Xορεύοντας τάνγκο και ακούγοντας Βιβάλντι στη Λίμνη Ευβοίας

Το βράδυ της Κυριακής, έξω από το κινηματοθέατρο Ελύμνιον στην παραλία της Λίμνης, με τον κόσμο να γεμίζει τον δρόμο και τα γύρω μαγαζιά, άκουγες στις συζητήσεις ότι αυτό το στοίχημα των ανθρώπων του Μεγάρου Μουσικής μοιάζει να κερδήθηκε. Και τα χαμόγελα όλων εξέφραζαν μια επιτυχία, που μόνο αυτονόητη δεν ήταν. Είχαμε μόλις εξέλθει από την κατάμεστη αίθουσα του θεάτρου έχοντας απολαύσει έργα Βιβάλντι, Μπαχ και Χαίντελ από το σύνολο De Profundis. Ο δημιουργός του σχήματος και πρώτο βιολί, Ηλίας Γυφτονικολός, ανάμεσα στα κομμάτια μάς μιλούσε με τρόπο πολύ εκφραστικό για την εποχή του μπαρόκ, για το πώς φτιάχτηκαν αυτά τα έργα και για τη ζωή των συνθετών, ζωντανεύοντας μια ολόκληρη ιστορική περίοδο. Και μετά η μουσική ερχόταν να μας γαληνεύσει την ψυχή.

Ήταν όλα τόσο όμορφα, η ησυχία της αίθουσας, η προσοχή του κοινού, το θερμό χειροκρότημα στο τέλος. Η χαρά της συναυλίας ολοκληρωνόταν από  το ήθος και το ταπεραμέντο των μουσικών του De Profundis, που εκπέμπονταν από το νεαρό της ηλικίας τους: άνθρωποι στην αρχή της μουσικής τους σταδιοδρομίας, αφοσιωμένοι στην τέχνη τους, με όραμα και πίστη, και μια χαρά απέναντι στη ζωή, μπορούσαν να γίνουν κοινωνοί της μουσικής εμπειρίας με τον πιο όμορφο και ζεστό τρόπο. Κάπως έτσι, όλα συνέτειναν σε αυτή την αίσθηση πως στη Λίμνη ήταν μια παλιά συνήθεια να γίνονται συναυλίες κλασικής μουσικής, με κατοίκους από τη Χαλκίδα και τα γύρω χωριά να έρχονται να ακούσουν μπαρόκ μουσική, σαν να ήταν το πιο φυσικό πράγμα στον κόσμο.

Σχεδόν ξεχνούσες ότι ήταν μόλις πριν έναν χρόνο που πραγματοποιήθηκε η πρώτη συναυλία κλασικής μουσικής στο ίδιο θέατρο, με την εξαιρετική Νεφέλη Μούσουρα στο πιάνο να ερμηνεύει έργα του κλασικού ρεπερτορίου. Η συναυλία αυτή δεν ήταν μόνο το τυπικό κλείσιμο του τριετούς προγράμματος που έτρεξε στη Βόρεια Εύβοια το Μέγαρο Μουσικής, το οποίο έχουν συνολικά παρακολουθήσει πάνω από 11.000 άνθρωποι, αλλά και το άνοιγμα για μια ακόμα πιο σημαντική συνέχεια. Εκείνη η πρώτη συναυλία ήταν τόσο επιτυχημένη, από κάθε άποψη, που οδήγησε την επόμενη κιόλας μέρα στην ιδέα να αγοραστεί –με ιδιωτικές χορηγίες κατοίκων– ένα πιάνο με ουρά για το Ελύμνιον, ώστε να μπορεί να φιλοξενεί τακτικά συναυλίες και γιατί όχι και φεστιβάλ, όπως αυτό που μόλις είχαμε παρακολουθήσει ένα χρόνο μετά. Μια ιδέα που, όπως μάθαμε, υλοποιείται και ελπίζουμε σύντομα να γίνει πραγματικότητα.

