Κάπνισμα: Οι στρατηγικές πρόληψης τα μέτρα κάτα του καπνίσματος με στόχο τη διακοπή του
Tα παραδείγματα της Βρετανίας, της Σουηδίας, της Νορβηγίας, της Νέα Ζηλανδίας και της Ιαπωνίας καταγράφουν σημαντική μείωση στα ποσοστά των καπνιστών.Τα παραδοσιακά μέτρα ελέγχου του καπνού που επικεντρώνονται αποκλειστικά στην πρόληψη και στη διακοπή του καπνίσματος, δεν φαίνεται να αποδίδουν καθοριστικά στη μείωση του αριθμού των καπνιστών, ο οποίος σε παγκόσμιο επίπεδο παραμένει σε υψηλά επίπεδα. Μπορεί η υιοθέτηση εναλλακτικών προϊόντων νικοτίνης να συμβάλει στο να μειωθούν πιο γρήγορα τα ποσοστά του καπνίσματος; Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία, η μείωση στα ποσοστά καπνίσματος είναι πολύ μεγαλύτερη στις χώρες που, συμπληρωματικά με τις στρατηγικές πρόληψης και διακοπής, υποστηρίζουν και τη στροφή των ενηλίκων καπνιστών που δεν διακόπτουν το κάπνισμα σε εναλλακτικές λύσεις με μικρότερη επιβάρυνση για την υγεία (Βρετανία, Σουηδία, Νορβηγία, Νέα Ζηλανδία και Ιαπωνία) συγκριτικά με άλλες που δεν υποστηρίζουν τέτοιες πρακτικές.
Τι έχουν επιτύχει αυτές οι χώρες;
Η Βρετανία κατάφερε το 2020 να μειώσει το ποσοστό των καπνιστών στο 14%, έναντι 25% που ήταν ο μέσος όρος στις χώρες της Ε.Ε. Σημειώνεται ότι στη Βρετανία τα ποσοστά χρήσης του ηλεκτρονικού τσιγάρου από άτομα ηλικίας άνω των 16 ετών ήταν 6,4%, έναντι ποσοστού 2% στην Ε.Ε. των 27 κρατών (άτομα ηλικίας άνω των 15 ετών).
Στη Νέα Ζηλανδία, τα ποσοστά των καπνιστών μειώθηκαν πιο γρήγορα από ό,τι στη γειτονική Αυστραλία, παρόλο που και οι δύο χώρες έχουν παρόμοια μέτρα για τον έλεγχο του καπνού (υψηλούς ειδικούς φόρους κατανάλωσης, απαγόρευση εμφάνισης των καπνικών προϊόντων στα σημεία πώλησης τους κ.ά.). Αυτό που έκανε τη διαφορά είναι ότι η καθημερινή χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου στη Νέα Ζηλανδία ήταν 6,2%, ενώ στην Αυστραλία ήταν μόλις 1,1%, γιατί η κυβέρνηση της Νέας Ζηλανδίας ενεργά ενθαρρύνει το άτμισμα ως βήμα για τη διακοπή του καπνίσματος, ενώ η Αυστραλία όχι.
Στη Σουηδία η υιοθέτηση εναλλακτικών προϊόντων καπνού, με κύριο το snus, ένα χαμηλής τοξικότητας προϊόν νικοτίνης που λαμβάνεται από το στόμα, έχει συμβάλει στο εντυπωσιακά χαμηλό ρεκόρ της χώρας όσον αφορά το ποσοστό καπνιστών (6% το 2021) και στον χαμηλότερο αριθμό θανάτων λόγω καπνίσματος σε όλη την Ευρώπη.
Παρόμοια μετάβαση από το κάπνισμα στη χρήση snus έκανε και η Νορβηγία, με αποτέλεσμα τα επίπεδα των καπνιστών να έχουν πέσει σήμερα σχεδόν στο ίδιο επίπεδο με τη Σουηδία. Η καθημερινή χρήση snus το 2021 ήταν 13% στη Σουηδία και 15% στη Νορβηγία. Στις γειτονικές χώρες Δανία και Φινλανδία το snus απαγορεύεται.
Σε μια άλλη γωνιά του πλανήτη, μια χώρα φαίνεται ότι τα έχει καταφέρει αρκετά καλά στον αγώνα για τη μείωση του καπνίσματος: Η Ιαπωνία μειώνει συνεχώς τα ποσοστά των καπνιστών της, μετά την κυκλοφορία των θερμαινόμενων προϊόντων καπνού (HTP) το 2015. Από το 2011 έως το 2019 τα ποσοστά των ενηλίκων καπνιστών έπεσαν από το 20,1% στο 13,1%. Παράλληλα, το 76% των χρηστών θερμαινόμενων προϊόντων καπνού σταμάτησαν εντελώς να καπνίζουν τσιγάρα.
Μέτρα κατά του καπνίσματος
Όλα τα παραπάνω παραδείγματα δείχνουν ξεκάθαρα ότι η μάχη κατά του καπνίσματος απαιτεί σύγχρονες και επιστημονικά τεκμηριωμένες προσεγγίσεις. Αυτές θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν: Εφαρμογή πολύ πιο αυστηρών κανονισμών για τα τσιγάρα, επανασχεδιασμό και ενίσχυση των προγραμμάτων πρόληψης και διακοπής του καπνίσματος, και ρυθμιστική και φορολογική υποστήριξη των εναλλακτικών προϊόντων νικοτίνης, ως εναλλακτικές επιλογές μικρότερης επιβάρυνσης για την υγεία των καπνιστών που επιλέγουν να συνεχίσουν να καπνίζουν.
Τα κράτη καλούνται να επιλέξουν τις μελλοντικές προσεγγίσεις τους σε σχέση με το κάπνισμα. Πάντως, το πλέον σίγουρο είναι ότι με ένα δισεκατομμύριο καπνιστές στον κόσμο σήμερα και με εκατομμύρια θανάτους κάθε χρόνο από το κάπνισμα, η διατήρηση της σημερινής κατάστασης είναι απλά μη αποδεκτή.
