Το Πάρκο Ριζάρη απειλείται - Το όραμα για μία πράσινη Αθήνα

Το πράσινο στην πόλη παρέχει στους ανθρώπους μοναδικές «οικολογικές υπηρεσίες»: βελτιώνουν την ποιότητα του αέρα και το μικροκλίμα, απορροφούν και αποθηκεύουν το νερό της βροχής μειώνοντας τον κίνδυνο πλημμυρών και υποστηρίζουν ένα ολόκληρο οικοσύστημα πουλιών, εντόμων, μικροοργανισμών μέσα στην πόλη.Τα δέντρα δεσμεύουν διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα και παράγουν οξυγόνο που αναπνέουμε. Δέντρα και φυτά φιλτράρουν τον αέρα δεσμεύοντας σκόνη και ρύπους όπως μικροσωματίδια, μονοξείδιο του άνθρακα, διοξείδιο του αζώτου και του θείου, που προκαλούν βλάβες στην υγεία μας. Τα φύλλα απορροφούν και φιλτράρουν ηλιακή ενέργεια και σκιάζουν δρόμους και κτίρια, μειώνοντας τη θερμοκρασία αρκετούς βαθμούς στην γύρω περιοχή. Τα δέντρα παρέχουν προστασία απέναντι σε ισχυρούς ανέμους. Μετριάζουν την ένταση της βροχής. Είναι μέρος μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής για την προστασία της υγείας, τη μείωση της έντασης της κλιματικής κρίσης, την προστασίας μας από τα ακραία καιρικά φαινόμενα. Μέσα στην πανδημία ανακαλύψαμε κάτι που γνώριζαν ο Ασκληπιός, ο Ιπποκράτης και τόσοι άλλοι σοφοί της αρχαιότητας, ότι το πράσινο και τα πάρκα συμβάλλουν στη σωματική και ψυχική υγείας μας και στα συστήματα θεραπείας. 

Έχει ενσωματωθεί, όμως, αυτή η αντίληψη που αφορά στην ίδια της ζωή μας στον σχεδιασμό των έργων και σε όλες τις πολιτικές; Προστατεύουμε τα δέντρα που υπάρχουν όταν σχεδιάζονται έργα, αναπτύσσουμε πολιτικές και υπηρεσίες που τα φροντίζουν πραγματικά ή με την πρώτη ευκαιρία τα κόβουμε για να πραγματοποιηθεί ένα έργο ή τα κουστουρεύουμε μέχρι εξόντωσης υποτίθεται κλαδεύοντας τα; Οι πολίτες σε διάφορες περιοχές ξεσηκώνονται γιατί βλέπουν τα δέντρα να κόβονται κατά εκατοντάδες, απερίσκεπτα και χωρίς μελέτες που να αποδεικνύουν ότι ήταν πράγματι η τελευταία “λύση”: Θεσσαλονίκη, Αλεξανδρούπολη, Κραυσίδωνας στο Βόλο, Λούρος στην Ήπειρο, Κηρέας και αλλού. Πέρα από τον ακτιβισμό οι πολίτες μαζί με επιστήμονες προσφεύγουν και στα δικαστήρια για να αποτρέψουν αυτές τις αδιανόητες πρακτικές, ενώ έχουν δημιουργηθεί δίκτυα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για την προστασία των δέντρων και την διάδοση καλών πρακτικών για τη φροντίδα, το σωστό φύτεμα και κλάδεμα. 

Κύριο χαρακτηριστικό μιας μη υπεύθυνης διοίκησης είναι ο σχεδιασμός έργων στό όνομα των πολιτών χωρίς διαβούλευση με τους πολίτες. Το είδαμε στο Πάρκο Δρακόπουλου, στο κόψιμο πλατάνων στο ρέμα του Κραυσίδωνα μετά τις πλημμύρες παρόλο ότι τα δέντρα προστάτεψαν περιοχές από ακόμα μεγαλύτερη καταστροφή. Συμβαίνει αυτές τις μέρες στο Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας και, αν δεν αντιδράσουμε, θα συμβεί και στο Πάρκο Ριζάρη. 

