Health & Fitness

Η επιδnμία τnς μοναξιάς

Ουρές στους ψυχολόγους, βιβλία αυτοβοήθειας, εφαρμογές για κοινωνικότητα και φίλοι τεχνητής νοημοσύνης.

63575-141272.JPG
Έλενα Λαναρά
ΤΕΥΧΟΣ 953
11’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ
H επιδημία της μοναξιάς
© Zhuo Cheng You/ Unsplash

Μοναξιά: Παγκόσμιο πρόβλημα δημόσιας υγείας

Σήμερα η μοναξιά ακούγεται πολύ – σε ταινίες, σε άρθρα (καλή ώρα), σε podcasts, στον ψυχολόγο. Και κυρίως σε στατιστικές. Στην Αγγλία, τέσσερα εκατομμύρια πολίτες δήλωσαν ότι τη βιώνουν σε μόνιμη βάση, ενώ τρία εκατομμύρια ηλικιωμένοι έχουν για μοναδική παρέα την τηλεόραση. Στην Αμερική, ένας στους τρεις υποφέρει από χρόνια μοναξιά και ένας στους πέντε νιώθει ότι, πέρα από τους κοντινούς συγγενείς, κανείς δεν νοιάζεται γι’ αυτόν ούτε στο ελάχιστο. Η μερίδα που την πληρώνει περισσότερο είναι οι νέοι έως είκοσι πέντε ετών και οι μητέρες με μικρά παιδιά.

H επιδημία της μοναξιάς
© Chetan Hireholi / Unsplash

Το 2024, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας δήλωσε ότι η μοναξιά είναι «παγκόσμιο πρόβλημα δημόσιας υγείας που μας απειλεί περισσότερο απ’ ό,τι η παχυσαρκία ή ο διαβήτης». Και δεν είναι μονοπώλιο της Δύσης και του προηγμένου Βορρά. Σε κάθε γωνιά του πλανήτη, ένας στους τέσσερις ηλικιωμένους νιώθει κοινωνική απομόνωση. Στην Αφρική, το ποσοστό των νέων που νιώθουν μοναξιά είναι διπλάσιο απ’ ό,τι στην Ευρώπη.

Οι αριθμοί είναι εντυπωσιακοί – δείχνουν, αν μη τι άλλο, μια εντυπωσιακά μεγάλη τρύπα στον κοινωνικό ιστό. Και η εύκολη λύση είναι να κατηγορήσουμε τον Covid, που μας άφησε κληροδότημα τις ασφαλείς, πλην όμως αφύσικες, αποστάσεις. Περισσότεροι άρχισαν να δουλεύουν από το σπίτι, να ψωνίζουν online, να βολεύονται στο μαλακό, προστατευτικό κουκούλι του ψηφιακού κόσμου, που μπορεί να σου προσφέρει τα πάντα εκτός από στενή ανθρώπινη επαφή. Ναι, ο Covid κάποια κουσούρια μάς άφησε – εμένα, για παράδειγμα, μου ’μεινε το Netflix. Αλλά δεν δημιούργησε το πρόβλημα της μοναξιάς, έφερε απλώς στο φως το μέγεθός του, την έλλειψη αυτού του υποστηρικτικού δικτύου ανθρώπων γύρω μας που τόσο έχουμε ανάγκη.

Η ψυχή και το σώμα στη κατάσταση μοναξιάς

Συμφωνούμε όλοι ότι η μοναξιά εμπεριέχει λύπη, φόβο, αγωνία – αλλά το πώς και πότε τη βιώνουμε είναι υποκειμενικό. Ξέρουμε ότι η ταμίας στο σούπερ μάρκετ, με μια ουρά δεκαπέντε ατόμων μπροστά της, μπορεί να νιώθει απελπιστικά μόνη, ενώ ένας ασκητής στη σπηλιά του να πλέει σε πελάγη ευδαιμονίας. Γύρω στο 1980 δόθηκε ο ορισμός της ως «μια ανεπιθύμητη απόκλιση ανάμεσα στην κοινωνικότητα που έχουμε και σ’ αυτήν που θα θέλαμε να έχουμε». Αλλά κι αυτό υποκειμενικό είναι.  