Να θυμίσουμε, όμως, πώς ξεκίνησε όλο αυτό. Όταν η Βόρεια Εύβοια ήταν σε μεγάλο βαθμό κατεστραμμένη από την αδιανόητη φωτιά του 2021, χωρίς καλό οδικό δίκτυο, χωρίς υποδομές, με το φυσικό περιβάλλον και τις ζωές των ανθρώπων πληγωμένες, το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών ενεργοποίησε τις πολιτιστικές του «γέφυρες» προς τον τόπο, με δράσεις που έβγαιναν μέσα στις κοινότητες σαν πράξη αλληλεγγύης και στήριξης. Αυτά τα τρία χρόνια, στο πλαίσιο του προγράμματος «Το Μέγαρο στη Βόρεια Εύβοια - Οι Γέφυρες της Μουσικής», ανάμεσα σε άλλα, ο Αλκίνοος Ιωαννίδης έδωσε συναυλίες το φθινόπωρο του 2022 στους Κουρκουλούς και τους Παπάδες, ενώ ο Νίκος Πορτοκάλογλου και ο Νίκος Σταμούλος τραγούδησαν αντίστοιχα στις Γούβες και στις Μηλιές. Το καλοκαίρι του 2023 η Ελένη Τσαλιγοπούλου εμφανίστηκε στην παραλία της Αγίας Άννας, στο πλαίσιο του «Ιουλίου των τραγουδιών» και το 2025 διοργάνωσαν αφιέρωμα στον Θάνο Μικρούτσικο με τη Ρίτα Αντωνοπούλου και τον Κώστα Θωμαΐδη, τιμώντας τη μουσική παράδοση και τη σύνδεση με τους κατοίκους. Κι ακόμα Μαντούδι, Λίμνη, Προκόπι, Ροβιές, Δασικό Χωριό, Κήρινθος, Κιτριές, Βασιλικά και Αιδηψός υποδέχθηκαν δράσεις και συναυλίες.

Από την αρχή, οι άνθρωποι του Μεγάρου είδαν τη δίψα του κόσμου για πολιτισμό, γι’ αυτό επέμειναν οι δράσεις να μην περιορίζονται στο καλοκαίρι, αλλά να συνεχίζονται και το φθινόπωρο, όταν οι άνθρωποι μένουν πιο μόνοι. Αλλά ο προγραμματισμός, τα τρία αυτά χρόνια, έμεινε πιο κοντά στα ακούσματα των κατοίκων. Η συναυλία της Νεφέλης Μούσουρα ήταν το πρώτο στοίχημα, η επιτυχία του οποίου οδήγησε στο φετινό φθινοπωρινό φεστιβάλ στη Λίμνη, σηματοδοτώντας ένα βήμα παραπέρα: η μουσική ταυτότητα του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών συναντήθηκε με την τοπική κοινωνία.

Κάτι που έγινε εφικτό χάρη στους δεσμούς εμπιστοσύνης και τις σχέσεις που καλλιέργησαν όλα αυτά τα χρόνια οι άνθρωποι του Μεγάρου –ο Αντώνης Στεφάνου, επικεφαλής του Γραφείου Τύπου, και ο Δημήτρης Μαραγκόπουλος, διευθυντής του προγράμματος «Γέφυρες» και σύμβουλος καλλιτεχνικού σχεδιασμού του προγράμματος στη Βόρειa Εύβοια– με τον τόπο και τους κατοίκους του. Το Μέγαρο δεν ήταν πια ένας άγνωστος και μακρινός πολιτιστικός θεσμός της πρωτεύουσας, αλλά κάτι γνώριμο και οικείο, με ανθρώπινο πρόσωπο, μεταφορικά και κυριολεκτικά.

