Έχουμε φθάσει σε ένα σημείο που πλέον δεν μπορούμε να εμπιστευθούμε αν μια είδηση που παρακολουθούμε στην τηλεόραση ή διαβάζουμε στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο είναι αληθής ή κατασκευασμένη. Όχι ότι δεν υπήρχαν πάντοτε κατασκευασμένες ειδήσεις.
Ποιος δεν θυμάται τη φωτογραφία που παρουσίασε το 1991 το έγκριτο CNN με τον βουτηγμένο στο πετρέλαιο κορμοράνο στα μολυσμένα νερά του Περσικού Κόλπου! Μετά από χρόνια όλοι μάθαμε ότι ο κορμοράνος ανήκε σε ζωολογικό κήπο και είχε περιλουστεί με πετρέλαιο για να στηθεί η συγκεκριμένη φωτογραφία προκειμένου να λειτουργήσει η προπαγάνδα εις βάρος του Σαντάμ Χουσεΐν και να περάσει πιο εύκολα στην κοινή γνώμη η επέμβαση στο Ιράκ.
Ή για να έρθουμε στα δικά μας. Ποιος δεν θυμάται τις αθλιότητες και τις συκοφαντίες της «Αυριανής» που παρουσίαζε τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, στις παραμονές των βουλευτικών εκλογών του 1985, ως συνεργάτη των Γερμανών!
Οι ψεύτικες και κατασκευασμένες ειδήσεις δεν είναι ένα καινούργιο φαινόμενο. Αλλά το πέρασμα της επικοινωνίας και της ενημέρωσης στην εποχή του Διαδικτύου τις έχουν απογειώσει και τις έχουν κάνει μέρος της πραγματικότητάς μας. Τα γνωστά πλέον fake news έχουν μπει για τα καλά στη ζωή μας. Σε σημείο μάλιστα να μην μπορούμε να διακρίνουμε την πραγματική είδηση. Έχει δημιουργηθεί ένας πρωτοφανής εθισμός στο ψεύδος και έχουμε περάσει στην πλήρη απαξίωση της έννοιας της αλήθειας.
Πριν λίγους μήνες ολοκληρώθηκε μια μεγάλη έρευνα για λογαριασμό του επιστημονικού περιοδικού «Science» για την κατάσταση που επικρατεί στο social media σχετικά με τις ψευδείς ειδήσεις. Η έρευνα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η αλήθεια δεν μπορεί να τα βάλει με τις φήμες και τις κατασκευασμένες ειδήσεις. Τα fake news και οι αναληθείς φήμες φτάνουν σε περισσότερους ανθρώπους και διασπείρονται ταχύτερα από τις εξακριβωμένες και αληθείς ειδήσεις.
Η αντιμετώπιση του φαινομένου των fake news είναι μια δύσκολη και περίπλοκη προσπάθεια γιατί κάποιος μπορεί να ισχυρισθεί ότι προσκρούει στην ελευθερία της έκφρασης και της γνώμης. Όπως όμως διευκρινίζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η ελευθερία της γνώμης δεν κινδυνεύει, αλλά οι χρήστες του Διαδικτύου θα πρέπει να έχουν στη διάθεσή τους εκείνα τα εργαλεία που θα τους επιτρέψουν να κρίνουν οι ίδιοι, εάν διαβάζουν fake news, ποιoς είναι υπεύθυνος για τη σύνταξη των κειμένων και ποιoς πληρώνει για το περιεχόμενο.
Τα fake news, όπως τα ξέρουμε, δεν θα σταματήσουν. Το κλειδί είναι να έχουν οι πολίτες τα εργαλεία να τις αποκρυπτογραφήσουν και να αντιληφθούν τι είναι αληθινό και τι όχι. Αλλά και η πολιτεία από την πλευρά της αν θέλει να προστατέψει τη δημοκρατία θα πρέπει να αντιμετωπίσει το φαινόμενο θεσπίζοντας αρχές και κανόνες.
Υπάρχει όμως και ένας ακόμη παράγοντας που θα πρέπει να σταθεί αντάξιος του ρόλου και της αποστολής του και να καταπολεμήσει τα fake news και αυτοί δεν είναι άλλοι από τους πολιτικούς που συνειδητά δημιουργούν και αναπαράγουν ειδήσεις προκειμένου να χτυπήσουν τον αντίπαλό τους ή να κοροϊδεύσουν και να πάρουν με το μέρος τους την κοινή γνώμη.
Για τη μάστιγα των fake news και τον τρόπο αντιμετώπισής τους θα συζητήσει με καταξιωμένους δημοσιογράφους και χρήστες των social media το Δίκτυο Διαλόγου Restart Greece στις 12 Νοεμβρίου και ώρα 17:30 στα γραφεία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Αθήνα.
15°
