Τα πάνω κάτω στην αμπελοκαλλιέργεια λόγω της κλιματικής αλλαγής

Οι νοτιότερες περιοχές της Ευρώπης (Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία), αναμένεται να έχουν τις μεγαλύτερες απώλειες στις αμπελοκαλλιέργειες λόγω κλιματικής αλλαγής, αφού ήδη υποχρεώνονται να καλλιεργούν ποικιλίες πιο ανθεκτικές στη ζέστη και την ξηρασία.

Όπως η κλιματική αλλαγή απειλεί τις ακτές και τα ποτάμια, με παρόμοιο τρόπο μπορεί να αφορά τους ανά τον κόσμο αμπελώνες και άρα την παραγωγή κρασιού. Αν η μέση παγκόσμια θερμοκρασία ανέβει κατά δύο βαθμούς Κελσίου, οι περιοχές του πλανήτη που σήμερα είναι κατάλληλες για καλλιέργεια αμπελιών θα συρρικνωθούν πάνω από το μισό (έως 56%), σύμφωνα με σχετική διεθνή επιστημονική έρευνα.

Αν μάλιστα η άνοδος της θερμοκρασίας ξεφύγει από κάθε έλεγχο και φθάσει τους τέσσερις βαθμούς Κελσίου, τότε το 85% των σημερινών καλλιεργειών για οινοποιία θα εξαφανιστούν. Η μελέτη προτείνει στους καλλιεργητές, ως βασική στρατηγική προσαρμογής, να αλλάξουν σε μεγάλο βαθμό τις ποικιλίες που καλλιεργούν και να στραφούν σε αμπέλια πιο ανθεκτικά στην ξηρασία και τη ζέστη.

Αυτή η ανακατανομή των καλλιεργειών μπορεί να περιορίσει τις απώλειες στο 24% (αντί 56%) σε περίπτωση ανόδου της θερμοκρασίας κατά δύο βαθμούς και στο 58% (αντί 85%) σε περίπτωση ανόδου κατά τέσσερις βαθμούς, σύμφωνα με τους ερευνητές που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ (PNAS).

Σήμερα καλλιεργούνται περισσότερες από 1.100 ποικιλίες σταφυλιών, και τα αμπέλια για οινοπαραγωγή είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα στις θερμοκρασιακές αλλαγές. «Κατά κάποιο τρόπο, το κρασί είναι σαν το καναρίνι στο ορυχείο, που προειδοποιεί πρώτο για τις κλιματικές επιπτώσεις στη γεωργία”, δήλωσε ο ερευνητής Μπένζαμιν Κουκ του Παρατηρητηρίου της Γης του Πανεπιστημίου Κολούμπια της Νέας Υόρκης.

Οι ερευνητές μελέτησαν επίσης κατά πόσο είναι δυνατό η αμπελοκαλλιέργεια να γίνει πιο ανθεκτική στην κλιματική αλλαγή μέσω της ευρείας διαφοροποίησης και γεωγραφικής μετακίνησης των ποικιλιών, εστιάζοντας σε γνωστές ποικιλίες (cabernet sauvignon, chardonnay, merlot, pinot noir, syrah κ.α.). Για παράδειγμα, στη Βουργουνδία της Γαλλίας οι οινοπαραγωγοί θα πρέπει να αντικαταστήσουν το κυρίαρχο pinot noir με τα πιο ανθεκτικά syrah και grenache, ενώ στο Μπορντό το mourvèdre (γνωστό και ως monastrell) θα πρέπει σταδιακά να αντικαταστήσει το cabernet sauvignon και το merlot. Γενικότερα, ποικιλίες όπως οι syrah, grenache και mourvèdre αναμένεται να γίνουν πιο δημοφιλείς στις σημερινές οινοπαραγωγές περιοχές.

Οι ψυχρότερες οινοπαραγωγές περιοχές, όπως η Γερμανία, οι ΒΔ Ηνωμένες Πολιτείες και η Νέα Ζηλανδία, δεν θα υποστούν σχεδόν καθόλου απώλειες στο σενάριο ανόδου της θερμοκρασίας κατά δύο βαθμούς. Όμως, αυτές οι περιοχές θα γίνουν πλέον καταλληλότερες για την καλλιέργεια ποικιλιών που προτιμούν θερμότερο κλίμα (π.χ. merlot και grenache), ενώ οι ποικιλίες που προτιμούν χαμηλότερες θερμοκρασίες (π.χ. pinot noir) θα επεκταθούν προς τα βόρεια σε περιοχές που σήμερα δεν είναι κατάλληλες για αμπέλια (Καναδάς, Βόρεια Ευρώπη, αλλά και νοτιότερα, όπως στην Τασμανία).

Οι νοτιότερες περιοχές (Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία, Αυστραλία κ.α.), σύμφωνα με τη μελέτη, αναμένεται να υποστούν τις μεγαλύτερες απώλειες αμπελοκαλλιεργειών, επειδή ήδη υποχρεώνονται να καλλιεργούν ποικιλίες πιο ανθεκτικές στη ζέστη. Σε περίπτωση ανόδου της θερμοκρασίας πάνω από δύο βαθμούς, ο Ευρωπαϊκός Νότος θα δυσκολευθεί περισσότερο από ό,τι ο Βορράς να αντιμετωπίσει το πρόβλημα μέσω της αλλαγής ποικιλιών.

Σε κάθε περίπτωση, η αλλαγή στις καλλιεργούμενες ποικιλίες θα συνεπάγεται σημαντικές -αν και όχι αξεπέραστες- προκλήσεις σε νομοθετικό, πολιτισμικό και οικονομικό επίπεδο. Οι καλλιεργητές θα πρέπει να μάθουν επίσης πώς να καλλιεργούν σωστά τις πιο ανθεκτικές στην κλιματική αλλαγή ποικιλίες, πράγμα όχι εύκολο για ανθρώπους που συχνά ακολουθούν μια παράδοση εκατοντάδων ετών. Ενώ και οι καταναλωτές θα πρέπει σταδιακά να συνηθίσουν στην ιδέα ότι η αγαπημένη τους ποικιλία κρασιού ίσως δεν θα είναι εξίσου εύκολα διαθέσιμη στο μέλλον.

Πηγή: Proccedings of National Academy of Science, US

Δείτε περισσότερα άρθρα σχετικά με την κλιματική αλλαγή στο www.clima21.gr