Αλλά και το προηγούμενο βράδυ είχε συμβεί κάτι εξίσου μαγικό, αυτή τη φορά στην προκυμαία της Λίμνης, με την ενακρτήρια συναυλία του 1^ου Φεστιβάλ στη Λίμνη. Η ομορφιά του τοπίου, με τον γλυκό καιρό και τα χρώματα του ηλιοβασιλέματος, άρχισε  να πλημμυρίζει ήδη από το sound check με τη μουσική του Athens Tango Ensemble, ενός από τα πιο διακεκριμένα σύνολα τάνγκο στην Ελλάδα – ήταν ένα θαύμα να τους ακούς και να τους βλέπεις με φόντο το μπλε της θάλασσας. Κι όταν ο κόσμος πήρε τις θέσεις του στην αυτοσχέδια “πλατεία” και άρχισε η συναυλία, για κάποιους ήταν μια μικρή ευτυχία και για άλλους μια μεγάλη έκπληξη να ακούμε στην παραλία της Λίμνης Astor Piazzolla και τάνγκος από τις μεγάλες ορχήστρες του ’30 και του ’40 – τότε που το τάνγκο ήταν λαϊκός χορός και οι σάλες του Μπουένος Άιρες γέμιζαν από ανθρώπους που συνέρρεαν για να χορέψουν.

Ο ήχος του μπαντονεόν, πλαισιωμένος από βιολί, κοντραμπάσο και πιάνο, γέμιζε τον αέρα με τη μελαγχολία των tangos, τις αξεπέραστες μελωδίες των βαλς, αλλά και την παιχνιδιάρικη της μιλόνγκας (γρήγορα και ρυθμικά tangos), όσοι ήξεραν να χορεύουν δοκίμασαν τα βήματά τους στην πίστα, ενώ ο Anton Rizaev και η Anastasia Sarkisiah,οι δύο επαγγελματίες χορευτές, πρόσφεραν ένα εντυπωσιακό tango show. Για τους μεγαλύτερους σε ηλικία ίσως ξυπνούσαν μνήμες από παλιές μελωδίες της εποχής τους, για τους νεότερους γεννιόταν μια νέα εμπειρία· και τα μικρά κορίτσια που διέσχιζαν την προκυμαία παίζοντας και χορεύοντας ήταν μια χαρούμενη νότα που πρόσθετε ζωντάνια στη βραδιά. Ήταν φανταστική βραδιά.

Και για αυτό η αίσθηση όσων ονειρεύτηκαν και δούλεψαν για αυτό το Φεστιβάλ, μετά από το πρώτο αυτό σ/κ, ήταν ότι το στοίχημα κερδήθηκε: οι κάτοικοι της Λίμνης και των γύρω περιοχών ήρθαν ίσως σε επαφή με μορφές τέχνης που δεν γνώριζαν, άνοιξαν τα ακούσματά τους και απέκτησαν βιώματα που μπορούν να λειτουργήσουν σαν έναυσμα για περισσότερα. Γιατί η χαρά και η επιθυμία για την τέχνη είναι κάτι που καλλιεργείται, και για αυτό είναι πολύτιμο να προσφέρεται στους ανθρώπους της περιφέρειας.

Το φεστιβάλ απλώνεται σε τρία φθινοπωρινά Σαββατοκύριακα και θα ολοκληρωθεί 18 & 19 Οκτωβρίου με την Ορχήστρα Νέων El Sistema Greece, μέλος του διεθνούς κινήματος κοινωνικής αλλαγής μέσω της μουσικής, υπό τη διεύθυνση της Κυριακής Κουντούρη. Την ίδια μέρα, η Χριστίνα Ψύχα με την μπάντα της θα παρουσιάσουν το πρόγραμμα Νήνεμο, μια μουσική σύνθεση που συνδυάζει τζαζ, λάτιν και ρετρό στοιχεία. Πριν από αυτό, αυτό το Σάββατο στις 27 Σεπτεμβρίου, το διεθνώς αναγνωρισμένο σύνολο Ex Silentio θα μεταφέρει τους ακροατές στον μεσαιωνικό κόσμο της Ανατολικής Μεσογείου με το πρόγραμμα In Exilium, χρησιμοποιώντας αυθεντικά όργανα εποχής. Και την Κυριακή, ο καθηγητής Ιωάννης Κανέλλος θα παρουσιάσει τη διάλεξη Η Τεχνητή Νοημοσύνη και το κατώφλι ενός νέου πολιτισμού, μια οπτικοακουστική εμπειρία που θα προκαλέσει αναστοχασμούς για την εργασία, τη γνώση, την εξουσία και την ανθρωπιά στην εποχή της ΑΙ, ανοίγοντας μια κρίσιμη συζήτηση στο κοινό της Λίμνης. Απαραίτητο συμπλήρωμα του φεστιβάλ είναι βεβαίως οι εκπαιδευτικές δράσεις του Μεγάρου, που διοργανώνονταν και όλα τα προηγούμενα χρόνια, οι οποίες θα φέρουν παιδιά και εφήβους πιο κοντά στη δημιουργικότητα και την ομαδική έκφραση, μέσα από βιωματικές δραστηριότητες που συνδυάζουν μουσική, τεχνολογία, αφήγηση και παιχνίδι σε Αγία Άννα, Προκόπι και Ροβιές.

