Το road trip του Γιώργου Ζαρζώνη (φωτογράφος, δημιουργός της Cocoowa Chocolate) στην Κολομβία, αναζητώντας το ιδανικό κακάο για τη σοκολάτα του.
Ετοιμάζω ορειβατικό σάκο για ένα −ψαγμένο− road trip στη μαγευτική Κολομβία. Φίλοι και γνωστοί, καθώς ακούνε την πρόθεσή μου, σπεύδουν να ζητήσουν το «τσολιαδάκι» της χώρας. «Θα φέρεις το καλύτερο…». Και πώς θα γινόταν αλλιώς, αφού ψάχνοντας άκρη για τη διαδρομή που έχω επιλέξει να κάνω, τα γ@μημέν@ τα βουτήματα (εσύ πες τα cookies), με πετάνε συνέχεια σε ιστορίες που, αν τις άκουγε η μάνα μου, δεν ξέρω πόσα τρισάγια θα έκανε μέχρι να γυρίσω. «Νέο καρτέλ ναρκωτικών στην Κολομβία», «Συνελήφθη μεγιστάνας ναρκωτικών στη χώρα του λευκού εμπορίου», «Οι αγρότες της Κολομβίας −ειδικά αυτό…− αναγκάζονται να καλλιεργήσουν ηρωίνη για να ζήσουν!». Γελάω. Προφανώς και τα άρθρα αυτά ΣΗΜΕΡΑ γράφονται από «πένες» που διατηρούν εξωσυζυγική σχέση με την καρέκλα τους. Μια φορά κι έναν καιρό, είναι μια χώρα που τα τελευταία 20 χρόνια βγήκε απ' όλο αυτόν τον πόλεμο −σε εισαγωγικά− και κατάφερε να περάσει τεράστιες μεταρρυθμίσεις σε κάθε τομέα, που δυστυχώς μένουν ακόμη καλά κρυμμένες πίσω από το πέπλο της ιστορίας της.
Και κάπως έτσι, λίγα λεπτά πριν προσγειωθώ εδώ στην Bogotá, αντικρίζω μια πόλη μ' ένα δάσος για στεφάνι. Αδυνατώ να κατανοήσω την ξέφρενη πορεία των Άνδεων, που σαν πράσινο ποτάμι κινούνται δίπλα στον Νότιο Ειρηνικό από τη Βολιβία ως το Περού και τον Ισημερινό για να σβήσουν στην Καραϊβική, κάνοντας μια τελευταία αγκαλιά στη λίμνη Maracaibo. Και αυτή η πόλη των δώδεκα εκατομμυρίων, που απολαμβάνει ανάσες δύο χιλιάδες εξακόσια μέτρα πάνω από τη θάλασσα, δείχνει ένα απλό στίγμα στο χάρτη της οροσειράς.
Στα μικρά μαγειρεία του δρόμου, δύο κιόλας χρόνια μετά τη γαστρονομική μου εμπειρία στα street food στο Περού, δοκίμασα τοπικά αρέπας, κάτι σαν τηγανίτες καλαμποκιού. Τραγανά με μαλακό τυρί και αυγό ή και chicharrón, το επίσης τηγανισμένο χοιρινό κοιλιάς. Και φυσικά τον ζεστό, χειμώνα - καλοκαίρι, καφέ της Κολομβίας. Είμαι στην πηγή. Τα υπαίθρια αυτά λιλιπούτεια «restaurant» είναι συνάμα και το κέντρο για ολιγόλεπτες στάσεις από τα πολλά βήματα της πόλης, για σύντομο κους-κους περαστικών. Εδώ γνώρισα τη δεύτερη κιόλας μέρα τον Ricardo.
Έτσι την ίδια μέρα ο «Mr what a fuck man» με σύστησε στην εξαιρετική Carolina και εκείνη με πήγε για σοκολάτα στη σοκολατερί της Marcela. Εκεί γνώρισα και την Ινδιάνα Johana και φυσικά την Katrin με τις χρυσές σοκολάτες της. Και η ίδια νύχτα έκλεισε στο Kaput. Είχα χρόνια να συναντήσω τόση ένταση σε club. Ένας δαιδαλώδης πολυχώρος, με όλα τα είδη μουσικής να ηχούν σε κατάμεστες αίθουσες, βάζοντας φωτιά στη λεωφόρο Caracas. Χαμηλός φωτισμός, γεωμετρικά led, απερίγραπτα show και πίσω από τις κονσόλες ρομποτικοί DJs. Εκατοντάδες εκστασιασμένα πρόσωπα, με πολύχρωμες μάσκες, κινούνται ρυθμικά. Υπήκοοι ενός απόκοσμου, παραδεισένιου, ήχου, τόσο κατακτητικού που φτάνει μέχρι το φωτισμένο στο σκοτάδι σύνθημα: Dance around the healing fire!
Το σκηνικό αλλάζει όταν ασυναίσθητα το μάτι καρφώνεται στα τρελά ντυσίματα φιδίσιων κορμιών. Καμπύλες που εκπέμπουν τόσο έντονο σεξαπίλ, όσο που χρειάστηκα τρίτο ρούμι να επουλώσω, έστω πρόχειρα, την αυξημένη μου libido. Τεστοστερόνη με αλκοόλ∙ χημεία του γιούχου.