Η μοναξιά δεν είναι κάτι συγκεκριμένο ή μετρήσιμο. Το κόστος της, ωστόσο, είναι και συγκεκριμένο και μετρήσιμο. Κατά τον δρα Βίβεκ Μέρθι, τον άνθρωπο που άνοιξε όλη αυτή την κουβέντα που κάνουμε τώρα, η μοναξιά αυξάνει τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου, σχετίζεται με καρδιακές επιπλοκές, με το έμφραγμα, την κατάθλιψη, την άνοια και μας κάνει πιο ευάλωτους σε ιούς και παθήσεις του αναπνευστικού. Κι αν ο Μέρθι δεν μας έφτιαξε αρκετά το κέφι, άλλες έρευνες λένε ότι η μοναξιά ανεβάζει την πίεση, δυσχεραίνει τις γνωσιακές μας λειτουργίες, σχετίζεται με τον διαβήτη τύπου Β. Και ο ΠΟΥ συμπληρώνει: «Ισούται με το να καπνίζεις δεκαπέντε τσιγάρα την ημέρα. Αν δεν μας σκοτώσει, θα διαλύσει την ενότητα της κοινωνίας μας».

Ωραία, βλέπω σύντομα τους γιατρούς να μας συνταγογραφούν «έξοδο για καφέ με παρέα». Αν το χρειαζόμαστε, γιατί όχι; Η εξελικτική βιολογία λέει ότι το χρειαζόμαστε. Ο Homo Sapiens, άοπλος και αδύναμος να αντιμετωπίσει τα δόντια των θηρίων, κατέφυγε στη δύναμη της ομάδας. Έμαθε να επικοινωνεί, να συνεργάζεται, να δημιουργεί συμμαχίες. Ή, έστω, αυτό έκαναν εκείνοι που κατάφεραν να επιβιώσουν. Σταδιακά, ο εγκέφαλός μας έμαθε να εκτιμά το «μαζί» και να αντιδρά με άγχος στην έλλειψή του. Ψέματα· να αντιδρά με πόνο, σωματικό πόνο, σαν αυτόν που προκαλεί ένα άδειο στομάχι. Λέει ο Μέρθι: «Η κοινωνικότητα είναι κομμάτι της ανθρώπινης εμπειρίας και ο πόνος της μοναξιάς είναι κάπως σαν την πείνα και τη δίψα. Ένα σημάδι που μας στέλνει το σώμα για να μας πει ότι μας λείπει κάτι που χρειαζόμαστε για την επιβίωσή μας».

Μιλώντας για τη μοναξιά ως απειλή και πάθηση δεν εννοούμε βέβαια αυτό που νιώθεις όταν είσαι στο κρεβάτι με πυρετό ενώ οι φίλοι σου διασκεδάζουν. Δεν εννοούμε τη δημιουργική μοναξιά του καλλιτέχνη, ούτε τον πόνο αυτού που πενθεί κάποιον αγαπημένο. Μιλάμε για τη μοναξιά που σε αποδυναμώνει, σε αποδομεί, σε παραλύει, δεν σου επιτρέπει να λειτουργήσεις – και κάποτε οδηγεί σε ψυχωτικές καταστάσεις. Η μοναξιά είναι σαν υπαρξιακή σύγχυση. Προκαλεί άγχος, κατάθλιψη, καχυποψία. Όταν είναι μαζική, μοιάζει με συλλογική κρίση πανικού. Πόλεμοι, μόλυνση, υπερθέρμανση – δεν νιώθεις πια τον κόσμο οικείο και φιλόξενο. Νιώθεις μικρός, αποξενωμένος, εγκαταλειμμένος, αβοήθητος. Ζεις αμυντικά, επιφυλακτικά, σαν να σου έχουν ρουφήξει την ενέργεια. Είναι εξαντλητικό.

H επιδημία της μοναξιάς
© Valeriia Miller / Unsplash

Το στίγμα και η μόδα στην μοναξιά

Είμαστε όμως πιο μόνοι σήμερα ή απλώς έχουμε γίνει πιο γκρινιάρηδες; «Μέχρι το 1800 κανείς δεν παραπονιόταν για μοναξιά», λέει η ιστορικός Φέι Μπάουντ Φερέτι στο βιβλίο της «A Biography of Loneliness». Όχι ότι ήταν ανύπαρκτη, κάπου την έβλεπες να αναφέρεται, στη λογοτεχνία ή στο θέατρο, αλλά δεν είχε απαραίτητα το αρνητικό πρόσημο που έχει σήμερα. Αντίθετα, συχνά ήταν ευπρόσδεκτη. Δοκίμασε να ζήσεις με άλλους δεκαπέντε συγγενείς σε ένα σπίτι και θα καταλάβεις γιατί.