Το Πάρκο Ριζάρη απειλείται

Το πάρκο Ριζάρη - μια έκταση 15 στρεμμάτων μέσα σε μια πυκνοκατοικημένη περιοχή της Αθήνας που αποτελεί έναν από τους λίγους πράσινους πνεύμονες της Αθήνας - κινδυνεύει να θυσιαστεί για τη «γραμμή 4» του μετρό. Για την διαμόρφωσή του μάλιστα είχε δώσει χορηγία 300.000 ευρώ το Ίδρυμα Πατέρα. Όμως η προηγούμενη διοίκηση του Δήμου Αθηναίων, η Αττική ΜΕΤΡΟ ΑΕ και η εταιρία του έργου, με την υποστήριξη του Υπουργείου, προωθούν την κοπή 230 δέντρων για εργοτάξιο του Μετρό. Από τον Οκτώβριο του 2021, οπότε στήθηκε το εργοτάξιο, έγιναν προσπάθειες εξεύρεσης εναλλακτικής λύσης σε συζητήσεις που έγιναν μεταξύ του Νικόλα Πατέρα, του τότε υπουργού Μεταφορών Κ. Καραμανλή, του Διευθύνοντος Συμβούλου της Αττικό Μετρό Α.Ε. Ν. Κουρέτα και του τότε υφυπουργού Υποδομών Γ. Καραγιάννη. Όμως, υπήρξε αδιέξοδο με την άρνηση του Υπουργείου να αποδεχθεί οποιαδήποτε εναλλακτική λύση. Έτσι η προσφυγή στο ΣτΕ ήταν μονόδρομος - την έκανε ο κ Ν Πατέρας με υποστηρικτική επιστολή και από την Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού. Να σημειώσουμε ότι ακόμα και στελέχη της κυβέρνησης, όπως ο Νίκος Δένδιας (σε επιστολή του) μιλάνε για περιβαλλοντική καταστροφή. Ο απερχόμενος δήμαρχος Αθηναίων Κώστας Μπακογιάννης έστειλε επιστολή στο ΣτΕ, σε “ρόλο Πόντιου Πιλάτου”, όπως χαρακτηρίστηκε. Προτάθηκε ως λύση η μετακίνηση του σκάμματος στη βόρεια πλευρά του πάρκου, με κόστος 5.000.000 ευρώ, η εταιρία ωστόσο - μέσα σε λίγες ημέρες - ανέβασε το κόστος στα …50.000.000 ευρώ! Μάλιστα ο κύριος Πατέρας υποστήριξε ότι το πάρκο επρόκειτο να καταληφθεί για τις ανάγκες του εργοταξίου χωρίς να έχει εκδοθεί η απαραίτητη μελέτη. Τώρα όμως ο νέος δήμαρχος θα υποστηρίξει του πάρκο και τους πολίτες.. 

Τα δέντρα, τα πάρκα, οι φυσικές περιοχές, τα ρέματα (όσα έχουν απομείνει), οι λόφοι είναι η κοινή και πολύτιμη περιουσία μας. Χρειάζεται να την φροντίζουμε συνεχώς. Μάλιστα ορισμένες πόλεις έχουν αποτιμήσει μια τέτοια φυσική περιουσία και με οικονομικούς όρους. Στη Μελβούρνη τα δέντρα περιλαμβάνονται στο περιουσιολόγιο της πόλης και αποτιμώνται στο ποσό των 800 εκατομμυρίων δολαρίων. Άλλες προσεγγίσεις εκτιμούν με οικονομικούς όρους τις υπηρεσίες που προσφέρει ένα δέντρο (χωρίς να μας τις χρεώνουν) σε πάνω από 20.000 ευρώ. Όταν πρόκειται για την ανάσα μας πρέπει να προσαρμόσουμε τα έργα έτσι ώστε να προστατεύεται η ανάσα μας, όχι να προσαρμόζουμε την ανάσα μας σε ότι περισσεύει. 

Η αναδιοργάνωση των πολιτικών και των υπηρεσιών πρασίνου του Δήμου Αθηναίων είναι μονόδρομος

Όπως έχει δηλώσει επανειλημμένως ο Χάρης Δούκας, η νέα διοίκηση θα δώσει έμφαση στην αναδιοργάνωση της υπηρεσίας πρασίνου, στη στελέχωσή της και στην ανάληψη από αυτήν σοβαρού ρόλου και έργου για μεγάλης έκτασης παρεμβάσεις ώστε η Αθήνα να αποκτήσει το πράσινο που της αξίζει, να δημιουργηθεί συνεχές δίκτυο πρασίνου που θα ενώνει πάρκα, ρέματα, φυσικές περιοχές και να διευκολύνεται η ανανέωση του αέρα μέσα στην πόλη.

Μπορούμε λοιπόν να αλλάξουμε το παράδειγμα αφού έχουμε την πολιτική βούληση αλλά και τη γνώση, την εμπειρία και τις καλές πρακτικές για κάτι τέτοιο.