Πρόκειται, θα έλεγα, για μια οικογενειακή υπόθεση. Ιδρύτρια του Μουσείου είναι η μητέρα μου Ελένη-Φαίη Σταμάτη. Δούλευε ως ξεναγός, και ανέκαθεν το πάθος της ήταν να μεταδίδει τις γνώσεις της με τον πλέον ευφάνταστο και δημιουργικό τρόπο. Η καταγωγή μας είναι από το Πήλιο και στις Μηλιές υπάρχει ένας απίστευτος λαογραφικός πλούτος. Πηγαίνοντας εκεί για διακοπές κατέγραφε όλες τις εκφάνσεις του πολιτισμού που χανόταν και δημιούργησε ένα τοπικό μουσείο για τη ζωή του τόπου. Κατόπιν το μουσείο δωρίστηκε στην κοινότητα, ενώ εμπλουτίστηκε και με άλλα εκθέματα. Είχε μεγάλη κίνηση από επισκέπτες κάθε ηλικίας. Μεταξύ αυτών και παιδιά, τα οποία όμως σκυλοβαριόντουσαν. Σκέφτηκε έτσι μια εικαστική δραστηριότητα προκειμένου να κερδίσει το ενδιαφέρον τους. Ζήτησε από τα παιδιά να ζωγραφίσουν τη δουλειά που θα ήθελαν να κάνουν. Ήταν η πρώτη ενέργεια που έδωσε υλικό για τη συλλογή.
Η επιτυχία της την οδήγησε στο να το επαναλάβει και τα επόμενα τέσσερα χρόνια. Όλα αυτά συμβαίνουν πριν το ’90. Στο «κόλπο» μπήκαν δάσκαλοι και σχολεία. Έτσι φτάσαμε στον πρώτο πανελλήνιο διαγωνισμό, με θέμα «Ένα γραμματόσημο για την Ελλάδα». Αυτά τα έργα θα είναι η μαγιά για το Μουσείο, το οποίο δεν έχει γεννηθεί ακόμα ούτε ως ιδέα. Η μητέρα μου εκείνη την περίοδο δούλευε και ως εθελόντρια στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης. Όταν είδε τα έργα των παιδιών η Ντόλλη Γουλανδρή ενθουσιάστηκε και πρότεινε να γίνει μια έκθεση. Συνέστησε μια κριτική επιτροπή –όπου συμμετείχαν μεταξύ άλλων ο Τέτσης, ο Μόραλης κ.ά–, που επέλεξε τα εκατό καλύτερα∙ έδωσαν ισάξιους επαίνους στους μικρούς ζωγράφους και τα έργα εκτέθηκαν το ’91 στο Μουσείο, στο τέλος της χρονιάς. Αυτό επαναλήφθηκε μέχρι το ‘94. Έτσι από ένα μουσείο στις Μηλιές, γεννήθηκε η ιδέα ενός διαγωνισμού, που οδήγησε στην έκθεση στο Μουσείο Κυκλαδικής και… στη δημιουργία του Μουσείου.
Ομαδικό, Γεωργία Δαμοπούλου
Το ’93 επισκέφτηκε την έκθεση στο Γουλανδρή ο τότε πρέσβης της Νορβηγίας. Αυτός έφερε τη μητέρα μου σε επαφή με έναν φίλο του, τον κύριο Rafael Goldin, διευθυντή του Μουσείου Παιδικής Τέχνης στο Όσλο, με έργα παιδιών απ’ όλο τον κόσμο. Επιλέγει κάποια από τα έργα για να τα εκθέσει στο μουσείο του και πείθει τη μητέρα μου να δημιουργήσει ένα ανάλογο ώστε τα έργα να εκτίθενται όλο το χρόνο. Το Δεκέμβρη του ‘94 θα εγκαινιαστεί το Μουσείο . Όλα αυτά τα χρόνια δεχόμαστε καθημερινές επισκέψεις από σχολεία (νηπιαγωγεία και δημοτικά), οι εκθέσεις ανανεώνονται συνεχώς, ενώ έργα τροφοδοτούν οι πανελλήνιοι διαγωνισμοί, που από το 2002 περιορίστηκαν μεταξύ των σχολείων της Αθήνας και σε δύο της Αττικής. Επιπλέον, λειτουργούμε και εικαστικά εργαστήρια.
Το μουσείο λειτουργεί με ιδιωτικούς πόρους (ιδιωτικές χορηγίες) και είχαμε μια πολύ μικρή κρατική επιχορήγηση. Μετράει 70 μέλη και έχει ένα επταμελές διοικητικό συμβούλιο. Παραλίγο, τα είκοσι χρόνια μας να τα «γιορτάσουμε» κλείνοντας το μουσείο. Λόγω κρίσης μειώθηκαν πολύ οι χορηγίες, ενώ τα έσοδα παραμένουν σχεδόν σταθερά. Πεισμώσαμε όμως και συνεχίζουμε, ευελπιστώντας πως τα προβλήματα θα λυθούν. Αποδείχτηκε πως όλα αυτά τα χρόνια η δουλειά μας έχει μείνει εντός των σχολείων και δεν έχουμε κατορθώσει να το επικοινωνήσουμε σωστά στην πόλη. Γιατί όλους τους πόρους μας τους ρίχναμε στην εκπαιδευτική διαδικασία και καθόλου στην επικοινωνία. Τώρα έχουμε γίνει πιο εξωστρεφείς και παίζουμε πιο δυναμικά… μπάλα.