Ανάμεσα στις τόσες φλόγες, νηφάλιος ή μη, κάνω ασυναίσθητα στη δικηγόρο Carolina την ερώτηση: «Είναι επικίνδυνη η χώρα σου;». Γελάει. Παύση δευτερολέπτων και η απάντηση έρχεται.. «Είναι! Δύσκολα θα καταφέρεις να επιστρέψεις στη δική σου. Αφού όμως εσύ, George, είσαι εδώ, σημαίνει ότι έχεις ξεπεράσει τους φόβους σου. Οπότε δεν σε ενδιαφέρει η απάντηση».
Το ταξίδι ξεκίνησε. Με ένα κόκκινο τζιπ στη ζούγκλα μοιάζω με ανοιχτή πληγή στο πράσινο. Και από την πόλη Nemocon, όπου έγινε στάση για καφέ, σε δύο ώρες βρέθηκα στην κρεμαστή γέφυρα του ποταμού Suárez, μόνη διέξοδος της λίμνης Fúquene σε υψόμετρο κάτι πιο πάνω από 2.500 μέτρα. Χωμάτινη διαδρομή, πολύ σκόνη, πολλές στροφές και σχεδόν καθόλου αυτοκίνητα. Αλλά το τούνελ της αχαλίνωτης φύσης μου έστειλε δωράκι την αποικιακή πόλη Barichara. Λένε ότι είναι η ομορφότερη πόλη της Κολομβίας. Ιδιαίτερο φυσικό περιβάλλον για δραστηριότητες, εκπληκτική αρχιτεκτονική, εξαιρετικά μαγαζάκια και εστιατόρια χωμένα σε εσωτερικές αυλές, πίσω από τεράστιες ξύλινες πόρτες που δε θυμούνται την ηλικία τους. Και πλακόστρωτα δρομάκια και γραφικά καλντερίμια και ασβεστωμένα κτίρια με κόκκινα κεραμίδια και πολύχρωμα παραθυρόφυλλα που αναδύουν τη χαλαρή ατμόσφαιρα μιας καλά κρυμμένης στο χθες πόλης. Ούτε εδώ είναι η Κολομβία που νομίζεις ότι ξέρεις!
Ένα ξερό τοπίο η διαδρομή μέχρι τα όρια της Zapatoca, όπου ο καταρράκτης «Las lajitas» ξέπλυνε για τα καλά τη σκόνη από το σώμα. Πρωτόγονο όσο πρωτόγνωρο και το συναίσθημα αυτό της επιβλητικής γύρω ζούγκλας. Πενήντα μέτρα το ύψος του και άλλα 1290 πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Τα πετρώματά του χρονολογούνται από την εποχή του Βερροσίου, 139-145 εκατομμύρια χρόνια. Και δίπλα η αποικιακή Zapatoca, με τα χαμηλά σπίτια και την εξαιρετική αρχιτεκτονική και τα πολλά χαμόγελα των κατοίκων από τη βόλτα και την τυπική παρέλαση μέχρι τα εστιατόρια. Η Sandra, ετοιμάζοντας το πρωινό, είπε με θαυμασμό − που δεν βρήκα λόγο η αλήθεια: «Έλληνας! Πρώτη φορά στην πόλη μας…».
Από τη Zapatoca μέχρι το San Vicente, χωμάτινη διαδρομή φορτωμένη με συνεχόμενες τραβέρσες και χιλιάδες διαφορετικές εικόνες. Πυκνό, αδιαπέραστο δάσος με πολύχρωμα και άγνωστα πουλιά, που μεθοδικά ακολουθούν τα ράμφη τους στα ώριμα φρούτα∙ ξύλινα, σκορπισμένα στο πράσινο σπίτια που τα διακρίνεις μόνο από τις στέγες τους και από τους δυνατούς λατίνους ήχους που μοιράζουν στη ζούγκλα. Σε ένα πνιγμένο στο πράσινο καφεπαντοπωλείο, αγρότες με κέρασαν κολομβιανή μπίρα και ένας-ένας έπαιξαν τον ρόλο του μοντέλου για τον διψασμένο φακό μου. Ο Luis, με τη γλώσσα του σώματος και τη βοήθεια της τοπικής θεάς Google, μου μίλησε για το στενό δρόμο που διανύω και σχίζει το βουνό. Ανοίχτηκε μόλις τη δεκαετία 1960-70. Μέχρι τότε, αυτήν την απροσπέλαστη ζώνη των Άνδεων τη διέσχιζε μόνο το μονοπάτι των Yariguíes. Αυτόχθονη φυλή που φύλαγε το δάσος ώσπου ήρθαν οι βάρβαροι. Οι Ισπανοί τους αποδεκάτισαν. Τα τελευταία μέλη της φυλής έσβησαν τον 20ό αιώνα. Εταιρίες πετρελαίου τους βρήκαν μπροστά στη μπίζνα τους και αυτό και το τέλος τους. Ζήτησα και προσφέρθηκε να με πάει μέχρι το μονοπάτι για λίγα κλικ. Τον ακολούθησα σε μια πορεία με τρεχούμενα νερά και καθόλου ήλιο κάτω από πανύψηλα άγνωστα δέντρα. Εδώ φτερουγίζουν τα περισσότερα ήδη πουλιών της χώρας και κυρίως το κιτρινόμαυρο σπουργίτι του βουνού που τιμητικά φέρει το όνομα της φυλής∙ Yariguíes. Ο Luis κάποια στιγμή ξεφλουδίζοντας μια ώριμη παπάγια με ρώτησε αν έχω ποτέ αγκαλιάσει δέντρο. Τι να απαντήσω; Δέκα χιλιάδες αγκαλιές χαμένες!
