Τρία θέατρα σε τρεις ευρωπαϊκές πόλεις (Αθήνα, Λονδίνο και Μόναχο) δημιουργούν μια κοινή σπονδυλωτή παράσταση, η οποία παίζεται την ίδια στιγμή στις τρεις πόλεις, με τους θεατές κάθε θεάτρου να βλέπουν ένα μέρος της κάθε ιστορίας. Οι ιστορίες ολοκληρώνονται με τις σκηνές να συνδέονται ζωντανά και τους ηθοποιούς να επικοινωνούν μέσω διαδικτύου. Οι τρεις παραστάσεις μεταδίδονται παράλληλα στο διαδίκτυο, δίνοντας την ευκαιρία στους θεατές σε ολόκληρο τον κόσμο να επιλέξουν την πόλη και την εξέλιξη της ιστορίας που θα παρακολουθήσουν.
Η διαδικασία ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2014 από τον Γιάννη Καλαβριανό και την Εταιρεία Θεάτρου Sforaris στην Αθήνα, τον Γερμανό σκηνοθέτη και δραματουργό Michael Sommer και τον θίασο Pathos München στο Μόναχο, ενώ στην πορεία προστέθηκε στη δημιουργική ομάδα ο Άγγλος σκηνοθέτης Tom Mansfield και το Upstart Theatre στο Λονδίνο. Από τα μέσα του 2015, οι τρεις θίασοι εργάστηκαν πάνω στο ζήτημα της αλλαγής σπιτιού, της μετακίνησης και της επικοινωνίας με όσους μένουν πίσω. Ο Γιάννης Καλαβριανός εξηγεί το project.
«Η παράσταση “Phone Home”, βασίζεται σε πραγματικές ιστορίες ανθρώπων που άφησαν το σπίτι τους για να δημιουργήσουν ένα καινούριο. Συγκεντρώθηκαν στην Αθήνα, το Λονδίνο και το Μόναχο και οι αληθινοί πρωταγωνιστές τους βρέθηκαν στις τρεις αυτές πόλεις, για μικρό ή μεγάλο διάστημα, χωρίς όμως να έχουν γεννηθεί εκεί. Είναι πολύ απελευθερωτικό, μέσα στα δεδομένα εξαρχής όριά του, το να γράφεις έχοντας ως εκκίνηση μία αληθινή ιστορία. Η ίδια η ζωή σου υπαγορεύει τη σύνθεση, την εξέλιξη, τις ανατροπές και την έκβαση του γεγονότος. Από την άλλη, η συνάφεια και αν θέλουμε η κατάταξη στο είδος που ονομάζουμε ως «θέατρο-ντοκουμέντο» γίνεται καταχρηστικά και για όρους αδρής συνεννόησης.
>>Δεν δουλεύουμε με τους κανόνες του συγκεκριμένου είδους, δεν χρησιμοποιούμε αυτούσιες τις ιστορίες, αλλά μετά από λεπτομερή δραματουργική επεξεργασία, παίζουν μόνο επαγγελματίες ηθοποιοί και δεν φωτογραφίζουμε τα συγκεκριμένα περιστατικά με τους όρους της καταγραφής της επικαιρότητας. Στόχος μας δεν υπήρξε ποτέ να μεταφέρουμε επί σκηνής ένα αληθινό κομμάτι ζωής, αλλά την επεξεργασμένη εκδοχή της αλήθειας του. Ζητούμενο ήταν πάντα η ποιητική σύλληψη των χαρακτήρων. Γι’ αυτό και δεν χρησιμοποιούμε ποτέ αυτούσιο τον προφορικό λόγο της καταγραφής και δεν φωτίζουμε περιπτωσιολογικά τους ήρωες.
>>Για να γίνω πιο σαφής της παραπάνω διαδικασίας, θα αναφέρω το παράδειγμα της Γιούσρα Μαρντίνι, την ιστορία της οποίας χρησιμοποιούμε στην παράσταση. Η κοπέλα αυτή, κολυμβήτρια από τη Συρία, έγινε διεθνώς γνωστή, όταν πήρε μέρος στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Ρίο, με την ομάδα των προσφύγων, που για πρώτη φορά συνέστησε η ΔΟΕ. Λίγους μήνες πριν, είχε ναυαγήσει στην προσπάθειά της να διασχίσει το Αιγαίο και οδήγησε μαζί με άλλα 3 άτομα που γνώριζαν κολύμπι, την τρύπια βάρκα τους προς τις ελληνικές ακτές. Έχοντας ως εκκίνηση την αληθινή ιστορία της, γράφτηκε ένα κείμενο κατά το οποίο παρακολουθούμε μία συνέντευξη της αθλήτριας σε έναν δημοσιογράφο, μετά τη συμμετοχή της στους Ολυμπιακούς, για να καταλάβουμε στο τέλος πως όλες οι ερωτήσεις και οι απαντήσεις συμβαίνουν στο μυαλό της, την ώρα που έχουν πέσει στη θάλασσα και προσπαθεί να πάρει κουράγιο για να συνεχίσει να κολυμπά. Η πραγματικότητα δηλαδή μεταλλάσσεται σκηνικά για να φωτίσει και από άλλες γωνίες τις εκδοχές της.
