Προτζέκτορας: Μια συζήτηση με τον εικαστικό Βασίλη Σούλη για τη ζωγραφική, τις προκλήσεις της τέχνης και τη δημιουργική διαδικασία.
Ο Βασίλης Σούλης δεν θα μπορούσε να ζήσει χωρίς τη παρουσία της τέχνης στη ζωή του. Παλιά, νόμιζε ότι θα μπορούσε να κάνει οτιδήποτε άλλο σαν επάγγελμα αλλά ακόμα και κάτι άλλο να έκανε θα το χρωμάτιζε διαρκώς με μια εικαστική νότα. Γιατί, όπως λέει ο ίδιος, ό,τι κάνει έχει μέσα μια καλλιτεχνική αύρα. Είτε της επίμονης παρατήρησης είτε της ενδοσκόπησης είτε του αυθορμητισμού και μιας προσεγμένης αισθητικής και πάντα της ενδελεχούς ανάλυσης. Ό,τι δηλαδή έχει ένα έργο τέχνης. Απλά μέσω της ζωγραφικής τα κάνει όλα αυτά πιο φανερά, χωρίς συστολή ή όρια.
«Σκέφτομαι καθημερινά τα περισσότερα πράγματα σαν να μπορούν να μετουσιωθούν σε έργο τέχνης».
«Μου αρέσει ό,τι έχει σχέση με την τέχνη. Σκέφτομαι καθημερινά τα περισσότερα πράγματα σαν να μπορούν να μετουσιωθούν σε έργο τέχνης. Μέσω αυτής, μπορείς να κατανοήσεις καλύτερα τα ερωτήματα γύρω από τη ζωή με έναν τρόπο πιο γοητευτικό και όμορφο. Όταν η τέχνη είναι υψηλή, ακόμα και το άσχημο φαίνεται θελκτικό. Και η τέχνη έχει τους δικούς της νόμους, είναι ένα οικοσύστημα μόνη της. Γεμίζω με πραγματική ικανοποίηση όταν βλέπω ένα έργο τέχνης, σε οποιαδήποτε κατηγορία και αν με γοητεύσει, με στοιχειώνει για πολύ καιρό μετά. Νιώθω ότι είναι τυχεροί όσοι μπορούν να νιώσουν ένα έργο τέχνης και, φυσικά, να το δημιουργήσουν».
Εσύ πότε ένιωσες ότι ανήκεις στους τυχερούς που δημιουργούν;
Ζωγράφιζα από πολύ μικρός, χωρίς κάποια πίεση και χωρίς να έχω ιδιαίτερα ερεθίσματα. Αλλά μέσω αυτής της διαδικασίας ένιωθα να συγκεντρώνομαι, να «οργανώνω» το μυαλό μου και τα συναισθήματά μου. Έχω μια πορεία 20 ετών από τη στιγμή που αποφάσισα να δώσω εξετάσεις στην ΑΣΚΤ μέχρι σήμερα και δεν έχω αφήσει τη ζωγραφική καθόλου. Προτιμώ να κάνω έργα που να τα παρουσιάζω σαν μεγάλες ενότητες, γι’ αυτό δεν μου αρέσουν ιδιαίτερα οι ομαδικές εκθέσεις αν και έχω πάρει μέρος σε πάρα πολλές. Έχω πραγματοποιήσει τρεις ατομικές εκθέσεις κι όλες είχαν διαφορετικά στοιχεία κάθε φορά.
Άτιτλο, λάδι σε καμβά
Σε κουράζει η επανάληψη;
Κουράζομαι να κάνω το ίδιο, γιατί κι εγώ διαρκώς αλλάζω. Αυτή την περίοδο ετοιμάζω μια ατομική έκθεση η οποία θα γίνει την άνοιξη στο Λονδίνο. Το να δείχνω το έργο μου σε άλλους λαούς, με άλλη κουλτούρα, με εξιτάρει. Έχω ήδη πάρει μέρος σε σημαντικά artfair στο Λονδίνο και στο Μιλάνο. Παρόλο που αυξάνονται οι υποχρεώσεις μου και ο διαθέσιμος χρόνος είναι λιγότερος, καμιά φορά νιώθω ότι δουλεύω πιο στοχευμένα έτσι, αφού πολλά πράγματα «ζωγραφίζονται» από πριν στο μυαλό μου.
Τι εννοείς όταν λες ότι ζωγραφίζονται από πριν;
Συνήθως, όταν ξεκινάω να φτιάχνω μια σειρά έργων, οραματίζομαι από πριν πρώτα την αίσθηση, την ατμόσφαιρα, το κλίμα που θέλω να έχουν τα έργα. Πολλές φορές έχω φτιάξει στο μυαλό μου το «κλίμα» του έργου και δεν έχω βρει το θέμα. Μέχρι να σκεφτώ τι αισθητική θέλω να έχουν τα έργα, υπάρχει μια άχαρη –αλλά αναγκαία για να γεννηθεί αυτό που θες– φάση, που συμβαίνει μεταξύ των ατομικών εκθέσεων. Μόλις βρω την ατμόσφαιρα που θέλω να πιάσω, μετά προσαρμόζω και το κατάλληλο-ταιριαστό θέμα.
