρός, λυγίζει· άλλοτε βουβά, μισολιπόθυμος απ’ το μεθύσι, άλλοτε με τη μουσική υπόκρουση μιας εκκωφαντικής έκρηξης.