>>Δεν γνωρίζω εάν προτιμάται αυτό το είδος του θεάτρου ή μας γοητεύει γενικώς το “βασισμένο σε αληθινά περιστατικά”. Η υπενθύμιση της αλήθειας δρα καταλυτικά στην αντίληψη και την επεξεργασία των γεγονότων. Σαν να εντείνουμε λίγο περισσότερο τις αισθήσεις μας. Με αυτόν όμως τον τρόπο αδικούμε όλες εκείνες τις ιστορίες που είναι προϊόντα μυθοπλασίας. Πώς θα αντιδρούσαμε άραγε αν για παράδειγμα-και εντελώς υποθετικά-μαθαίναμε πως ο Ίψεν έγραψε το “Κουκλόσπιτο” έχοντας στο νου του την γειτόνισσα του και πως ίσως η Νόρα να ήταν έναν καθόλα υπαρκτό πρόσωπο; Θα άλλαζε την αξία της ιστορίας και του κειμένου; Το θέατρο που αποτυπώνει την πραγματικότητα με τον τρόπο που έχει γίνει μέχρι στιγμής, μάλλον φαίνεται πως κλείνει τον κύκλο του και πρέπει, όπως όλη η φύση, να αναγεννήσει με κάποιον τρόπο τον εαυτό και τα μέσα του. Γιατί αλλιώς θα καταλήξει να ακολουθεί ασθμαίνοντας μία πραγματικότητα που πάντα θα προηγείται, καταργώντας παράλληλα το γοητευτικότερο πλεονέκτημα της θεατρικής πράξης, τη διαχρονία.
>>Με τους καλλιτέχνες από την Αγγλία και τη Γερμανία μοιάζουμε σε πολλά και διαφέρουμε σε άλλα τόσα. Έχουμε διαφορετική εκπαίδευση, εμπειρίες και αισθητική. Η πολιτική, οικονομική και κατ’ επέκταση συνολική τρέχουσα καθημερινότητα των χωρών μας διαφέρει και οδηγεί σε άλλο τρόπο καθημερινού βιώματος. Πολλές από τις ιστορίες που συγκεντρώσαμε, ενώ λειτουργούσαν σε εμάς, άφηναν εντελώς αδιάφορους τους Άγγλους και αντίστροφα.
Στην ουσία, η παράσταση αποτελεί ένα πείραμα ανοιχτής συνεργασίας.
>>Υπήρξαν 3 διαφορετικές ομάδες, 3 σκηνοθεσίες και 1 κείμενο που γράφτηκε από τις 3 δραματουργικές ομάδες (στην Ελλάδα από την Έρι Κύργια κι εμένα). Καθημερινά κατά τη διάρκεια των προβών προηγούνταν ένα δίωρο skype με τους άλλους 2 σκηνοθέτες όπου συζητούνταν τα θέματα της ημερήσιας πρόβας. Ακολουθούσε 3ωρη ξεχωριστή πρόβα της κάθε ομάδας και 3ωρη κοινή μέσω skype. Κανένας δεν παρενέβαινε στη σκηνοθετική, σκηνογραφική, ενδυματολογική, αισθητική ή οποιαδήποτε άλλη επιλογή των άλλων, εκτός και αν έρχονταν σε ανοιχτή σύγκρουση χωρίς να οδηγεί κάπου. Υπήρξε κοινή σκηνή όπου η πρόταση της γερμανικής ομάδας ήταν να παίξουν εντελώς γυμνοί, γεγονός που δεν μπορούσαμε να εντάξουμε με κανέναν τρόπο ούτε εμείς, ούτε οι Άγγλοι, οπότε εγκαταλείφθηκε. Ακόμη όμως κι όταν η διαδικασία δεν είναι εύκολη ή βατή, ο στόχος πρέπει να είναι καθαρός. Σε εμάς ήταν να συνεργαστούμε, χωρίς να έχει κάποιος το τελικό πρόσταγμα. Και όταν θέλεις να συνεργαστείς, βρίσκεις τον τρόπο».
Τα αγγλόφωνα κομμάτια της παράστασης θα παιχτούν με ελληνικούς υπέρτιτλους.
Η ώρα έναρξης της παράστασης θα τηρηθεί αυστηρά λόγω των συγχρονισμένων συνδέσεων με το Λονδίνο και το Μόναχο.
Κατά τη διάρκεια των παραστάσεων θα προγραμματιστούν συζητήσεις μεταξύ θεατών και συντελεστών, μέσω ζωντανής τηλεδιάσκεψης που θα μεταδίδεται και στις τρεις πόλεις και διεθνώς μέσω streaming.
Τι μας είπε για τα ιστορικά γεγονότα και τη σχέση τους με το σήμερα, τους ακίνητους ταξιδιώτες και την παράσταση «Ματαρόα στον ορίζοντα» στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ
12°
