Ο ιερός ναός των Αγίων Αποστόλων στην αρχή της Ολύμπου, η σχέση του Πεντζίκη, του Χριστιανόπουλου, του Ιωάννου, του Σεφέρη με αυτόν.
Ρόδακες, ψαροκόκκαλα, παράθυρα με πολλαπλά πλαίσια, κεραμουργήματα, μαίανδροι, σταυρικά και χιαστά σχέδια, καμπύλες και τρεις κόγχες που διακρίνονται σαν ξεχωριστά μέλη του αρχιτεκτονήματος από τη βάση ως την κορυφή, μου προκάλεσαν την παραίσθηση ενός χώρου που σβήνει και επανέρχεται. Στεκόμουν στην είσοδο των Αγίων Αποστόλων. Τους επισκέφτηκα σήμερα, ημέρα του Επιτάφιου, 12 το μεσημέρι, και το προσκύνημα ήταν γνήσια πολυπληθές και λαϊκό. Κυανόφλεβες γραίες, όπως θα παρατηρούσε ο Παπαδιαμάντης, και κοτσονάτοι συνταξιούχοι που δεν χαμπάριαζαν από μυοσκελετικά περνούσαν με χάρη από κάτω του.
Θαύμασα τα ψηφιδωτά, κορυφαία έργα της εποχής των Παλαιολόγων που έχουν ευθεία σχέση με τη Μονή της Χώρας στην Κωνσταντινούπολη. Οι Τούρκοι τα σοβάτισαν όταν από το 1520 ως το 1530 ο ναός μεταράπηκε σε τζαμί με την επωνυμία Σοούκ Σου (του κρύου νερού), αφαιρώντας και τα φύλλα χρυσού που τα περιέλουζαν.
Για τον Ντίνο Χριστιανόπουλο του Θεσσαλονίκη ου μ’ εθέσπισεν, «ο τοίχος των Αγίων Αποστόλων είναι ένα αρχιτεκτονικό κομψοτέχνημα με πλίνθους», ενώ για τον Πεντζίκη «αποτελεί ίσως την ωραιότερη εκκλησία του 14ου αιώνα της Συμβασιλεύουσας την οποία έκτισε ο καταγόμενος από τη Βέροια Πατριάρχης Νύφων».
Για τον Γιώργο Ιωάννου πάλι, οι 12 Απόστολοι «αποτελούν το αποκορύφωμα της διακοσμητικής των εξωτερικών τοίχων με αυτό το ίδιο δομικό υλικό που έχει κάτι το βαριά ανατολίτικο, κάτι από τα χαλιά, όχι τόσο αυτά που είναι για στρώσιμο όσο για τους τοιχοτάπητες».
«Προχθές βλέπαμε κι εξηγούσαμε τις λεπτομέρειες του κτίσματος των Αγίων Αποστόλων. Οι Προφήτες στέκουν κάτω από τον Παντοκράτορα με το Ευαγγέλιο. Μήπως πρέπει να υποθέσω πως χτίζοντας έτσι στα τυφλά, έχω φτάσει στον Τρούλο;» αναρωτιέται ξανά ο Πεντζίκης στην Υδάτων Υπερχείλιση, ενώ στο Προς Εκκλησιασμό παρατηρεί: «Φίλος με τον οποίον είχαμε ανέβει επί της στέγης του ναού των 12 Αποστόλων, όταν το 1941 ανακαινιζόταν, εξέφρασε την εντύπωση ότι δεν βρισκόταν επί της στέγης ενός κτιρίου αλλά επί πανοράματος μιας ολοκλήρου πόλεως. Τόσο μέγα και ποικίλο είναι το παιχνίδι των διαφόρων επιπέδων της στέγης εκείνης».
Εδώ, σε αυτόν τον ναό και εξαιτίας του Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη τον οποίο θαύμαζε απεριόριστα, λένε πως οφείλεται η μύηση του Σεφέρη ένα απομεσήμερο στη Θεσσαλονίκη στο ιδιαίτερο θρησκευτικό κλίμα της πόλης. Το αποτέλεσμα ήταν πως κατά την τελευταία επίσκεψη του ποιητή τον Μάρτιο του 1962 για τελευταία διάλεξη του Γ.Π. Σαββίδη προς τιμή του, ο σύντομος χαιρετισμός του Σεφέρη κατέληξε με τη φράση: Ο Θεός μαζί σας.
«Δεν τον είχα για θεοσεβούμενο. Πίστευα ότι ήταν ειδωλολάτρης και παγανιστής», λέει η Νόρα Αναγνωστάκη στο «Ο ποιητής μου φορούσε κίτρινα πάνινα παπούτσια», που το μεσημέρι εκείνης της μέρας συνέφαγε με τον Σεφέρη στην ταβέρνα Νεραΐδα του Γυαλού, εκεί που βρίσκεται σήμερα η εκκλησία του Αγίου Φωτίου δίπλα στο Μέγαρο Μουσικής. Αυτά τα λίγα για τον ναό, λογοτεχνικό σταρ, που στέκει εκεί στην αρχή της Ολύμπου, απορροφώντας βροχές αιώνων και λαμπρές ηλιοφάνειες όπως η σημερινή στα τριγύρω της γειτονιάς, που σφύζει από ζωή λόγω πρόσφατης ανάπλασης.
«Ξυπνάτε από τα μνήματα αδικοσκοτωμένοι / Να δήτε την πατρίδαν σας απελευθερωμένη. / Ξυπνάτε από τα μνήματα, δεν είσθε πια ραγιάδες / Ξυπνάτε κι ήρθ’ η λευθεριά, έφυγαν οι αγάδες»
Ο ναός του Αγίου Δημητρίου είναι σαν χρονοκαψούλα, μέσα του συνυπάρχουν, αλληλεπιδρούν και νοηματοδοτούν η μια την άλλη οι μεγάλες ιστορικές στιγμές που σημάδεψαν τη Θεσσαλονίκη
