Είναι κάπως συγκινητικό να στέλνεις γράμμα στην πόλη σου, σαν σε έναν μεγάλο έρωτα, σε κάποιον που σου λείπει, που τον έχεις πεθυμήσει, που έχετε ζήσει μαζί όλη την ενήλικη ζωή σας και τώρα είναι κάπου μακριά. Στέλνεις το γράμμα με τις εικόνες όπως τις κρατάς στη μνήμη σου, ζωντανές, γεμάτες συγκινήσεις, μελλοντικές υποσχέσεις και με τη βεβαιότητα πως θα ξαναβρεθείτε. Ένα γράμμα αγάπης στην ίδια σου την πόλη που έχει αδειάσει· τα καφέ, τα θέατρα, τα σινεμά, τα μπαρ, τα εστιατόρια, τα μουσεία, τα αγαπημένα στέκια και σημεία· οι άδειοι δρόμοι τη νύχτα όταν βραδιάζει· όλοι οι δημόσιοι χώροι μέσα-έξω που είναι πάντα εκεί για να την εμψυχώνουν, και που χωρίς αυτούς, χωρίς εσένα μέσα σε αυτούς, αυτή μεταμορφώνεται σε κάτι ξένο, κάτι χωρίς ζωή.
Ή μήπως το ότι βλέπουμε τον ήλιο να ανατέλλει κάθε πρωί, αυτό από μόνο του είναι ικανό να μας εξασφαλίσει πως δεν θα έρθει ένα πρωί που να μην ανατείλει – δεν μπορούμε να έχουμε αυτή τη διαβεβαίωση κι όμως εκεί στηρίζουμε όλο μας το οικοδόμημα, έλεγε ο Χιουμ, ο φιλόσοφος της εμπειρίας. Μέχρι να έρθει η συντέλεια του κόσμου. Και να που τώρα, σε μια προσωρινή εκδοχή της συντέλειας, μια πρόσκαιρη αναστολή που επιβάλλει παύση δραστηριοτήτων, όλα τα αυτονόητα που ήταν πάντα εκεί... είναι;
Ποτέ δεν είχαμε σκεφτεί τους άδειους δρόμους, τις άδειες πλατείες, τα άδεια πεζοδρόμια, ποτέ δεν είχαμε φανταστεί τις πόλεις μας χωρίς εμάς. Και ούτε καν τώρα μπορούμε να τα φανταστούμε, μια που δεν είμαστε εκεί.
Η ζωή όταν βραδιάζει, μετά τις 9 ή και μετά τις 6 το απόγευμα, συνεχίζεται κάπου αλλού, σαν τα σπίτια να έχουν γίνει οι πόλεις μας, κι αυτές να απέκτησαν μια δική τους, αυτόνομη ύπαρξη, που δεν συνειδητοποιούμε. Μοιάζει ίσως εδώ να βρίσκει μία παράδοξη εφαρμοφή το διαχρονικό, θεμελιώδες ερώτημα της φιλοσοφίας: Υπάρχει ο κόσμος ανεξάρτητα από την ανθρώπινη ψυχή, από τον νου, από τις αισθήσεις μας; Υπάρχει ο χρόνος χωρίς κάποιον να τον αντιλαμβάνεται; Υπάρχουν όσα μας περιβάλλουν χωρίς εμάς;
Ένα βράδυ, λίγο μετά την απαγόρευση κυκλοφορίας, βρεθήκαμε να περιπλανιόμαστε κάποιες ώρες στον κέντρο της πόλης, και μόνο τότε είχαμε αυτή την απόκοσμη, πρωτόγνωρη αίσθηση. Τα αγάλματα, τα πεζοδρόμια, τα πεζούλια, τα παγκάκια, τα σιντριβάνια, τα δέντρα, οι κίτρινες λωρίδες στην άσφαλτο, οι στάσεις των λεωφορείων, τα κλειστά περίπτερα, τα παρτέρια, οι επιγραφές, οι αλυσίδες στις στοιβαγμένες καρέκλες των καφέ, ο ουρανός στην προοπτική ενός πρεβαζιού, οι όψεις των κτιρίων, οι γυμνές κούκλες στις βιτρίνες, τα καγκελόφραχτα τζάμια, οι μπάρες πίσω απο τα κλειστά μαγαζιά, όλα έμοιαζαν αλλιώς, όλα έδειχναν αλλιώς· μια ανεξαρτησία, μια έπαρση, αλαζονεία· όχι μοναξιά· μια δύναμη. Δεν ξέρω αν έχετε βρεθεί ποτέ μόνοι στη φύση, αλλά κάπως έτσι μπορεί να νιώσει κάποιος στις 11 το βράδυ στην άδεια Αθήνα, στο άδειο Λονδίνο ή σε οποιαδήποτε άδεια πανδημική πόλη του κόσμου. Δεν είναι μόνο που μας λείπουν τα καφέ, τα θέατρα, τα σινεμά, τα μπαρ, τα εστιατόρια, τα μουσεία, η ζωή στην πόλη· είναι και το δέος μιας παράλογης ιδέας ότι όλο αυτό συνεχίζει να υπάρχει εκεί έξω, σιωπηλό, σκοτεινό και ξένο – χωρίς εμάς.