Η μελέτη της μοναξιάς ξεκίνησε στην Αμερική το 1950. Εβδομήντα χρόνια αργότερα, ακόμη δυσκολευόμαστε να προσεγγίσουμε την έννοιά της. Ίσως επειδή η μοναξιά, εξ ορισμού, προτιμά να κρατά αποστάσεις. Ίσως επειδή η αγαπημένη της παρέα είναι η ντροπή. Πώς να μελετήσεις ένα συναίσθημα για το οποίο οι άνθρωποι ντρέπονται να μιλήσουν; Που το κρύβουν όπως ένα αντιαισθητικό σπυράκι ή μια ανοιχτή πληγή; Όσοι νιώθουν μόνοι νιώθουν συγχρόνως ότι ευθύνονται για την κατάστασή τους – ότι ίσως δεν είναι αρκετά ενδιαφέροντες, αξιαγάπητοι ή, έστω, αρκετά καλοί.

Μια φίλη μού εκμυστηρεύτηκε ότι, όταν ήταν νέα μαμά, καθώς έσπρωχνε το καροτσάκι με την μπέμπα στο πεζοδρόμιο, ένιωθε τόσο μόνη, που φοβόταν ότι το παραμικρό αεράκι θα μπορούσε να την κάνει κομμάτια. Τότε δεν το είχε πει σε κανέναν. Ένιωθε ενοχές που αισθανόταν μοναξιά, οχτώ ώρες την ημέρα μόνη με το μωρό. Ενώ μπορεί να ήταν απλώς προδομένη από ένα σύστημα που τη χτύπησε φιλικά στον ώμο, της είπε ότι μπορεί να τα καταφέρει μια χαρά μόνη της και την άφησε αβοήθητη. Ωστόσο, ενώ παραδοσιακά ή μοναξιά ήταν λίγο ταμπού, σήμερα έχει γίνει λίγο μόδα. Όπως είχε γίνει λίγο μόδα η κατάθλιψη όταν πρωτοκυκλοφόρησε το Ladose και το «Prozac Nation» – ένα πρόβλημα πολυτελείας για τους προνομιούχους, που το προμόταραν σελέμπριτις. Ένα προϊόν. Αναμενόμενα, γεμίσαμε οδηγούς αυτοβοήθειας και ειδικούς επί του θέματος. Γιατί κάθε νέα μόδα δημιουργεί μια νέα αγορά. Και με κάθε νέο πρόβλημα εμφανίζεται και μια startup που υπόσχεται να το λύσει.

Όπως το Groundfloor Club. Έχει καθιστικό, γυμναστήριο, βιβλιοθήκη, τέσσερα παραρτήματα στην Καλιφόρνια και συνδρομή διακόσια δολάρια τον μήνα. Και μεγάλη λίστα αναμονής για τα επίδοξα μέλη. Τι προσφέρει; Ένα μέρος να αράξεις, ένα στέκι, ένα σημείο αναφοράς – αυτό που χάνουμε δηλαδή σιγά σιγά μετά τα τριάντα. Προσφέρει επίσης την ελπίδα ότι, θες δεν θες, τους ίδιους θα βλέπεις κάθε μέρα, δεν μπορεί, όλο και κάποια φιλία θα κάνεις. Με την ίδια ελπίδα πηγαίνει ο κόσμος και στα Supper Clubs, τα οργανωμένα γεύματα μεταξύ αγνώστων.

Και λες, δεν θα ’πρεπε αυτό να είναι δωρεάν, όπως ήταν κάποτε η πλατεία και τα παγκάκια; Τέτοιο είναι το Belong Center. Μη κερδοσκοπικό, στόχο έχει, μέσα από συλλογικές δράσεις, να προσφέρει την αίσθηση ότι κάπου ανήκεις – μία από αυτές τις δράσεις είναι να κάθεσαι στο παγκάκι της πλατείας και να πιάνεις κουβέντα με αγνώστους. Βέβαια, οι πιο ωραίες συναντήσεις είναι οι τυχαίες, αυτές που κάνεις όταν κατεβάζεις τα σκουπίδια ή πας στον φούρνο. Αυτές όμως  προυποθέτουν γείτονες – που τους ξέρεις. Ο ιστότοπος livenearfriends.com σε βοηθά να βρεις σπίτι με βάση τις διευθύνσεις των φίλων σου. Όταν ήμασταν έφηβοι, δεν ονειρευόμασταν με τους φίλους μας ότι μια μέρα θα ζούμε όλοι μαζί σ’ ένα τεράστιο σπίτι; Ε, κάτι τέτοιο.