Η Βόρεια Εύβοια δεν είναι απλώς ένας όμορφος τόπος· είναι τόπος μνήμης και ζωής, που δείχνει πώς η Τέχνη μπορεί να γίνει βάλσαμο και να γεννήσει ελπίδα. Από την πλευρά του, το Μέγαρο Μουσικής δείχνει τι σημαίνει για έναν από τους πιο σημαντικούς φορείς Πολιτισμού στην Αθήνα να αφήνει το αποτύπωμά του στην επαρχία. Οι δύο αυτές συναυλίες που είχαμε τη χαρά να παρακολουθήσουμε δημιούργησαν μια εμπειρία που άφησε ίχνη – και αυτό είναι που έχει σημασία. Όπως μας έλεγε πέρυσι ο Δημήτρης Μαραγκόπουλος: «Το να φτιαχτεί σε μια μικρή κωμόπολη μια αίθουσα 100-200 ατόμων, με ένα πιάνο, μπορεί να κάνει τη διαφορά. Από διαλέξεις μέχρι μια μπαρόκ όπερα ή ένα μικρό μιούζικαλ, η αίθουσα θα είναι γεμάτη. Γιατί η ανάγκη του κόσμου για Τέχνη είναι μεγάλη». Το είδαμε με τα μάτια μας. ;Oταν η μουσική αγγίζει τους ανθρώπους και τους φέρνει πιο κοντά, η κοινότητα δυναμώνει. Όσο για όλους εμάς, σε μια τέτοια χώρα θέλουμε να ζούμε, όπου η Τέχνη και ο Πολιτισμός δεν είναι πολυτέλεια αλλά ανάγκη και βασικό δικαίωμα – το οξυγόνο που μας κρατά όρθιους και μας δίνει ανάσες.

Η Λίμνη, με τη φυσική ομορφιά, τη ναυτική παράδοση και την αρχοντιά της, μοιάζει ιδανικός τόπος για να ριζώσει ο νέος αυτός πολιτιστικός θεσμός. Το Φεστιβάλ του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών στη Λίμνη, σε συνεργασία με τον Δήμο Μαντουδίου - Λίμνης - Αγίας Άννας και με τη σημαντική συμβολή της αντιδημάρχου Πολιτισμού Ευμορφίας Πασχαλίδη, απέδειξαν ότι είναι οι άνθρωποι που δημιουργούν τους θεσμούς και τους δίνουν δυναμική μέσα από το όραμα και τη δράση τους. Όλα αυτά έγιναν εφικτά χάρη στη χρηματοδότηση του Υπουργείου Πολιτισμού, αλλά και στη σθεναρή και αποτελεσματική στήριξη του Μεγάρου Μουσικής και ειδικά του Προέδρου του Νίκου Πιμπλή, και ελπίζουμε ότι θα υπάρξει και συνέχεια. Αφήσαμε τη Λίμνη με τις καλύτερες εντυπώσεις, έχοντας τη βεβαιότητα ότι το Φεστιβάλ μπορεί να ριζώσει, να ανθίσει και να εμπνεύσει ξανά – κι εμείς θα είμαστε εκεί, ενισχύοντας τους δεσμούς με έναν τόπο που ήδη έχουμε αγαπήσει.