Once upon a time... Τhere was a city... Παρακολουθώντας το σύντομο φιλμ του Ρωμανού Γεροδήμου, We ’ll meet again, A love letter to pre-pandemic London, ανασύρθηκε η μνήμη της δικής μας πόλης, επειδή αυτό που περιγράφει είναι μια κοινή εμπειρία όλων μας – ενώ βλέπουμε το Λονδίνο, σκεφτόμαστε την Αθήνα. Ένα ερωτικό γράμμα στην πόλη μας. Η ιστορία ξεκινάει και τελειώνει με ένα σκίτσο, σαν όνειρο ή σαν ανάμνηση, σαν κάτι που κατασκευάζουμε, που φανταζόμαστε ή ονειρευόμαστε· στο ενδιάμεσο όμως γεμίζει με ζωντανές στιγμές και μνήμες, με διάσημα τοπόσημα και αγαπημένες γωνιές, με δρόμους που περπατήσαμε, στιγμιότυπα που είδαμε, μέρη που χορέψαμε ή που συναντηθήκαμε, με την εικόνα που αποτυπώσαμε βγαίνοντας από ένα κλαμπ, με τα ίχνη που αφήσαμε μόλις ήπιαμε τον καφέ μας ή με τα ποτά που μας περιμένουν να τα πιούμε, με ένα κονσέρτο ή μια συναυλία, ένα συνωστισμό ή ένα μοναχικό σημείο, με τα καδράκια ενός μπαρ ή το ντεκόρ ενός δρόμου, με έναν περίπατο – όλα όσα προσπερνάμε ή φυλάμε ζώντας τη ζωή της πόλης, την κοινή μας δημόσια ζωή. Η μουσική γίνεται νοσταλγική, η ατμόσφαιρα, οι μπάρες, τα τραπέζια, τα θεωρεία, οι σκοτεινές αίθουσες, τα πόντιουμ, οι φωτεινές επιγραφές, τα θεάματα,οι άνθρωποι, εμείς ανάμεσά τους, έξω από το κάδρο, όλα τα μικρά και τα μεγάλα που τώρα λείπουν – και μας λείπουν.
Όχι για πολύ. Κι είναι ωραίο που αυτό το σύντομο βίντεο, φτιαγμένο με αυτό το γλυκόπικρο συναίσθημα από τη ζωή στο σπίτι, μας το θυμίζει. We ’ll meet again.
Ο Ρωμανός Γεροδήμος είναι αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής και Δημοσιογραφίας στο πανεπιστήμιο του Bournemouth. Είναι δημιουργός του βραβευμένου ντοκιμαντέρ για το ΝΑΤΟ και την ευρωπαϊκή ασφάλεια τον 21ο αιώνα «Deterence» («Αποτροπή»), ένα «μάθημα» ανάγνωσης του κόσμου μας μέσα από την ιστορία της Ευρώπης του 20ού αιώνα και της ευρωαντλαντικής συμμαχίας. Mπορείτε να δείτε για αυτό εδώ.
Διαβάστε τη συνέντευξη που μας έδωσε με αφορμή το βιβλίο του «Ανταποκρίσεις από τον 21ο αιώνα» (εκδ. Παπαδόπουλος), όπου ξεδιπλώνει με διαύγεια και διεισδυτική ματιά την πολυπλοκότητα του κόσμου μας για τα όσα συνταρακτικά συμβαίνουν.
22°