Το χτες και το αύριο

Οι κυβερνήσεις κάνουν κι αυτές τη δική τους προσπάθεια. Στην Ιαπωνία υπάρχουν «υπουργοί Μοναξιάς», επιφορτισμένοι με την αντιμετώπιση του προβλήματος. Το 2023, η Μεγάλη Βρετανία έβαλε τους ταχυδρόμους, στις καθημερινές τους διαδρομές, να χτυπούν την πόρτα των ηλικιωμένων για να πουν μια «καλημέρα» και να τσεκάρουν αν είναι καλά. Άλλες χώρες παροτρύνουν τους πολίτες να συμμετέχουν σε δομημένες κοινωνικές εκδηλώσεις – εθελοντισμό, σπορ, τον σύλλογο της γειτονιάς. Στη Λουλεά, μια πόλη της Σουηδίας που τον χειμώνα έχει μόνο τρεις ώρες ηλιοφάνεια –αν βγει ο ήλιος–, ο δήμος έτρεξε καμπάνια με τίτλο «Πες γεια!» για να ενθαρρύνει τους πολίτες να χαιρετούν  αγνώστους στον δρόμο. Οι πολίτες λένε ότι με κάθε «γεια» που τους απευθύνεται νιώθουν «κάπως περισσότερο ότι υπάρχουν, κάπως περισσότερο ότι ανήκουν».  

Η επιδημία της μοναξιάς
© Ahmed / Unsplash

Όλες, ωστόσο, αυτές οι προσεγγίσεις είναι σαν να προσπαθούν να επαναφέρουν τις συνθήκες που άλλοτε μας κρατούσαν κοντά. Σαν να μας καλούν να παίξουμε το «όπως παλιά». Έχουν κοινό παρονομαστή την πεποίθηση ότι η θεραπεία της μοναξιάς είναι ένα απόγευμα σε κάποιο σύλλογο, ένα γεια ή ένα φιλικό χτύπημα στην πόρτα. Ότι για να γεφυρωθεί η άβυσσος της αποξένωσης που μας καταπίνει αρκεί να κρατηθούμε με όλη μας τη δύναμη γαντζωμένοι σε έναν κόσμο που φεύγει ανεπιστρεπτί. Και αναρωτιέμαι αν έχει αποτέλεσμα. Το να λες σε κάποιον που υποφέρει από μοναξιά να πάει σε μια ομάδα εθελοντισμού, είναι λίγο σαν να λες σε έναν ναρκομανή να κάνει αθλητισμό. Το θέμα είναι ότι οι θεσμοί και οι συνήθειες που κάποτε μας ένωναν πλέον δεν υφίστανται. Ή δεν μας αφορούν. Και για να το λύσεις αυτό δεν γίνεται να γυρίσεις τον χρόνο πίσω στην εποχή που οι νοικοκυρές καθάριζαν παρέα φασολάκια στην αυλή. Καλό είναι να βλέπεις την πραγματικότητα, και η πραγματικότητα είναι ότι ο κόσμος αλλάζει – κι αυτό πάντοτε μας τρόμαζε.

Όταν ανακαλύφθηκε το ραδιόφωνο, όλοι ανησυχούσαν ότι θα μας έκανε πιο μοναχικούς, αφού δεν θα μιλούσαμε πια μεταξύ μας. Με την τηλεόραση το ίδιο. Με την αύξηση των αυτοκινήτων, πάλι ανησυχούσαν ότι θα παρατούσαμε τους δικούς μας σε αναζήτηση κάτι νέου. Η απειλή της μοναξιάς είναι κάτι σαν μπαλαντέρ – η εύκολη εξήγηση για το τι νιώθουμε όταν ο κόσμος αλλάζει και μας αφήνει πίσω. Και σήμερα αλλάζει με πρωτοφανή ρυθμό, ειδικά ο τρόπος με τον οποίο επικοινωνούμε. Σήμερα οι συνήθεις ύποπτοι για τη μοναξιά είναι το ίντερνετ και το κινητό. Αλλά πλέον μέσω αυτών γίνεται το φλερτ. Μέσω αυτών άνθρωποι άρρωστοι ή με κινητικά προβλήματα μπορούν να έχουν κάποια επαφή – και γιατρό. Κι ένα παιδί μπορεί να δηλώσει ότι κακοποιείται στο σπίτι. Η τεχνολογία δεν φταίει. Δεν μπορεί να φταίει. Δεν έχει άλλωστε βούληση – όχι ακόμη τουλάχιστον.

