Η Miet Warlop χορογραφεί την απώλεια ως συναυλία

«Τρέχα… τρέχα να σωθείς / μέχρι να πεθάνεις / μέχρι να πεθάνω / μέχρι να πεθάνουμε όλοι». Πάνω σ’ έναν κυλιόμενο διάδρομο ο ηθοποιός Witche Tanghe τραγουδά ασθμαίνοντας κόντρα στον χρόνο και τον μετρονόμο τους ίδιους στίχους, κάθε φορά όμως αλλιώς, μα πάντα με αμείωτη ένταση, σε μια sui generis χορογραφημένη συναυλία. Γύρω του, σε ένα σκηνικό που θυμίζει palais de sports, οι σκηνικοί «συμπαίκτες» του στο «One Song», ένα ανσάμπλ χορευτών που απαρτίζουν μια ιδιόρρυθμη μπάντα, τρέχουν κι αυτοί προς την εξάντληση. Μια βιολίστρια που παίζει ισορροπώντας πάνω σε μια δοκό, ένας μπασίστας που κάνει κάμψεις όποτε χρειάζεται να αγγίξει μία χορδή, ένας κιμπορντίστας που αναπηδά σε έναν βατήρα για να ακουμπήσει τα πλήκτρα, ένας κρουστός που σαρώνει τη σκηνή για να συναντήσει τα διασπαρμένα ντραμς. Ξανά και ξανά, από τις κερκίδες και το «παρκέ» κάποιες από τις μαζορέτες και τους οπαδούς τους ή η ηλικιωμένη προπονήτριά τους ορθώνεται για να τους εξωθήσει στα όριά τους.

Σύγχρονος χορός, αθλητικός μαραθώνιος ή συναυλία; Το σίγουρο είναι πως η περφόρμανς της Miet Warlop –που καταχειροκροτήθηκε στην Αβινιόν το 2022, μπήκε στη λίστα των Times της Νέας Υόρκης με τις καλύτερες παραστάσεις την ίδια χρονιά και έρχεται στο φετινό φεστιβάλ σύγχρονου χορού Onassis Dance Days στις 24 και 25 Φεβρουαρίου–, έχει συζητηθεί για την δεξιοτεχνία και τον απογειωτικό, εκστατικό ρυθμό, την προσιτή και πρωτότυπη μορφή, την προσέγγισή της στο παράλογο και το χιούμορ της. Γιατί το κωμικό δεν λείπει από την πορεία της Βελγίδας αταξινόμητης δημιουργού, ακόμα και όταν η σκηνική της κατάθεση έχει οδυνηρή αφετηρία. «Είναι ο μόνος τρόπος να λέμε την αλήθεια χωρίς να μας παίρνει από κάτω, χωρίς να μιζεριάζουμε», μου εξηγεί η ίδια από το στούντιό της στις Βρυξέλλες.

Η Miet Warlop μιλάει για το «One Song» που έρχεται στο Onassis Dance Days

Όλα ξεκίνησαν όταν το NTGent την προσκάλεσε να απαντήσει στο ερώτημα: «Ποια είναι η ιστορία σου ως δημιουργού στο θέατρο;». Κι εκείνη χορογράφησε έναν αλλόκοτο ύμνο στη ζωή, ένα τελετουργικό για τον αποχαιρετισμό, την ελπίδα και την αναγέννηση, για να ξορκίσει προσωπικούς της αλλά και συλλογικούς μας δαίμονες, τον θάνατο, το πένθος.

