Τζέιν Γκούντολ: Πέθανε η «κυρία των χιμπατζήδων» που αφιέρωσε τη ζωή της στη φύση
Η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα και οι φίλοι της φύσης θρηνούν την απώλεια της Τζέιν Γκούντολ, η οποία έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 91 ετών. Η θρυλική ερευνήτρια, που αφιέρωσε πάνω από έξι δεκαετίες στην παρατήρηση και προστασία των χιμπατζήδων και της άγριας ζωής, πέθανε από φυσικά αίτια κατά τη διάρκεια περιοδείας ομιλιών στην Καλιφόρνια.
Η Γκούντολ γεννήθηκε το 1934 στο Λονδίνο και από νεαρή ηλικία έδειξε αγάπη για τα ζώα και τη φύση. Χωρίς να έχει τυπική επιστημονική εκπαίδευση, ακολούθησε το πάθος της και με την υποστήριξη του ανθρωπολόγου Λούις Λίκι βρέθηκε στην Τανζανία τη δεκαετία του ’60. Στο Εθνικό Πάρκο Γκόμπε πραγματοποίησε πρωτοποριακή μακροχρόνια παρατήρηση χιμπατζήδων, αποκαλύπτοντας για πρώτη φορά ότι χρησιμοποιούν εργαλεία, επιδεικνύουν συναισθήματα και αναπτύσσουν κοινωνικές σχέσεις πολύπλοκες. Τα ευρήματά της αμφισβήτησαν την κυρίαρχη άποψη της εποχής και άλλαξαν ριζικά την κατανόηση για τη θέση του ανθρώπου στη φύση.
Η Γκούντολ, πρωτευοντολόγος που εξελίχθηκε σε οικολόγο ακτιβίστρια, μετέτρεψε την αγάπη της για την άγρια ζωή σε μια παγκόσμια καμπάνια. Από ένα παραθαλάσσιο αγγλικό χωριό βρέθηκε στην Αφρική και στη συνέχεια σε ολόκληρο τον κόσμο, με στόχο να κατανοήσει καλύτερα τους χιμπατζήδες και τον ρόλο του ανθρώπου στην προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας του πλανήτη.
Υπήρξε πρωτοπόρος στον τομέα της, τόσο ως γυναίκα επιστήμονας στη δεκαετία του 1960 όσο και για το έργο της στη μελέτη της συμπεριφοράς των πρωτευόντων. Άνοιξε τον δρόμο για άλλες γυναίκες, όπως η αείμνηστη Νταϊάν Φόσι.
Με τη συνεργασία της National Geographic, έφερε το κοινό πιο κοντά στη ζωή των χιμπατζήδων μέσω ταινιών, τηλεοπτικών εκπομπών και άρθρων. Παραβίασε τα τότε επιστημονικά πρότυπα δίνοντας ονόματα στους χιμπατζήδες αντί για αριθμούς, καταγράφοντας τις προσωπικότητές τους, τις οικογενειακές τους σχέσεις και τα συναισθήματά τους. Ανακάλυψε επίσης ότι, όπως οι άνθρωποι, χρησιμοποιούν εργαλεία.
«Βρήκαμε πως δεν υπάρχει πια μια καθαρή γραμμή που χωρίζει τον άνθρωπο από την υπόλοιπη ζωική βασιλεία», είχε πει σε ομιλία TED το 2002.
Καθώς εξελισσόταν η καριέρα της, μετέφερε το βάρος από την πρωτευοντολογία στην κλιματική δράση, ύστερα από την εμπειρία της με την καταστροφή των οικοτόπων. Ζητούσε επίμονα ταχεία δράση για την κλιματική αλλαγή.
«Ξεχνάμε ότι είμαστε μέρος του φυσικού κόσμου», είχε πει στο CNN το 2020. «Υπάρχει ακόμη ένα παράθυρο χρόνου».
Το 2003 χρίστηκε Dame της Βρετανικής Αυτοκρατορίας και το 2025 τιμήθηκε με το Προεδρικό Μετάλλιο της Ελευθερίας στις ΗΠΑ.
13°