Συμβαίνει ωστόσο κάτι παράδοξο. Οι άνθρωποι υποτίθεται ότι είμαστε ζώα κοινωνικά που αποζητούν την επαφή και παίρνουν χαρά από αυτήν. Τελευταία, ωστόσο, λες και κάνουμε τα πάντα για να την αποφύγουμε. Ίσως επειδή το να είμαστε με άλλους είναι πιο περίπλοκο, πιο μπελαλίδικο από το να είμαστε μόνοι μας, με το κινητό μας. Χωρίς να τρέχουμε δεξιά κι αριστερά για να συναντηθούμε. Αλλά και με παρέα όταν είμαστε, πάλι είναι πιο εύκολο να χαζεύουμε στα social παρά να μιλάμε, να εξηγούμε, να διαφωνούμε, να παρεξηγούμαστε και φτου κι απ’ την αρχή. Κι αν κάτι χρειαστούμε, κατεβάζουμε μια εφαρμογή.

Αν όμως το κινητό και οι εφαρμογές είναι το πρόβλημα, θα μπορούσαν να είναι και κομμάτι της λύσης; Σίγουρα προσπαθούν, αν μη τι άλλο για το κέρδος – όχι το δικό μας απαραίτητα. Το Bumble BFF έχει αλγόριθμο που σε βοηθά να βρεις πιθανούς συμβατούς φίλους ώστε να τους συναντήσεις από κοντά, κάτι σαν Tinder για φιλίες. Ενώ το HearMe υπόσχεται «αυθεντική ανθρώπινη επικοινωνία τη στιγμή που τη χρειάζεσαι» – σε συνδέει άμεσα με έναν εκπαιδευμένο, δημογραφικά ταιριαστό μαζί σου ακροατή. Μα οι φιλίες ξέραμε ότι δεν χτίζονται μόνο στα συμβατά δημογραφικά στοιχεία, αλλά και πάνω στα λάθη, τις κρούσεις, τις συγκρούσεις. Ψιλά γράμματα. Τουλάχιστον οι παραπάνω πλατφόρμες επιχειρούν να συνδέσουν άνθρωπο με άνθρωπο – δεν είναι πλέον αυτονόητο.

Το ΑΙ και το Εγώ

Ο αυριανός σου φίλος είναι τέλειος. Σε στηρίζει, σε ρωτά πώς νιώθεις, σε ακούει χωρίς να διακόπτει. Και ποτέ δεν θα σου ζητήσει να τον βοηθήσεις στη μετακόμιση ή να του προσέχεις τη γάτα το καλοκαίρι. Κοστίζει ενενήντα εννέα δολάρια, λέγεται Friend και τον κρεμάς στον λαιμό σου σαν μενταγιόν. Είναι το πάντρεμα των δύο νέων φαινομένων, της μοναξιάς και της τεχνητής νοημοσύνης. Είναι μια μικρή άσπρη συσκευή που καταγράφει κάθε σου λέξη και σχολιάζει κάθε σου διάδραση – σε ρωτάει «Πώς ήταν το χάμπουργκερ;» για παράδειγμα, και κάνει μαζί σου ψιλή κουβέντα. Όλο αυτό σε κάποιους θυμίζει δυστοπικό επεισόδιο του «Black Mirror». Άλλοι, πάλι, δεν το παίρνουν τόσο βαριά, το βλέπουν σαν ένα αθώο, διασκεδαστικό παιχνίδι. Σίγουρα πάντως έχει ανταγωνισμό. Η πλατφόρμα Replica διαφημίζει ότι σου προσφέρει έναν φίλο που «είναι πάντα στο πλευρό σου». Και μπορείς να διαλέξεις πώς θα είναι – από έξυπνος και πνευματώδης μέχρι γκοθ και σκοτεινός.  

H επιδημία της μοναξιάς
© Annie Spratt / Unsplash

Πριν βιαστούμε να πούμε «Μα πού πάει ο κόσμος μας...» ας δούμε τα θετικά. Αν έχεις ήδη δυσκολία στις φιλίες και τις επαφές, γιατί να μην κάνεις λίγη εξάσκηση με το ΑΙ αντί να τρως τα μούτρα σου με τους ανθρώπους; Εκείνο τουλάχιστον δεν σε ανταγωνίζεται, δεν προσβάλλει και δεν κάνει bullying, σου κατευνάζει τα άγχη και σου ανεβάζει το ηθικό.  Έρευνα του περιοδικού Culture μελέτησε χίλιους χρήστες του Replica. Οι μισοί ήταν πολύ χαρούμενοι που είχαν επιτέλους έναν φίλο που δεν τους κρίνει. Ένας είπε ότι οι συμβουλές του ΑΙ τον βοήθησαν στις σχέσεις του με τους αληθινούς ανθρώπους. Τριάντα χρήστες δήλωσαν ότι τους έσωσε τη ζωή – τους σταμάτησε από απόπειρα αυτοκτονίας.