Είκοσι χρόνια πριν, κι ενώ αποφοιτούσε από την Ακαδημία Καλών Τεχνών της Γάνδης (KASK), τη ζωή της στιγμάτισε η αυτοχειρία του αδελφού της –το «Sportband/Afgetrainde Klanken» που χορογράφησε το 2005 υπήρξε ο δικός της φόρος τιμής, ένα ρέκβιεμ, για τον εκλιπόντα Γιάσπερ. Προσπαθώντας, λοιπόν, να δώσει μια ειλικρινή απάντηση στην πρόσκληση του φλαμανδικού θεάτρου και του υπεύθυνου για τον καλλιτεχνικό προγραμματισμό του Μίλο Ράου, ένιωσε ότι έπρεπε να επιστρέψει σε εκείνη τη στιγμή και στην πολυετή προσπάθειά της έκτοτε να αντιμετωπίσει την απώλεια.

Η αθλητική δραστηριότητα γίνεται εδώ «μια μεταφορά γι’ αυτό που συμβαίνει μέσα στο μυαλό και στην καρδιά σου. Στην πραγματικότητα πρόκειται για ένα πορτρέτο της ενέργειάς σου. Μέσα από την παράσταση τείνουμε τα χέρια μας στο κοινό και προσπαθούμε να συνδεθούμε μαζί τους. Γιατί τα σπορ έχουν να κάνουν με τη νίκη, όμως το “One Song” είναι ένα παιχνίδι για την απώλεια ως πεδίο σύνδεσης. Άλλωστε, όλοι μας κάποια στιγμή κάτι/κάποιον χάνουμε και βιώνουμε το πένθος, είτε πρόκειται για τον θάνατο ενός αγαπημένου προσώπου είτε π.χ. για το σπίτι σου που κάηκε ή ακόμα και για όταν χάνεις ένα κομμάτι του εαυτού λόγω των γεγονότων».

Ένα έργο για τη μεταμόρφωση μέσα από την επανάληψη, η πιο πρόσφατη δημιουργική της πρόταση παρακολουθεί την εξέλιξη της σχέσης μας με μια τέτοια καθοριστική εμπειρία μέσω της απαντοχής. Έτσι, άλλωστε, εξελίσσεται και η συμβίωσή μας με την απώλεια, υποστηρίζει: «Πηγαίνει από τη μυρωδιά, στο σώμα, στις αναμνήσεις, σε μια φωνή που δεν μπορείς πια να θυμηθείς, σε μια κατάσταση που δεν μπορείς να φανταστείς ή που ίσως τη φαντάζεσαι. Η μεταμόρφωση είναι διαρκώς μέσα σου, πώς βρίσκεις μια στάση απέναντι σε αυτό που σου συνέβη ή συνέβη σε κάποιον άλλο. Γιατί, φυσικά, δεν έχει να κάνει μόνο μ’ εμένα ή εσένα αλλά επίσης πληγώνει και κάποιον άλλο πλάι μας. Είμαστε όλοι συνδεδεμένοι».

«Η σκηνή του “OneSong” είναι σαν ένας μικρόκοσμος, όπου όλες οι πράξεις και οι επιθυμίες που διέπουν τις αρχές του συλλογικού μπορούν να εξορκιστούν, ακόμη και να μετατραπούν σε τελετουργία. Η ενέργεια που εκλύεται στη σκηνή θέλω να ξεπεράσει τα όρια της αίθουσας και η εξορκιστική φύση της επανάληψης μιας κίνησης ή ενός συναισθήματος να φτάσει στους θεατές». 

Miet Warlop: τα συστατικά της δουλειάς της και η ματιά της στην τέχνη

Η σωματική προσπάθεια ως μεταφορά υπήρξε χαρακτηριστικό στοιχείο της έρευνάς της και στο «Sportband/Afgetrainde Klanken» –όπου, επίσης, ήταν παρούσα ως χαρακτήρας μια μαζορέτα–, ενώ η συναυλία ως χορογραφικό μοτίβο έγινε βάση και για το «Ghost Writer and the Broken Hand Break» (2018). Να σημειώσουμε, βέβαια, ότι η μουσική και οι στίχοι είχαν ήδη μπει στο δημιουργικό της λεξιλόγιο με το «Fruits of Labor» (2016), «μια πρόσκληση να τραγουδήσουμε για ό,τι μας τρομάζει, απελευθερώνοντας τον εαυτό μας από φόβους και επιθυμίες».

