Πάνος Κουτρουμπούσης: Αναμνήσεις και ιστορίες από τη φιλία και τη συνεργασία με τον συγγραφέα, εικαστικό και μεταφραστή, που έφυγε από τη ζωή στις 20 Μαρτίου 2019
-Τι τρέχει!
-Τι τρέχει;
- Έβγαλε βιβλίο στο Futura. Τι τρέχει; το λέει.
-Ποιος;
-Ο Κρισγιαούρτι. Ο Πάνος ο Κουτρουμπούσης. Θυμάσαι το Εn αγκαλιά de Κρισγιαούρτι y otros ταχυδράματα, y historias περίεργες, τον Μυθογράφφ;
-Είναι Ελλάδα;
-Θα γύρισε φαίνεται...
Κάπως έτσι πήγε η συζήτηση με τον Γ.Σ., από χρόνια φαν του Πητ –τον είχε ανακαλύψει όταν εντόπισε το πρώτο βιβλίο του στο POP11 της Τσακάλωφ το μακρινό 1978, φανταστικές ιστορίες, κόσμοι ολόκληροι συμπυκνωμένοι σε λίγες σειρές, γραμμένες σε αυτή την αλλόκοτη δική του γλώσσα – κι επιτόπου αποφασίσαμε ότι πρέπει να τον γνωρίσουμε.
Έπρεπε οπωσδήποτε να τον συναντήσουμε γιατί είχαμε πολλά να τον ρωτήσουμε και πολλές απορίες να μας λύσει· για την Παράγκα και τους υπαρξιστάς, για τις πλάκες στο «Βυζάντιο» και στου Παπασπύρου, για τους Έλληνες μπίτνικ –υπήρχαν;– για την Ύδρα και τον Πουλίκα, το Πάλι και τη Σκηνή και το πώς βγήκε το ΚΔΩΑ με ω, για το ελληνικό underground, τον Χίτλερ που ζει και αν ο ίδιος ήταν όντως υποψήφιος για τρίτος αντιπρόεδρος της Βουλής, μάλιστα. Θέλαμε να ακούσουμε ιστορίες για τις περιπλανήσεις του, να μας βάλει στη φάση του, στο underground Λονδίνο και τη Νέα Υόρκη, να μας πει για τότε που πήρε συνέντευξη στον γέρο Μπάροουζ και για τη φωτογραφία με τον Γκίνσμπεργκ στον πυργίσκο του Γιάννη Σταθά και άλλα πολλά που τα είχαμε κρατήσει σημειώσεις από την εφηβεία μας. Και μπορεί να τον πείθαμε να μας πουλούσε κανέναν πίνακα με εξωγήινους ή κάποιο από εκείνα τα κόμικ που σχεδίαζε στο πόδι, πάνω σε κουτιά από σπίρτα και πακέτα τσιγάρων, σε αποκόμματα από εφημερίδες και περιοδικά. Αριστουργήματα. Δικαιολογία είχαμε, μια συνέντευξη, ο Πάνος είπε ναι και να ’μαστε στο σπίτι του στα Εξάρχεια, τι λέω τώρα σπίτι, στον θάλαμο του Μυθογράφφ μπήκαμε, ένας σκοτεινός Αλλόκοσμος που έμπαινες με δικό σου ρίσκο και σε υποδέχονταν αναρχικοί εξωγήινοι με πανοπλίες που φρουρούσαν μια απίθανη συλλογή Kinder Έκπληξη και σουρεάλ νεκροκεφαλές που γιόρταζαν τη Dίa de Los Muertos, τόσο που νόμιζες ότι διακτινίστηκες σε κάποιο science fiction μουσείο κλειστό, με στοιβαγμένους θησαυρούς, στοίβες συλλεκτικά περιοδικά και σπάνια κόμικς, ζωγραφιές και πίνακες, αποκόμματα και σημειώσεις που θα χρησιμοποιηθούν κάποια στιγμή στο μέλλον και τον Αποτυχία να μας κοιτάει απειλητικός από τον απέναντι τοίχο.
