Μέσα σε ένα μήνα και για πρώτη φορά στην διετή του πρωθυπουργία παρασύρθηκε σε μια σειρά από πολιτικά κλισέ και παραδοσιακές εντελώς αχρείαστες πρακτικές
Ο Επαμεινώνδας Κορώνης γράφει για τη μεταρρυθμιστική ορμή του Κυριάκου Μητσοτάκη, που φαίνεται να έχει ελαττωθεί.
Υπάρχει μια ενδιαφέρουσα παρατήρηση: ότι οι περισσότερες αλλαγές και ρήξεις μιας ηγεσίας υλοποιούνται ετεροβαρώς και ενίοτε αποκλειστικά στα πρώτα χρόνια μιας θητείας. Σε μια πολυεθνική εταιρεία μελετήσαμε την περίπτωση ενός CEO ο οποίος πήρε σχεδόν 106 αποφάσεις αλλαγής στον πρώτο χρόνο της θητείας του και μόλις 6 δύο χρόνια μετά. Η καθημερινότητα, η ανάγκη για ισορροπίες και συμβιβασμούς αλλά και το γεγονός ότι τα οράματα δεν είναι αστείρευτα, οδηγούν στην προοδευτική αδράνεια. O Ken Blanchard, μελετητής της Διοίκησης Αλλαγής, αναφέρει ότι σε πολλές περιπτώσεις τις απαραίτητες αλλαγές τις «σκοτώνει» η κόπωση της ηγεσίας.
Ανάλογοι είναι οι κίνδυνοι για τον Κυριάκο Μητσοτάκη. Ο Κυριάκος του 2019 άνοιξε το παράθυρο των αλλαγών σε ουσιαστικό και συμβολικό επίπεδο. Μπήκε στην χώρα φρέσκος τεχνοκρατικός αέρας και μιλήσαμε για ψηφιοποίηση, οργάνωση της διαχείρισης κρίσεων, ανασύσταση της περιβαλλοντικής πολιτικής και ένα νέο διεθνές αναπτυξιακό αφήγημα. Οι εξωκοινοβουλευτικοί υφυπουργοί έπεσαν με τα μούτρα στην δουλειά και η οργάνωση της κυβέρνησης ξεκίνησε με την διανομή με ντοσιέ στόχων και μετρήσιμων αποτελεσμάτων (KPIs).
Δύο χρόνια μετά όμως, φαίνεται να έχει ελαττωθεί η μεταρρυθμιστική ορμή του Πρωθυπουργού. Μέσα σε ένα μήνα και για πρώτη φορά στην διετή του πρωθυπουργία παρασύρθηκε σε μια σειρά από πολιτικά κλισέ και παραδοσιακές εντελώς αχρείαστες πρακτικές.
Πρώτον, ο ανασχηματισμός. Αν ένας ανασχηματισμός στοχεύει στην λειτουργική ανανέωση, στην ενίσχυση της ηγεσίας και στην δημιουργία πολιτικών συμβολισμών, εδώ έχουμε μια περίπτωση που απέτυχαν οι λίγες αλλαγές τόσο στην ουσία όσο και στην επικοινωνία. Αλλά ας αναρωτηθούμε πρώτα: γιατί έπρεπε να γίνει ανασχηματισμός; Υπάρχει κάπου γραμμένο ότι ένας πρωθυπουργός πρέπει να κάνει γενικές αλλαγές στο σχήμα; Και τι πήγε στραβά όταν ο Κυριάκος Μητσοτάκης έκανε συνεχείς, περιορισμένες και στοχευμένες (συνήθως αναγκαστικές) αλλαγές στις κυβερνητικές θέσεις εδώ και δύο χρόνια; Ας αναλογιστούμε το πόσο σέξι και φρέσκια θα ήταν μια απλή ιδέα: ότι δεν χρειαζόμαστε ανασχηματισμό. Όποτε χρειάζεται το σχήμα αλλάζει. Μια θέση, πέντε θέσεις, όλα τα υπουργεία αν το απαιτούν οι συνθήκες και η αξιολόγηση.
Δεύτερον, η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης. Το περασμένο Σαββατοκύριακο ο κύριος Μητσοτάκης προετοίμασε και εκτέλεσε στην ΔΕΘ την κλισέ δραματουργία. Με αρκετούς τόνους σύγχρονης ρητορικής, είναι η αλήθεια, ο Πρωθυπουργός ανακοίνωσε οικονομική ανάκαμψη, ελαφρύνσεις και παροχές κλείνοντας το μάτι σε πολλές κοινωνικές ομάδες. Καμία αντίρρηση στο ότι χρειάζονται οικονομικές πολιτικές αλλά η παράδοση διατηρήθηκε και εμπλουτίστηκε και με αλαζονικές δηλώσεις βεβαιότητας περί εκλογικής νίκης. Μια από τα ίδια.
Τρίτον, ο Πρωθυπουργός παρεμβαίνει ολοένα και πιο συχνά με κομματική διάθεση και μικροπολιτικές επιδιώξεις. Η συζήτηση στην Βουλή για το εργασιακό τον Ιούνιο θύμισε την δομή των διενέξεων του πατέρα του με τον Ανδρέα Παπανδρέου το 1993. Η εκσυγχρονιστική προσέγγιση έδωσε τόπο στην εύκολη σύγκρουση.
Το πρόβλημα δεν βρίσκεται στο ότι ο Κυριάκος «παίζει» τους απαιτούμενους πολιτικούς ρόλους (ενωτικός αρχηγός κόμματος, σκληρός πολέμιος του ΣΥΡΙΖΑ, λαϊκός ηγέτης). Αυτό είναι σε ένα βαθμό φυσιολογικό. Ζήτημα αποτελεσματικότητας τίθεται όταν η πρωθυπουργία του σταματήσει να καινοτομεί και ο ίδιος διολισθήσει στο μοτίβο των τελευταίων 50 ετών. Ο τρόπος με τον οποίο επιχείρησε το διακομματικό άνοιγμα στην Πολιτική Προστασία στερήθηκε έμπνευσης, ουσίας και επικοινωνιακής ευελιξίας δείχνοντας μια κόπωση και ανορεξία.
Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας ήταν μια ευχάριστη έκπληξη. Αλλά τώρα ο Πρωθυπουργός χρειάζεται ένα τεστ πολιτικής κοπώσεως. Αντίδοτο στην κάμψη των ηγετών που σταματούν τις αλλαγές είναι συνήθως η πίεση μέσα από τον οργανισμό που εκδηλώνει αντίδραση στην στατικότητα. Το ερώτημα είναι αν το περιβάλλον και οι συνεργάτες του κυρίου Μητσοτάκη θα του επισημάνουν ότι οι δραστήριες ηγεσίες δεν είναι αυτές που ταξιδεύουν πολύ αλλά αυτές που συνεχίζουν διαρκώς να προκαλούν ουσιαστικές ρήξεις με το κατεστημένο. Χρειάζεται η κυβέρνηση ένα νέο ανάλογο του gov.gr, φρέσκια ατζέντα, νέους στόχους ρήξης και αλλαγών ώστε να παραμείνει στο συλλογικό υποσυνείδητο, φιλικό και πολέμιο, ως η κυβέρνηση και ο Πρωθυπουργός που αλλάζουν πράγματα και συμπεριφορές.
*Ο Επαμεινώνδας Κορώνης είναι Καθηγητής Ηγεσίας στο Hult International Business School και στο Πανεπιστήμιο Westminster του Λονδίνου