Τα τελευταία χιλιόμετρα μέχρι το San Vicente νιώθω κυριολεκτικά ότι πατάω τη γη της Εδέμ! Λοβοί, έτσι ονομάζουν οι εδώ αγρότες τον καρπό του κακάο, μετατρέπουν το ορεινό, πράσινο πανόραμα σε πολύχρωμη ακουαρέλα γεμάτη κόκκινους, κίτρινους και μωβ τόνους από τα σκληρά κελύφη αυτών των φρούτων, που ευλαβικά προστατεύουν τους σπόρους του κακάο. Από αυτούς και η μετέπειτα σοκολάτα. Δεκάδες πουλιά κυματίζουν ασταμάτητα μέσα στο δάσος, περιμένοντας να πέσει κάποιος λοβός και από το βάρος του να σπάσει την πανοπλία του για να ορμήσουν. Στην πόλη 35.000 Chucureños, κάτοικοί της, παράγουν τουλάχιστον 7.000 τόνους κακάο ετησίως. Κι αυτό δεν τους δόθηκε απλά από τη φύση. Καταγράφοντας δύο φορές την ημέρα τη μέγιστη θερμοκρασία και υγρασία των δέντρων αντιμετώπισαν τους βακίλους του, και έτσι έχουν προσπεράσει τη Βικιπαίδεια, ώστε πέρα από τις τρεις γνωστές ποικιλίες του φυτού δημιούργησαν άλλες τόσες, ανεβάζοντας την ποιότητα και ποσότητα του αγαπημένου σπόρου. Με δουλειά αφήνουν πίσω τα φαντάσματα και ορμάνε προς την πλήρη εντελέχεια.
Η πόλη San Vicente είναι η πόλη του κακάο, όπως γράφει και η ταμπέλα στην είσοδό της. Η διακόσμησή της έχει παραδοθεί στο κερδοφόρο φρούτο. Προσόψεις παλιών σπιτιών έχουν μαρμάρινες τοιχογραφίες με χρώματα που αιχμαλωτίζουν αυτή την πολύχρωμη φιγούρα, την που χρησιμοποίησε ο καλλιτέχνης Néstor Delgado για να διακοσμήσει μια απότομη σκάλα της πολης, έργο που ονομάζεται «Βήματα της γης μου». Και στο κεντρικό πάρκο, ακριβώς μπροστά από το Parroquia San Vicente Ferrer, ένα επιβλητικός κίτρινος καρπός, ύψους σχεδόν δύο μέτρων αποτίει φόρο τιμής σε αυτήν την καλλιέργεια.
Έφτασα στη φάρμα του πρώην δημάρχου της πόλης, που μετά από δεκαπέντε χρόνια παρακολούθησης Γάλλων ειδικών βραβεύτηκε για την παραγωγή του καλύτερου κακάο στον κόσμο. Ο 56άρης Ernesto Esteban με ξενάγησε στα δέντρα του. Συνοδός μας η γοητευτική Ανδριάνα που κάνει σπουδές πάνω στο εμπόριο, ντυμένη με την τυπική κολομβιανή στολή, έτσι για την υποδοχή. Αργός και όμορφος ο λόγος του Ernesto: "Το Chucurí στο διαμέρισμα του Santander, μετά το 2001, είναι ένας δήμος που απολαμβάνει πλήρη γαλήνη, πλήρη ηρεμία. Θα ήθελα να σας προσκαλέσω να έρθετε στην Κολομβία για να μας επισκεφτείτε, ώστε να μιλήσουμε για δουλειά, να ανταλλάξουμε ιδέες και να είστε σίγουροι ότι στη χώρα μας θα απολαύσετε μια ιδιαίτερη "ποικιλία" κλίματος, μια πολύ πλούσια αγροοικολογία και πολλές δραστηριότητες που προσφέρει ο τόπος μας. Εδώ θα νιώσετε σαν στο σπίτι σας…".
Έκλεισε η συνάντηση εδώ. Τα χιλιόμετρα πίεζαν τη στιγμή. Η υπόσχεση για επιστροφή ορίστηκε για τον Ιούνιο στη γιορτή του κακάο, αλλά το ταξίδι από την coca στο cacao συνεχίσθηκε!
20°
Bogotá © Γιώργος Ζαρζώνης
San Vicente, Κτήμα Ernesto Esteban © Γιώργος Ζαρζώνης