Ο ίδιος ο Πάνος, όπως και τα γραπτά του, όπως και η ζωγραφική του, δεν ήταν ένας συνηθισμένος τύπος. Τσιγάρο τότε, μετά το έκοψε, μακριά άσπρα μαλλιά, μαύρο χιούμορ μπερδεμένο με αυτοσαρκασμό, γκρίνια και πάλι πίσω, χαλαρή κουβέντα, γέλια και τι να λέμε τώρα, άσ’ το βαριέμαι. (Διαβάστε εδώ εκείνη τη συνέντευξη)
Ο Πάνος Κουτρουμπούσης ως ιππότης σε κολάζ
Κάπου τότε βγήκε και η Athens Voice, ο Πάνος τη βρήκε σε ένα κόκκινο σταντ, τη γούσταρε, ήμασταν και γείτονες, ερχόταν. Ανέβαινε στον τρίτο, καθόταν απέναντί μου με ένα μπλοκάκι σημειώσεις/παρατηρήσεις, έλεγε και τις έσβηνε μία μία. Γιατί η Σ. έγραψε αυτό, ο άλλος δεν ξέρει ότι.., σε εκείνο το κείμενο υπάρχουν τρεις ανορθογραφίες, τι μας λέει τώρα ο Βαλαωρίτης, δεν έγιναν έτσι τα πράγματα, πάλι πέρασε ο Χρηστάκης;... Μετά έπαιρνε μαζί του κάνα τεύχος που είχε χάσει, κανονίζαμε να γράψει ένα καινούργιο ταχύδραμα να δημοσιεύσουμε σε επόμενο, λέγαμε και για το εξώφυλλο που θα μας κάνει και έφευγε. Άλλες φορές, πάλι, έστελνε mail με διορθώσεις που πήγαιναν κάπως έτσι:
«Αγγελική, καλο απογεμα (??) [...] Το τωρινο attachment ειναι για κατι που ειδα πως τελικα για μενα δεν εβγαζε νοημα ετσι που ειπωθηκε, εξου...διορθωση. Αν δεν ειναι μπελας, παρακαλω εφαρμοσε τις διορθωσεις πριν ξεχαστει. Υποσχομαι οτι αν βρω και τιποτ, αλλο δεν θα ενοχλησω..
Παντως, μεταξυ μας τωρα, το ελληνικο underground επ ουδενι λογω ειναι μυθος. Αντιθετα ειναι αρχαια ελληνικη ιστορια. Ο Διογενης που τιμηθηκε κι απ τον Μεγαλεξανδρο, τι ητανε? Βεβαια, ειναι αληθεια οτι υπαρχει ενα χασμα πολλων αιωνων μεχρι τους προσφατους αλλα οπως εχει ειπωθει ''τι ειναι μερικοι αιωνες μπρος στην αιωνιοτητα ?''. Και, επισης μεταξυ μας και για πλακα, το attachment που εχω ειναι η σφραγιδα του Συλλογου της Παραγκας του Σιμου. Οπως επρεπε, σαν στραβοχυμενος λουκουμας. Μπορει ισως να ειναι μικρη εικονογραφηση στο κειμενο που θα μπει, με λεζαντα Διογενης ''Το Ελληνικο Underground ΔΕΝ Ειναι Μυθος. Ειναι Αρχαια Ελληνικη Ιστορια''. [...]
Χαιρετω, καθως κι η Καιητ. Πανος Κ.»
Ο Πητ έφυγε πριν από δύο χρόνια, γαμώτο, και μου άφησε το τελευταίο κείμενό του για να το δημοσιεύσουμε, αστείο και αλλόκοτο, κλασικός Πάνος. Αν πας στο Τρίτο θα τον δεις να σε κοιτάει λοξά και να σου στέλνει και Σήμα «Ευτυχώς που πέθανα», δεν μπορεί, θα το καταλάβεις το αστείο. Ο Πάνος μάς λείπει. Μου άφησε τηνΚαίητ, βέβαια, τη γυναίκα του, Ιταλοουγγαρεζοαγγλίδα, που μιλάει αστεία τα ελληνικά αλλά έχει πάρει πολλά από το ύφος και το στιλ του –ο τρόπος, ας πούμε, που λέει πφφφ όταν περιφρονεί κάτι– για να μου τον θυμίζει.
«Ευτυχώς που πέθανα», πορτρέτο του Πάνου Κουτρουμπούση
Info: Ο Πάνος Κουτρουμπούσης στην αγκαλιά του Κρισγιαούρτι.
Aναδρομική παρουσίαση του έργου του, σε επιμέλεια Χριστόφορου Μαρίνου, και προβολή του ντοκιμαντέρ των Ηρακλή και Γιώργου Μαυροϊδή για τον καλλιτέχνη στο Πολιτιστικό Κέντρο «Μελίνα» Δήμου Αθηναίων (6/5-5/6).
Από την αναδρομική του Κυριάκου Μορταράκου και τη μεγάλη έκθεση του Δημήτρη Σεβαστάκη στις επιζωγραφισμένες φωτογραφίες του Κώστα Λάκη και τους καλλιτεχνικούς αλγόριθμους του Τσαρλς Σάντισον
