Παρουσίαση του βιβλίου «Σύντομη ιστορία της ισότητας» του οικονομολόγου Τομά Πικετί, που εκδόθηκε πρόσφατα στα γαλλικά
Το βιβλίο «Κεφάλαιο και ιδεολογία» είναι μια ανάλυση της έννοιας του κεφαλαίου και του ρόλου της ιδεολογίας στη νεωτερικότητα, καθώς και μια δέσμη προτάσεων του Τομά Πικετί για την αντιμετώπιση των οικονομικών και και κοινωνικών ανισοτήτων. H «Σύντομη ιστορία της ισότητας» είναι η μεγέθυνση και ανάλυση του προβλήματος που απασχολεί τον Γάλλο οικονομολόγο σε όλα του τα έργα: στο «Κεφάλαιο και ιδεολογία», συνέχεια του βιβλίου του «Το κεφάλαιο στον 21ο αιώνα», ο Πικετί διευρύνει το πεδίο του, υπερβαίνοντας την Ευρώπη –περιγράφει τις ιδιαιτερότητες των ανισοτήτων σε αναπτυσσόμενες χώρες όπως η Ινδία και η Βραζιλία– και παρουσιάζει ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα για την παγκόσμια φορολόγηση και για τη δικαιότερη ανακατανομή του πλούτου. Στη δε «Σύντομη ιστορία της ισότητας» αφηγείται το πώς ο πλούτος έχει την τάση να συγκεντρώνεται σε λίγα χέρια αυξάνοντας τα οικονομικά χάσματα.
Παρότι το «Κεφάλαιο και ιδεολογία» παραμένει έργο ενός μαρξιστή οικονομολόγου, ερευνά τις ενδεχόμενες πολιτικές μεταρρυθμίσεις και ιδεολογικές προσλήψεις· και παρά το πλήθος των οικονομικών στοιχείων, που έτσι κι αλλιώς είναι εκ φύσεως κοινωνικά και πολιτικά, το παρόν βιβλίο συνιστά, στην ουσία, ένα έργο πολιτικής επιστήμης. Ο Πικετί υπογραμμίζει ότι η τάξη πραγμάτων στον σημερινό καπιταλισμό οφείλεται περισσότερο στην ιδεολογία και στην πολιτική –λιγότερο στην οικονομία και στην τεχνολογία– χρησιμοποιώντας μια μεθοδολογία που δείχνει την εμπιστοσύνη του στον εμπειρισμό. Συνεχίζοντας την επιχειρηματολογία του γύρω από τη γέννηση και την αύξηση των ανισοτήτων, ο Πικετί απευθύνεται, αν όχι στο ευρύ κοινό, τουλάχιστον σε ένα κοινό που ενδιαφέρεται για την οικονομία και την πολιτική και που ίσως έχει ξεφυλλίσει το «Το κεφάλαιο στον 21ο αιώνα». Στο «Κεφάλαιο και ιδεολογία» η οικονομική θεωρία έρχεται σε δεύτερη μοίρα έναντι του πλήθους των ιστορικών, κοινωνιολογικών και πολιτικών λεπτομερειών οι οποίες συγκροτούν την εικόνα ενός οικονομικά άδικου κόσμου όπου οι ανισότητες θεωρούνται νόμιμες. Ο συγγραφέας διαπιστώνει την αποτυχία της «προόδου» να μειώσει τις ανισότητες, και κάνει πολύ συγκεκριμένες προτάσεις για να επιτευχθεί η ισότητα στο μέλλον – το αν αυτές οι προτάσεις φαίνονται πραγματοποιήσιμες είναι βεβαίως διαφορετικό ζήτημα. Όπως έγραφε ο ’’Economist’’ στη σχετική βιβλιοκρισία, το κείμενο είναι «μεστό και χωρίς θεωρητικολογία»: πρόκειται πάντως για ένα διεπιστημονικό έργο όπου ο συγγραφέας προσπαθεί να συνδυάσει την οικονομική ερμηνεία με μαρξιστικές και μετα-μαρξιστικές προσεγγίσεις οι οποίες περιλαμβάνουν παράγοντες όπως η θρησκεία και το αίσθημα του ανήκειν σε έθνος ή σε κοινότητα.
Αν και ο Πικετί δεν πιστεύει στις αναπόφευκτες «νομοτέλειες» του μαρξιστικού δόγματος, τόσο το «Κεφάλαιο και Ιδεολογία», όσο και η «Σύντομη ιστορία της ισότητας» παραμένουν μια μαρξιστική περιγραφή της ταξικής κοινωνίας: στο πρώτο, η λέξη «Κεφάλαιο» στον τίτλο μαρτυρεί, όχι μόνο ότι πρόκειται για συνέχεια του προηγούμενου βιβλίου του, αλλά για συνέχεια του «Κεφαλαίου» του Μαρξ. Το βιβλίο έχει ήδη διαβαστεί και συζητηθεί σε πολλές χώρες έχοντας πάρει τη θέση του δίπλα σε άλλα μπεστ-σέλερ της αριστεράς.
19°
