Αυτό που συμβαίνει, μακριά από τον Νότο και τη Μεσόγειο, και ειδικότερα στην Αμερική, όταν αρρωσταίνεις και όλοι –θεσμοί και άνθρωποι- σε βλέπουν σαν βάρος
Κάθε φορά που ακούω για περιστατικό βορειο-Αμερικάνικης απανθρωπιάς, σκέφτομαι πόσο παίρνουμε σαν δεδομένη την ανθρωπιά της Μεσογείου. Και της Ελλάδας ακόμα περισσότερο.
Φίλος που κατοικεί σε μεγάλη πόλη της Βόρειας Αμερικής, έπαθε βαριά πνευμονία φέτος το χειμώνα. Ανέβασε πυρετό, κλείστηκε σπίτι του κι επειδή είναι μόνος, χωρισμένος, με την οικογένειά του στην Ελλάδα, ή μάλλον επειδή «έτσι είναι τα πράγματα εκεί», όπως μου είπε… κόντεψε να πεθάνει από ασιτία. Για κάμποσες μέρες δεν είχε τη δύναμη ούτε για τεηκαγουέη, δηλαδή να σηκωθεί να ανοίξει την πόρτα στον ντελιβερά, και δεν υπήρχε κανένας να πεταχτεί να του πάει μια σούπα. Κανένας από τους συναδέλφους του στη δουλειά δεν είχε κλειδί του διαμερίσματός του, αλλά και να είχε, «δεν τα κάνουν αυτά τα πράγματα εκεί». Δηλαδή εκεί στην Βόρεια Αμερική, το παίρνουν σαν δεδομένο οι μόνοι, μονήρεις, σκέτοι άνθρωποι ότι έτσι και αρρωστήσουν, την έβαψαν: ή θα γίνουν καλά ή θα ψοφήσουν, κι ό,τι από τα δύο συμβεί, θα’ ναι μόνοι τους από την αρχή μέχρι το τέλος.
Η ζωή στο Βορρά (στις Βόρειες, πολιτισμένες, οργανωμένες χώρες), η ζωή και κυρίως η αρρώστια ή η αδυναμία, είναι μια μοναχική, τρομαχτική ιστορία, αν δεν έχεις πάρα πολλά λεφτά να πληρώνεις προσωπικό σε μόνιμη βάση, ή αν δεν έχεις στήσει την κλασσική (από τα σίτκομς και τηλεοπτικές σειρές) οικογένεια-με-σπίτι-στα-προάστια, αν δεν έχεις δηλαδή σύντροφο/σύζυγο, παιδιά, σκυλιά, πεθερικά και συγγενείς να σε πλαισιώνουν. Αυτή η οικογένεια, η τηλεοπτική, δεν αφήνει χώρο για άλλους μουστερήδες. Φίλη Ιταλίδα που επιχείρησε να ενταχθεί στην καρτ-ποσταλική οικογένεια στενών συγγενών της στην Αμερική ενώ περνούσε μια σοβαρή περιπέτεια υγείας, πληροφορήθηκε ότι μπορούσε να μείνει στον ξενώνα της οικογένειας (του αδερφού της…) έως δέκα μέρες, μετά έπρεπε να πάρει δρόμο γιατί είχανε και δουλειές, δεν μπορούσαν να φροντίζουν ασθενή και οδοιπόρο. Η Ιταλίδα τα μάζεψε και γύρισε στην Ιταλία, όπου «όλες οι φίλες μου θα μου φέρουν ένα πιάτο φαί», όπως είπε, πράγμα που έκαναν οι (Ιταλίδες) φίλες της. Στη Μεσoγειακή κουλτούρα, για αυτό είναι οι φίλες και οι φίλοι, για τα δύσκολα. Στα εύκολα, είμαστε όλοι μάγκες.