Το γέλιο ακούστηκε ηχηρά από την πλατεία σ’ εκείνη την περίπτωση. Ιεραρχεί ούτως ή άλλως ψηλά το χιούμορ στην πρακτική της, όπως και την έννοια της σύνδεσης. «Όχι μόνο ως προς το πώς συνδεόμαστε με τους άλλους αλλά και το πώς π.χ. οι ερμηνευτές μπορούν να συσχετιστούν με μια κατάσταση επί σκηνής, ακόμα και χρησιμοποιώντας τις επιθυμίες ή και τον φόβο τους».

Μια μικρή παύση έρχεται όταν εύλογα τη ρωτώ τι την εμπνέει. Σίγουρα την ενδιαφέρει η ζωή, η ανθρώπινη κατάσταση, αποκρίνεται τελικά. «Οι άνθρωποι, τι σκεφτόμαστε και θέλουμε, πώς πράττουμε, το πώς καθόμαστε και παρακολουθούμε κάποιες φορές κάποιες καταστάσεις χωρίς να τις κατανοούμε και το πώς ξαφνικά τις καταλαβαίνουμε. Το πώς αναδύεσαι από τη σιωπή στην επιφάνεια· βρίσκω ενδιαφέρουσα αυτή τη διαδικασία. Μπορεί, ακόμα, να με εμπνεύσει κάποιος που αγγίζει τα μαλλιά μου. Εννοώ ότι μπορεί να είναι μια εμπειρία η αφετηρία και όχι κάτι συγκεκριμένο. Η αλήθεια, επίσης, αποτελεί πολύ ισχυρή πηγή έμπνευσης για μένα. Αλλά νομίζω ότι σε όλα ενυπάρχουν τα πάντα. Το πώς μαγειρεύεις έχει να κάνει με το πώς τρως και το πώς τρως με το πώς νιώθεις και το πώς νιώθεις με το πώς παίζεις…».

Η δουλειά της δεν μιλά μέσα από το οπτικό στοιχείο, αναφέρει, υπογραμμίζοντας πως η εικόνα λειτουργεί ουσιαστικά σαν όχημα για να σε μεταφέρει σε μιαν άλλη άποψη. Η ουσία στην προσέγγιση της βρίσκεται στις μεταφορές, τονίζει.

Τι είναι, λοιπόν, για τη Miet Warlop η τέχνη και ποιο το πολυτιμότερο δώρο που της έχει χαρίσει; «Θα ακουστεί μάλλον κλασική η απάντησή μου, αλλά νομίζω ότι είναι ομορφιά, με ό,τι μπορεί να σημαίνει ο όρος. Και σύνδεση, βεβαίως. Διαφορετικά μπορείς αμέσως να νιώσεις αν κάποιος λέει ψέματα στη σκηνή, όταν δεν έχει συνδεθεί με τον εαυτό του ή δεν κοιτά γύρω του. Ως καλλιτέχνης διαρκώς προσπαθείς να διαμορφώσεις τα πράγματα γύρω σου και να τα κατανοήσεις. Τι είναι, όμως, η τέχνη τότε; Θέλεις να σε καταλάβουν ή να καταλάβεις μέσα από αυτό που δημιουργείς; Για μένα είναι το δεύτερο γιατί μπορεί να φέρει το πρώτο».

INFO
Miet Warlop, «One Song»
Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, κεντρική σκηνή, λεωφ. Συγγρού 107, Νέος Κόσμος, 2111981784
24 & 25 Φεβρουαρίου στις 21:30
Tο Σάββατο 24 Φεβρουαρίου, από τις 22:30 και μετά, το ODD κάνει πάρτι στο φουαγιέ του ισογείου με τη Miet Warlop και τους συντελεστές του «One Song» στην επιλογή της μουσικής. Με ελεύθερη είσοδο.