Κοσμική Σκόνη / Άγνωστες Γαίες: Έκθεση της Λίας Πέτρου στο Αστεροσκοπείο Αθηνών

Η απεραντοσύνη του σύμπαντος, η αινιγματική θέση μας μέσα του και ο άρρηκτος δεσμός που φαίνεται να μας συνδέει με το κοσμικό όλον, υπήρξαν ανέκαθεν πηγή σαγήνης και βαθιού στοχασμού. Η ώθηση προς την εξερεύνηση του διαστήματος – ή έστω προς μια προσέγγισή του – δεν είναι παρά η αντανάκλαση μιας αρχέγονης λαχτάρας: να αγγίξουμε το άγνωστο, το ανεξήγητο, το ανεξερεύνητο. Μια λαχτάρα που δεν στρέφεται μονάχα προς τα άστρα, αλλά και προς τα σκοτεινά βάθη της ίδιας της ψυχής μας.

Λίας Πέτρου: Η έκθεση «Κοσμική Σκόνη / Άγνωστες Γαίες» στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών 

Από την αρχή της ενασχόλησής της με αυτό το πεδίο, η διακεκριμένη εικαστικός Λία Πέτρου γοητεύτηκε βαθιά από την προσωπικότητα και το έργο του Ιουλίου Σμιθ (Johann Friedrich Julius Schmidt) (1825-1884), του Γερμανού αστρονόμου του 19ου αιώνα και διευθυντή του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, γνωστού για τις λεπτομερείς χαρτογραφήσεις της Σελήνης και την αφοσιωμένη επιστημονική του δράση.

Η εικαστική της αναζήτηση ξεκίνησε από τη μελέτη του έργου του Σμιθ και συγκεκριμένα του περίφημου Chart of the Mountains of the Moon based on my own Observations in the Years 1840–1874 («Χάρτης των Ορέων της Σελήνης βασισμένος στις δικές μου Παρατηρήσεις κατά τα Έτη 1840–1874»), που εκτίθεται στην Αίθουσα του Χρόνου στο Κέντρο Επισκεπτών του Αστεροσκοπείου. Το πρώτο έργο αυτής της πορείας ήταν η κεραμική εγκατάσταση Supermoon, η οποία παρουσιάστηκε στην ομαδική έκθεση wanderlust/all passports, τον Οκτώβριο του 2024 στο μέγαρο Σλήμαν-Μελά. 

Όπως η ίδια σημειώνει χαρακτηριστικά: «Προσπαθώ βασικά να ερμηνεύσω – να καταλάβω, να κατανοήσω τι παρατηρούσε ο Ι. Σμίθ,• να δω μέσα από τα μάτια του» και έτσι η έρευνά της συνεχίστηκε, σε συνεργασία με επιστήμονες του Αστεροσκοπείου και την αξιοποίηση σχετικών αρχείων, κορυφώθηκε δε στη νέα της έκθεση «Κοσμική Σκόνη / Άγνωστες Γαίες», μια ενότητα site-specific έργων, ειδικά σχεδιασμένων για τον χώρο του Αστεροσκοπείου, σε επιμέλεια του Κώστα Πράπογλου. Η έκθεση φιλοξενείται τόσο στους εσωτερικούς όσο και στους εξωτερικούς χώρους του ιστορικού ιδρύματος.

Χρησιμοποιώντας υλικά όπως πηλό, βαμβακερό νήμα, μαλλί, τιτάνιο και μάρμαρο, η Πέτρου υφαίνει έναν πολυεπίπεδο διάλογο ανάμεσα στο τότε & στο τώρα, ανάμεσα στο γήινο & το συμπαντικό, τη συστηματική επιστημονική ανάλυση & τη συναισθηματική, βιωματική εμπειρία. Σχέδια και σκαριφήματα του Σμιθ αναπαράγονται πάνω σε κεραμικά πλακίδια, ενώ μικρότερες μελέτες του αποτυπώνονται, ως κεντήματα, σε λευκά βαμβακερά υφάσματα, μετατρέποντας την επιστημονική παρατήρηση σε ποιητικό, χειροποίητο ίχνος. Ακόμη, ένα μεμονωμένο μαρμάρινο γλυπτό, τοποθετημένο σε ένα από τα μονοπάτια του Αστεροσκοπείου, παραπέμπει στο αρχέγονο θαλάσσιο φυτό Posidonia australis, οι ρίζες του οποίου φτάνουν βαθιά στον πυθμένα της Μεσογείου και υπαινίσσονται τον άρρητο σύνδεσμο μεταξύ Γης και Σύμπαντος.

Το Αστεροσκοπείο Αθηνών, που δεσπόζει στο Λόφο των Νυμφών, υπήρξε το βλέμμα της Αθήνας του 19ου αιώνα προς τον ουρανό - το σημείο απ' όπου η πόλη άρχισε να μετρά τον χρόνο της και να αντιλαμβάνεται τη θέση της μέσα στο σύμπαν. Σήμερα, από τον ίδιο αυτόν ιστορικό χώρο, ο επισκέπτης της έκθεσης της Λίας Πέτρου - ένας άνθρωπος του 21ου αιώνα, μέσα στην εποχή της τεχνολογικής υπερεξέλιξης - καλείται να ξαναβρεί την ανάγκη για κατανόηση όχι μόνο του ουρανού, αλλά και της ίδιας της ύπαρξή μας μέσα σ' αυτόν.