Η λογική της ευρύτερης οικογένειας, της παρέας και της φιλίας που συμπαραστέκεται στη δύσκολη ώρα, είναι ένα από τα χαρακτηριστικά της Μεσογειακής κουλτούρας, ίσως του νότου γενικότερα. Στη δεκαετία του ’90, ένα διάστημα που πέρασα (αξέχαστα) σε Εγγλέζικο νοσοκομείο με δικό μου άνθρωπο, μόνον ο δικός μου και ένας κύριος από το Κατάρ είχαν επισκέπτες. Όλοι οι γνωστοί, μέχρι και άγνωστοι, Έλληνες του Λονδίνου πέρασαν να υποβάλλουν τα σέβη τους στον Έλληνα ασθενή, «γιατί οι ώρες στα νοσοκομεία περνάνε πιο εύκολα με καλή παρέα», όπως ξέρουμε καλά εδώ στην Ελλάδα.
Οι δύο νεαρές κόρες του Καταριανού έφταναν γδυμένες, με μπουστάκια-γραμματόσημα, μίνι φούστες-ζωνάρια και κάτι ντάκους σα κομοδίνα, κουκουλωνόντουσαν με τσαντόρ, κελεμπίες και μαντήλες κι έμπαιναν να δουν τον μπαμπά τους. Τα ίδια έκαναν και οι ανιψιές του, με ανάλογα ξεκωλέ ρούχα και παρόμοια τσαντόρ. Όταν ρώτησα γιατί οι άλλοι εκατό ασθενείς δεν είχαν επισκέπτες, οι Άγγλοι ξαφνιάστηκαν. «Δεν το κάνουμε αυτό εμείς», απάντησαν, «περιμένουμε είτε να γίνει καλά ο ασθενής και να βγει, είτε να πεθάνει».
Το οποίο μου είχε φανεί τρομερά κρύο, κι έτσι μου φαίνεται ακόμα. Εκτιμώ πολύ τους Ρομά στα νοσοκομεία, που πάνε πέντε-πέντε να συμπαρασταθούν στον άνθρωπό τους, κι ας είναι πρωτόγονο, ας είναι ενοχλητικό για τους άλλους ασθενείς. Τα άρρωστα παιδιά των Ρομά στα Παίδων δεν βαριούνται ούτε στιγμή, έχουν αδέρφια και ξαδέρφια γύρω από το κρεβατάκι τους, κάποιος συγγενής/φίλος τρέχει να φέρει καφέδες, κάποιος άλλος λέει ιστορίες, ενώ ένας τρίτος κουβαλάει κεφτεδάκια σε τάπερ. (Ας μη διαμαρτυρηθεί κανείς ότι κάνουν φασαρία, που ισχύει, γιατί το θέμα είναι ότι για τον ασθενή τους, κάνουν παράλληλα και δουλίτσα…).
Άσχετο, αλλά σχετικό με το τσιριμπιμπόμ θέμα «νοσηλείες»: φίλη σε μεγάλη Καναδική πόλη, ενώ νοσηλευόταν σε «εξαιρετικό» νοσοκομείο, δέχτηκε επίσκεψη, και ιλουστρασιόν φυλλάδια, από υπηρεσία που αναλαμβάνει να έρθει σπίτι σου διακριτικά για να σου κάνει μια θανατηφόρα ένεση, σε περίπτωση που δεν έχεις ζωή μπροστά σου και θέλεις να ξεμπερδεύεις μια ώρα αρχύτερα. Η γυναίκα σοκαρίστηκε μεν, μου είπε δε ότι «έτσι είναι τα πράγματα εκεί», μπορούν να σου πουλήσουν υπηρεσίες ξεπαστρέματος όταν είσαι στο χείλος του θανάτου – μόνο που η ίδια δεν ήταν σε κανένα χείλος, ναι μεν 75άρα, όχι όμως στο αμήν. Φανταστείτε κάτι ανάλογο να συνέβαινε σε ελληνικό δημόσιο νοσοκομείο… ή ακόμα καλύτερα, σε Ρομά ασθενή. Τι θα έκαναν οι συγγενείς και φίλοι στον εκπρόσωπο της υπηρεσίας, και που θα έβαζαν τα φυλλάδιά του…
