Ο Κωνσταντίνος Καϊμάκης γράφει την κριτική του για την ταινία «Το πορτρέτο μιας γυναίκας που φλέγεται (Portrait de la Jeune Fille en Feu)» της Σελίν Σιαμά.
Στη Βρετάνη του 1770 μια κοντέσα αναθέτει σε νεαρή, ταλαντούχα ζωγράφο το πορτρέτο της μοναχοκόρης της η οποία πρόκειται να παντρευτεί. Η «νύφη» όμως έχει σοβαρές αντιρρήσεις για τον γάμο αυτό και δεν διευκολύνει το έργο της ζωγράφου, η οποία πρέπει να φιλοτεχνήσει το πορτρέτο της διά μνήμης ή έστω από μακρινή απόσταση, παρατηρώντας μια «γυναίκα που φλέγεται».
Με διθυραμβικές κριτικές και βραβεία στις αποσκευές από τις Κάννες (βραβείο σεναρίου και Queer Palm) η κομψή ταινία της Σιαμά είναι ένα δυνατό, βραδυφλεγές ερωτικό δράμα εποχής γύρω από την απαγορευμένη σχέση δύο γυναικών. Η θέση της γυναίκας τα τελευταία χρόνια στο σινεμά έχει πρωτεύοντα ρόλο στη θεματική αμέτρητων ταινιών. Το ομοφυλοφιλικό στοιχείο έχει τονιστεί σε ιστορίες με συγκλονιστικά αποτυπώματα («Η ζωή της Αντέλ», «Carol») γκρεμίζοντας παραδοσιακά κινηματογραφικά οχυρά κι ανοίγοντας τον δρόμο σε δημιουργούς σαν τη Σιαμά, ώστε να βάλουν ένα ακόμη λιθαράκι στο οικοδόμημα της γυναικείας χειραφέτησης. Τι πιο ευρηματικό, λοιπόν, από το να φιλοτεχνηθεί ένα ακόμη γυναικείο πορτρέτο (που στην πραγματικότητα είναι δύο, αφού ζωγράφος και μοντέλο αλληλοσυμπληρώνονται με πολλούς τρόπους: από τις πράσινες και κόκκινες τουαλέτες μέχρι τις εναλλαγές βλεμμάτων) με κριτήριο την καταπίεση των γυναικών και την ανυπαρξία επιλογής σε βασικούς τομείς της ζωής. «Εσύ έχεις την επιλογή να κάνεις αυτό που θες» λέει η νεαρή αριστοκράτισσα στην καλλιτέχνιδα η οποία μπορεί να μην έχει τίτλους, χρήματα ή προσωπική ζωή, παρά μόνο την ελευθερία της τέχνης της. Αυτή είναι όμως υπέρ αρκετή για να δει πόσο πιο τυχερή είναι σε σχέση με την εγκλωβισμένη αριστοκράτισσα. Οι ρόλοι αλλάζουν, η ιστορία ξαναγράφεται και η γυναικεία χειραφέτηση αποδεικνύεται το πιο ισχυρό όπλο στον αγώνα για κοινωνική αλλαγή. Η επιλογή της επαγγελματικής και οικονομικής ανεξαρτησίας είναι το πρώτο βήμα. Η Σιαμά «ζωγραφίζει» δυνατά, προσεχτικά και με εξέχουσες συνθέσεις (η υπέροχη μουσική σκηνή με τις γυναίκες που τραγουδούν α καπέλα, το συγκλονιστικό γκρο πλαν στο φινάλε, οι εικόνες που παντρεύουν το χιτσκοκικό σύμπαν με τα «Ανεμοδαρμένα ύψη») ένα θέμα που μοιάζει να κινείται στα όρια μεταξύ ακαδημαϊσμού και τολμηρότητας. Όμως στις κρίσιμες στιγμές ξέρει πότε να ταράζει τα θολά νερά και να βάζει φωτιά στα κάδρα της. Μια φωτιά που γεννιέται όχι μόνο από την ερωτική σπίθα αλλά κι από την ανάγκη για αντίσταση και –κυρίως– εξέγερση.
19°
