Από το φεστιβάλ του Λοκάρνο στις αίθουσες της Αθήνας, η δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία του σκηνοθέτη της «Χώρας προέλευσης» είναι τόσο δυνατή και ζωντανή σαν τη σκληρή πραγματικότητα που καθορίζει τις ζωές μας αυτές τις μέρες. Και παράλληλα περιέχει μια πολύ πιο εσωτερική και βαθιά αλήθεια για όσα μας ορίζουν στο πιο βαθιά κρυμμένο κομμάτι του εαυτού μας. Η ιστορία μιας γυναίκας που επαναστατεί απέναντι σε όλα και βάζει φωτιά στη ζωή της για να βρει στις στάχτες κάτι άλλο είναι η ταινία της εβδομάδας κι ο δημιουργός της μας μιλάει για αυτή.
Πού μπορεί να οδηγήσει μια έκρηξη κατά τη γνώμη σου;Υπάρχει συνέχεια από κάτι τόσο δραστικό; Ή είναι μια αδιέξοδη πράξη; Μια έκρηξη είναι απρόβλεπτη. Δεν μπορείς να ελέγξεις απόλυτα τις συνέπειές της και αυτή είναι και η τρομακτική ομορφιά της. Στη ζωή της ηρωίδας, η έκρηξη δημιουργεί κάποιο έδαφος εκεί που πριν υπήρχε μόνο κινούμενη άμμος.
Βλέποντας την ταινία δεν είναι δύσκολο να τη σκεφτείς σαν ένα είδος συνέχειας στη «Χώρα προέλευσης». Είναι μια σκέψη που συμμερίζεσαι; Σύνδεση υπάρχει. Η «Έκρηξη» παίρνει την ιδέα της ελευθερίας που στη «Χώρα προέλευσης» ήταν ο ανέφικτος στόχος των ηρώων, έτσι βουτηγμένοι στο αίμα κυριολεκτικά και μεταφορικά που ήταν, και τον κάνει εφικτό για έναν άνθρωπο, την κεντρική ηρωίδα. Επίσης, αρκετοί συντελεστές είμαστε κοινοί στις δύο ταινίες και είμαστε οι ίδιοι άνθρωποι που μεγαλώνουμε παράλληλα μαζί τους. Καταλαβαίνουμε τα πράγματα αλλιώς, συνεργαζόμαστε με νέους ανθρώπους, εξελίσσουμε την τεχνική, τους ήρωες, τις ιδέες. Στη δική μου αίσθηση, πάντως, η «Χώρα προέλευσης» ήταν, ας πούμε, το κεφάλαιο ένα, η Κόλαση. H «Έκρηξη» είναι το δεύτερο, το Καθαρτήριο.
Οι ταινίες σου μιλούν για πράγματα που είναι άχρονα, εσωτερικά, αλλά περιγράφουν και μια εξωτερική συνθήκη. Κοιτάζοντας τον περίγυρο της «Χώρας προέλευσης» σε σχέση με αυτόν της «Έκρηξης», δύο ταινίες που διαδραματίζονται σε διαφορετικό χρόνο αλλά περιγράφουν κοινές «παθογένειες», πού βλέπεις τα πράγματα να πηγαίνουν; Δε μ’ αρέσει η λέξη «παθογένεια» γιατί βλέπει τα πράγματα λίγο αφ’ υψηλού και σαν να μη συμβαίνουν πραγματικά. Καταλαβαίνω καλύτερα την ελπίδα, τη ματαίωση, το φθόνο, το μίσος, την αγάπη, το τραύμα, όλα αυτά που συμβαίνουν στους ήρωες και στον καθένα μας. Όσο για το πού πηγαίνουν τα πράγματα, για ένα μπορούμε να είμαστε σίγουροι: πως τίποτα ποτέ δεν είναι ίδιο με χτες για κανέναν μας. Και ευτυχώς. Προσωπικά, κάθε εποχή μού φαίνεται με τον τρόπο της θαυμαστή, άγρια και απρόβλεπτη.
Στην «Έκρηξη» είναι μια γυναίκα που βρίσκεται στο κέντρο της ιστορίας και έχει την τόλμη να κάνει ένα βήμα, στην προηγούμενη ταινία σου συναντάμε επίσης δυνατούς γυναικείους χαρακτήρες. Έχεις περιγράψει την «Έκρηξη» σαν μια φεμινιστική ταινία. Πιστεύεις πως οι γυναίκες έχουν μια διαφορετική δύναμη; Η ταινία είναι καθαρά και σοβαρά φεμινιστική και η πραγματικότητα δίνει πολλούς λόγους για αυτό. Και στην Ελλάδα, αλλά και γενικά. Και αναφέρομαι στη Δύση, όχι σε άλλα μέρη που συμβαίνουν ακόμα χειρότερα πράγματα. Η ηρωίδα δεν σηκώνει νταϊλίκια, ούτε το πολύ δημοφιλές εξευγενισμένο αντίστοιχο, δηλαδή την υπόκωφη de facto υποτίμηση που έχουμε μάθει να ανεχόμαστε πολύ πιο εύκολα. Φταίει η Ντόρις Λέσσινγκ που είναι η αγαπημένη μου συγγραφέας και μου έμαθε πολλά για τα πλοκάμια του φαινομένου.
Κάποιος θα μπορούσε να περιγράψει την ηρωίδα της Αγγελικής Παπούλια στην ταινία «απεγνωσμένη». Εσύ ποιες λέξεις θα χρησιμοποιούσες; Σε ένα σημείο της ταινίας που ο χαρακτήρας πιέζεται πολύ και δεν ξέρει τι να κάνει, βυθίζεται όντως στην απόγνωση. Για μένα όμως το πιο σημαντικό είναι το πώς φτάνει και πώς βγαίνει από αυτή. Πώς, ενεργοποιώντας το θάρρος της, τη δύναμη και τη γύμνια με την οποία κοιτάζει από ένα σημείο τα πράγματα, περνάει στη δράση και βρίσκει ένα δρόμο για τον εαυτό της. Βρίσκει το κομμάτι της καρδιάς της που είναι αληθινά αδάμαστο – και όλοι μας έχουμε μέσα μας ένα τέτοιο κομμάτι.
Κάνεις ένα σινεμά που ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για τη φόρμα, κυρίως για μια δημιουργική αποδόμησή της, αλλά παράλληλα κοιτάζει βαθιά τους ανθρώπους. Στηρίζεται στους χαρακτήρες και την αφήγηση. Ποιος είναι ο πρώτος στόχος του κινηματογράφου σου τελικά; Το μυαλό, η καρδιά; Ή μήπως το στομάχι; Με την έννοια της γροθιάς... Δεν ξέρω, μου φαίνονται ενωμένα όλα αυτά, βλέπουμε ταινίες και με το μυαλό και με την καρδιά και με το στομάχι. Για μένα οι χαρακτήρες είναι το πιο σημαντικό απ’ όλα, και από κει προκύπτουν η φόρμα ή η πολιτική και όλα τ’ άλλα. Δηλαδή να γραφτούν πρόσωπα που τα θεωρώ ζωντανά, αντιφατικά, απρόβλεπτα, που να θες να περάσεις μαζί τους καιρό και να δουλέψεις για να είναι στην οθόνη όπως τα ’χεις φανταστεί και πολύ πιο πέρα απ’ αυτό που είχες φανταστεί. Όλα τ’ άλλα έρχονται μετά για να εξυπηρετήσουν αυτό, να φωτίσουν το χιούμορ, τις ανακολουθίες, τι πραγματικά έχουν αυτά τα πρόσωπα μέσα τους.
21°