Μέσα από τα έργα σου «μιλάς» για θέματα που σε απασχολούν;
Φυσικά! Εξάλλου, έχω ανάγκη να μιλήσω για τόσα θέματα. Όμως δεν αρχίζω από αυτό. Η ζωγραφική θα με οδηγήσει στο τι θέμα θα κουμπώσει καλύτερα κάθε φορά. Πολλές φορές βέβαια αλλάζουν οι επιμέρους ζωγραφικοί στόχοι κατά τη διάρκεια της διαδικασίας ενός έργου, αλλά μια βασική πρόθεση νομίζω πρέπει να προϋπάρχει πάντα. Μπορεί κάποιες φορές μέσα από την τυχαιότητα να προκύψει καινούργιος στόχος αλλά από εκείνο το σημείο θα υπάρχει ξεκάθαρη πρόθεση πάλι για τα επόμενα έργα που θα γίνουν.
Μια μείξη τυχαίου και πρόθεσης;
Το έργο είναι μείξη πρόθεσης, λογικής, τυχαιότητας, συναισθήματος και μεταφυσικής. Οι «δόσεις» που θα είναι αυτά μέσα στο έργο έχει να κάνει με την ιδιοσυγκρασία του κάθε καλλιτέχνη. Υπάρχουν και περίοδοι που αν δεν έχω κάποιο στόχο δεν ζωγραφίζω, το λεγόμενο, όπως το λέω εγώ, «κενό χρόνου», που όμως σου δίνει τη δυνατότητα να γεμίσεις και να τροφοδοτήσεις» τις «μπαταρίες σου», τον εσωτερικό σου κόσμο και τον νου.
Άτιτλο, λάδι σε καμβά
Εξήγησέ μου τη σχέση θέματος και κλίματος.
Το θέμα του έργου πρέπει πάντα να συνάδει με την ατμόσφαιρα και με τη τεχνική που θα έχει το έργο. Δηλαδή, το τι κάνεις να δένει με το πώς το κάνεις. Η σύνθεση είναι πάρα πολύ σημαντικό. Ίσως –μετά τη ξεκάθαρη πρόθεση και την ατμόσφαιρα που πιάνει ένα έργο– το σημαντικότερο στοιχείο! Η δυνατή σύνθεση καθηλώνει τον θεατή και «συγχωρεί « τυχόν άλλα λάθη στο έργο.
Δεν σε τρομάζει η ύπαρξη λάθους; ή και αν αυτό το λάθος γίνεται αντιληπτό από το κοινό;
Πολλές φορές, τα λάθη φανερώνουν μια «φυσικότητα» στη διαδικασία της παραγωγής τους, άρα και μια αυθεντικότητα για αυτό που είσαι. Όταν κάνεις ένα πολύ καλό έργο, το νιώθεις κατευθείαν. Στην ουσία, όταν νιώθεις ότι ανακάλυψες κάτι καινούργιο ή έκανες μια σκέψη παραπάνω από αυτές που κάνεις συνήθως.
Ο Βαν Γκογκ είχε πει ότι «Η τέχνη είναι πίστη και επιβάλλει το καθήκον να αγνοήσεις την κοινή γνώμη». Κατά πόσο συμφωνείς με αυτό;
Όταν φτιάχνεις ένα έργο πρέπει πρωτίστως να το κάνεις για σένα. Να εκφράζει εσένα, να αρέσει σε σένα. Σίγουρα υπάρχουν ερεθίσματα, τάσεις και γνώμες από άλλα έργα που έχεις δει και από ανθρώπους που εκτιμάς, αλλά την ώρα που είσαι στο εργαστήριο πρέπει να τα πετάς απ’ έξω και να συντάσσεις τη δική σου αισθητική. Εάν αρέσει αυτό που φτιάχνεις στο κοινό έχει καλώς, εάν όχι, θα το κάνεις εσύ να του αρέσει, εάν πιστεύεις πραγματικά σε αυτό που κάνεις!
Υπάρχει κάποιο στοιχείο που θα έλεγες ότι αποτελεί χαρακτηριστικό της δουλειάς σου;
Στη δουλειά μου κυριαρχεί πάντα –μέχρι στιγμής τουλάχιστον– η ανθρώπινη παρουσία και οι εσωτερικές διεργασίες του ανθρώπου. Με ενδιαφέρει ο άνθρωπος σχεδόν αποκλειστικά. Στις τελευταίες δουλειές μου άνοιξα τον ορίζοντα των ενδιαφερόντων μου τοποθετώντας τον είτε σε φυσικό, είτε σε βιομηχανικό περιβάλλον, όπως το έχει φτιάξει ο ίδιος, κάνοντας σκέψεις για την αλληλεπίδρασή του με αυτό και βάζοντας περισσότερο μεταφυσικούς προβληματισμούς. Με ενδιαφέρει το «πλάσιμο» με το χρώμα στο έργο, αφού νιώθω ότι μέσω αυτής της διαδικασίας το έργο παίρνει ποιότητα, βάθος και εσωτερικότητα. Τα έντονα σχήματα επίσης δίνουν μια δυναμική, οργάνωση και ένταση στο έργο στα σημεία που το χρειάζεται. Μου αρέσει ο συνδυασμός έντονων σχημάτων με υπερβολικά πλασμένες και δουλεμένες περιοχές.
Θεωρείς τη δημιουργική διαδικασία ψυχοφθόρα;
Είναι τρομερά ψυχοφθόρα διαδικασία, από πολλές απόψεις. Όμως, νιώθω ευγνώμων για την ενασχόλησή μου με τα καλλιτεχνικά. Η δημιουργία έχει πολλά σκαμπανεβάσματα και πολλές ματαιώσεις, όμως απολαμβάνεις ένα τεράστιο κέρδος: ότι σε κρατάει διαρκώς ζωντανό και νέο. Και φυσικά, σου δημιουργεί και την ελπίδα της αθανασίας.
24°