Τελικά, ίσως να μην είναι τόσο τρομερό το ότι δεν είναι άνθρωπος και δεν κάνεις ισότιμη σχέση μαζί του. Κάνουμε άλλωστε παρέα και δεσμούς με σκύλους –που ούτε άνθρωποι είναι ούτε ισότιμοι– και δεν το θεωρούμε κακό. Τα δε παιδιά παίζουν με κούκλες και δεν μας ενοχλεί, αντίθετα, το θεωρούμε φυσιολογικό και χρήσιμο. Γιατί όχι και το ΑΙ; Ειδικά σε ανθρώπους στα όρια της απομόνωσης, θα μπορούσε να βοηθήσει να μην αποκοπούν από την κοινωνία ολοκληρωτικά. Μόνο που, αν παρασυνηθίσουμε την παρέα με το τέλειο ΑΙ, μπορεί να δυσκολευτούμε να τα βρούμε με τους λιγότερο τέλειους συνανθρώπους μας. Επιπλέον, οι ανθρώπινες σχέσεις είναι μαθήματα, ακόμη κι όταν είναι αποτυχημένες, σκληρές ή ολέθριες.

Το πρόβλημα, βέβαια, δεν είναι η τεχνητή νοημοσύνη, αλλά η ανθρώπινη φύση. Ως είδος έχουμε την τάση να αναζητούμε τη βολή μας – το ονλάιν ντελίβερι και τον ΑΙ φίλο. Και όσο δεν επικοινωνείς, δεν αναμετριέσαι, δεν τρως τα μούτρα σου με αληθινούς, αναπόφευκτα ατελείς και ελαττωματικούς ανθρώπους, τόσο πιο απρόθυμος θα είσαι να το κάνεις. Γιατί οι ανθρώπινες σχέσεις έχουν παγίδες. Προϋποθέτουν το να εμπιστευτείς, να γίνεις ευάλωτος – με τον κίνδυνο να σε προδώσουν ή να σε απορρίψουν. Έχουν και ευθύνες – την άγραφη υποχρέωση να είσαι παρών. Ο ΑΙ φίλος σου, ό,τι και να του κάνεις, δεν νομίζω να σου κόψει την καλημέρα – έχεις πληρώσει συνδρομή, άλλωστε. Η φιλία με το ΑΙ είναι εύκολη. Αλλά έχει να κάνει μόνο με το Εγώ, τις δικές μας ανάγκες και επιθυμίες, και όχι το Εμείς – εκείνη την αίσθηση ότι ανήκεις σε κάτι μεγαλύτερο και υψηλότερο. Όσο συνηθίζεις στην ευκολία, τόσο δεν βλέπεις τον λόγο να βγεις από τα όριά της. Μένεις να συρρικνώνεις τον κόσμο σου, μέχρι που γίνεται ένα κουτάκι, μια φούσκα που χωράει μόνο εσένα.

«Πολλοί άνθρωποι που συναντώ», λέει ο Βίβεκ Μέρθι, «λαχταρούν αυθεντικότητα, θέλουν να ανοιχτούν σε άλλους ανθρώπους, θέλουν οι άλλοι να ανοιχτούν σ’ αυτούς. Αλλά μπορεί να τους φαίνεται τρομακτικό το να το κάνουν. Πρέπει να δεχτούμε ότι κομμάτι της κοινωνικότητας είναι να εκτεθούμε, να ρισκάρουμε, να μοιραστούμε με τους άλλους, αλλά και να τους ακούσουμε, και να τους ρωτάμε πώς τα πάνε και πραγματικά να περιμένουμε, ξέρεις... την απάντησή τους». Είναι μια αρχή. 

ΕΓΓΡΑΦΕΙΤΕ ΣΤΟ NEWSLETTER ΜΑΣ

Tα καλύτερα άρθρα της ημέρας έρχονται στο mail σου

ΠΡΟΣΦΑΤΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΙ ΠΑΝΤΑ

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Έχετε δει 20 από 200 άρθρα.