Μάξιμος Μπολώτας, 6,5 ετών, Κωνσταντίνος Έσλιν
Άλλα δύο ανάλογα μουσεία υπάρχουν στον κόσμο. Εκτός από αυτό του Όσλο, ένα στην Ιαπωνία, στην Χαμάντα, μια πόλη στο μέγεθος της Καλαμάτας. Το ’10 μας κάλεσαν εκεί. Φοβερό κτίριο, το μουσείο το έχει αναλάβει ο δήμος και οι επισκέπτες του προέρχονται από εσωτερικό τουρισμό. Οι δικές τους δραστηριότητες σε σχέση με τις δικές μας είναι πολύ πιο περιορισμένες και όσο και αν φανεί απίστευτο, τότε τουλάχιστον, δεν είχαν ψηφιοποιήσει τα έργα. Εμείς το έχουμε κάνει. Πρόβλημα έχουμε με την αποθήκευσή τους. Μπορεί να είναι όπως πρέπει τοποθετημένα, δυστυχώς όμως δεν φυλάσσονται σε σωστές από άποψη θερμοκρασίας και υγρασίας συνθήκες. Πρέπει να δούμε άμεσα αυτό το θέμα, για το οποίο όμως χρειάζονται χρήματα για να λυθεί.
Έχουμε κάνει συνεργασίες με τη Unicef, με ξένα μουσεία, φιλοξενούμε έργα από τους Καλλάς. Για τέσσερα χρόνια συνεργαζόμασταν με την Tate Modern Gallery. Η Tate είχε δημιουργήσει ένα πολύ ενδιαφέρον πρόγραμμα, όπου ζητούσε να ζωγραφίσουν παιδιά 100 χωρών ένα συγκεκριμένο εννοιακό θέμα, σχετιζόμενο με το έργο ενός νέου καλλιτέχνη που φιλοξενούσε η γκαλερί. Μεσολαβήσαμε στα ελληνικά σχολεία, αναλάβαμε να επιλέξουμε τα ογδόντα καλύτερα, από αυτά στέλναμε 3 κι εκείνοι επέλεγαν το ένα που στηνόταν δίπλα στα έργα των παιδιών από τον υπόλοιπο κόσμο. Εμείς στήναμε εδώ την έκθεση με τα ογδόντα έργα.
Γκόγκα Αλτέα, 8,5 ετών, Αθηνά Χατζή
Τα παιδιά νοιώθουν αμέσως πως αυτός ο χώρος τους αφορά. Εδώ, με αφορμή το θέμα μιας έκθεσης γίνονται χαλαρές συζητήσεις, και δεν χρειάζονται πολλές εξηγήσεις, γιατί τα παιδιά αναγνωρίζουν γύρω τους αποτυπωμένα τα δικά τους βιώματα. Πρόσφατα θυμάμαι πιτσιρίκια να συζητούν μπροστά σε μια ζωγραφιά ενός συνομηλίκου τους που αποτυπώνει μια οικογενειακή στιγμή. Ένας μικρός είπε: «ο μπαμπάς δείχνει αγχωμένος γιατί μόλις έχει χάσει τη δουλειά του και προσπαθεί να το εξηγήσει στα παιδιά του».
Έχει πολύ ενδιαφέρον οι ηλικίες των μικρών μας ζωγράφων, κυρίως λόγω της έλλειψης λογοκρισίας του συναισθήματος. Μέχρι τα δέκα τους έχουν μια καθαρότητα στο βλέμμα. Μετά έρχεται η λογοκρισία… Αυτό το μουσείο δίνει την ευκαιρία σε εμάς τους μεγάλους να θυμηθούμε τι σημαίνει αυτή η εποχή της ελευθερίας.
Έργο παιδιού που νοσηλεύτηκε Ιπποκράτειο νοσοκομείο 1945-48, Κυριάκος Μορταράκος
Γεραλή Βασιλική, 13 ετών, Αντώνης Στάβερης
Info: Οι φωτό των έργων είναι από την έκθεση «20 + 20 για τα 20!!!» που διοργάνωσε το Μουσείο στην Αίθουσα Τέχνης Ianos.
Από την επιμελήτρια της έκθεσης Ίρις Κρητικού επιλέχτηκαν 20 παιδικά έργα τέχνης από τις συλλογές του Μουσείου, με μέλημα την ποικιλότητα ως προς το θέμα, τη φόρμα, την τεχνική και τα χρησιμοποιούμενα υλικά αλλά και την άμεση ή την έμμεση σύνδεση με διαφορετικά κινήματα τέχνης ή καλλιτεχνικά ευρήματα (art brut, αφαίρεση, μοντερνισμός, εξπρεσιονισμός, objet trouvé κ.ά.). Στη συνέχεια, για κάθε έργο παιδιού, επελέγη το έργο ενός ενήλικα εικαστικού, με γνώμονα την προοπτική της συνύπαρξης και της συνομιλίας δύο φαινομενικά διαφορετικών κόσμων με αναπάντεχο ωστόσο και αρμονικό οργανικό διάλογο.
Οι εκδηλώσεις για τα 20 χρόνια του Μουσείου θα κορυφωθούν στις 28 Νοεμβρίου με μια μεγάλη γιορταστική εκδήλωση στο Μουσείο Μπενάκη, κτίριο οδού Πειραιώς, με ομιλίες από εγχώριες και διεθνείς προσωπικότητες των Γραμμάτων και των Τεχνών (ανάμεσά τους, εκπρόσωποι της Tate Modern και του Διεθνούς Μουσείου Παιδικής Τέχνης του Όσλο), που έχουν συνεργαστεί με το Μουσείο, βιντεοπροβολές, εικαστικές και άλλες παρεμβάσεις – έκπληξη!
14°