Ο οικογενειακός και ο ευρύτερος κοινωνικός ιστός και πόσο/πού λειτουργεί ή δεν λειτουργεί, εικονογραφείται μέσα από την ειδησιογραφία του 9/11/2001, για τους Δίδυμους Πύργους: περίπου χίλια παιδιά στην Νέα Υόρκη είχανε μείνει στα σχολεία τους όλη τη νύχτα και την επόμενη ημέρα, επειδή κανένας δεν πήγε να τα μαζέψει – οι γονείς είτε χάθηκαν, είτε τραυματίστηκαν στην επίθεση. Αν κάτι αντίστοιχο συνέβαινε στην Αθήνα, αν μια γνωστή μας μαμά μικρών παιδιών (ούτε καν συγγενής ή κολλητή μας) έπεφτε σε μια αντίστοιχη τεράστια καταστροφή και δεν απαντούσε στα τηλέφωνα, θα βρισκόντουσαν τουλάχιστον τρείς άνθρωποι να μαζέψουν τα παιδιά από το σχολείο – θείες, γιαγιάδες, ξαδέρφια, φίλες και φίλοι, ακόμα και γείτονες. Στα Ελληνικά δημόσια και ιδιωτικά νηπιαγωγεία δίνεις δύο ονόματα ενηλίκων επιπλέον για επικοινωνία «σε ώρα ανάγκης», αν σε χτυπήσει αστροπελέκι εσένα τη μαμά και τον μπαμπά του παιδιού, να ψάξουν τους θείους και θείες, νονούς και νονές, ή έστω κολλητούς σας. Στην Ελλάδα λειτουργεί ο κοινωνικός ιστός ακόμα και όταν, λόγω αποστάσεων ή άλλων λόγων, έχει εξασθενήσει ο οικογενειακός. Υπάρχει κάτι που κρατάει «τα πράγματα» στη σωστή θέση, κι αυτό το κάτι είναι… μάλλον η ανθρωπιά, δε μπορώ να σκεφτώ άλλο.
Η Καναδέζα φίλη διευκρινίζει ότι ο Καναδάς, ως πολυπολιτισμικός, έχει πολλές διαφορετικές κουλτούρες – οι Κινέζοι και Πακιστανοί στα νοσοκομεία κοιμούνται πλάι στους νοσηλευόμενους συγγενείς τους, αλλά η φασαρία είναι ενοχλητική «για τους WASP (White Anglo Saxon Protestant) που δεν έχουν τέτοιες συνήθειες». Άρα αυτές οι συνήθειες δεν είναι μόνον Μεσογειακές, φτάνουν πολύ πιο νότια και ανατολικά… Απλώς η εμπειρία μας είναι από την Ελλάδα, άντε και την Ιταλία ή την Ισπανία, όπου δύσκολα θα μείνει κάποιος εντελώς μόνος στο ζόρι του, ακόμα κι αν δεν έχει στενούς συγγενείς - σίγουρα θα έχει φίλους, συνάδελφους και γείτονες που θα ενδιαφερθούν.
Αν νομίζετε ότι το βλέπω ρομαντικά ή εξωπραγματικά, περάστε από ένα οποιοδήποτε δημόσιο νοσοκομείο σε ώρες επισκεπτηρίου και μετρήστε πόσοι από τους ασθενείς δεν έχουν ποτέ, κανέναν επισκέπτη. Μετά ρίξτε μια ματιά σε οποιοδήποτε νοσοκομείο της Αγγλίας, Αμερικής, Σουηδίας ή άλλης βόρειας χώρας, ή ρωτήστε Έλληνες που τα έχουν επισκεφθεί. Και θα πιστέψετε ότι η Ελλάδα από πολλές απόψεις είναι μια ανθρώπινη χώρα της οποίας οι κάτοικοι φροντίζουμε αυτούς που αγαπάμε.
→ Τέλος, αν διαμαρτύρεστε ότι τα δημόσια νοσοκομεία της Ελλάδας είναι τα χειρότερα του πολιτισμένου κόσμου, διαβάστε το “Thisisgoingtohurt”, του πρώην γιατρού, νυν σεναριογράφου AdamKay, ή δείτε την σειρά με τον ίδιο τίτλο στο Cinobo. Για να πάρετε μια ιδέα πώς περίπου είναι τα Εγγλέζικα δημόσια νοσοκομεία…
21°
