Μία νέα έρευνα που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο επιστημονικό περιοδικό Molecular Biology and Evolution έρχεται να επιβεβαιώσει την ευρέως αποδεκτή θεωρία ότι η διαβίωση σε ακραίες για το ανθρώπινο είδος κλιματολογικές συνθήκες (δριμύ ψύχος και μεγάλο υψόμετρο) ευνοούν την εμφάνιση καρκίνου.
Ο λόγος, σύμφωνα με τον δρα Κωνσταντίνο Βοσκαρίδη, ερευνητή στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κύπρου και επικεφαλής της εν λόγω έρευνας, είναι ότι τα ανθρώπινα κύτταρα, μέσα στο πέρασμα χιλιάδων χρόνων, απέκτησαν υψηλή ανθεκτικότητα στον θάνατο σε αυτές τις ακραίες περιβαλλοντικές συνθήκες, λόγω μεταλλάξεων σε συγκεκριμένα γονίδια. Ωστόσο, η ίδια αυτή ανθεκτικότητα και οι μεταλλάξεις προδιαθέτουν για κακοήθεια, ιδίως σε ηλικίες άνω των 50 ετών.
Τα ποσοστά του καρκίνου αυξάνονται σήμερα παγκοσμίως, όμως σε ορισμένους πληθυσμούς ο κίνδυνος εμφάνισης της νόσου είναι μεγαλύτερος απ’ ό,τι σε άλλους και οι λόγοι δεν έχουν να κάνουν απλώς με τον τρόπο ζωής, αλλά μάλλον, όπως φαίνεται πλέον, και με τον τόπο ζωής. Τα υψηλότερα ποσοστά καρκίνου στον κόσμο εντοπίζονται σε πληθυσμούς που ζουν σε χώρες με πολύ χαμηλές θερμοκρασίες, όπως η Δανία και η Νορβηγία ή ακόμα στους Εσκιμώους και στους ιθαγενείς της Αλάσκας, που ζουν στις πιο ακραίες χαμηλές θερμοκρασίες στον κόσμο. Το ίδιο ισχύει για συγκεκριμένες φυλές της Αιθιοπίας, αλλά και ιθαγενών στις Άνδεις, που ζουν σε υψόμετρα άνω των 4.000 μέτρων. Η έρευνα αυτή έδειξε ότι τα γονίδια που βοήθησαν στην επιβίωση αυτών των πληθυσμών είναι τα ίδια γονίδια που προδιαθέτουν για καρκίνο. «Υπάρχει μια εξελικτική σχέση ανάμεσα στην προσαρμογή σε ακραίες περιβαλλοντικές συνθήκες, όπως το κρύο και το υψηλό υψόμετρο, και τον αυξημένο κίνδυνο καρκίνου στους ανθρώπους», αναφέρει ο δρΒοσκαρίδης.
Η επιστημονική ανάλυση αξιοποίησε διάφορες ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων, μεταξύ άλλων περιβαλλοντικά δεδομένα για 186 χώρες και 147 δημοσιευμένες μελέτες για τον καρκίνο. Τα στοιχεία για τις συχνότητες διαφόρων τύπων καρκίνου σε διάφορες χώρεςπροέρχονται από τη γνωστή βάση δεδομένων GLOBOCAN-2012. Από τον συνδυασμό των γενετικών και περιβαλλοντικών δεδομένων, καθώς και των συχνοτήτων των διάφορων μορφών καρκίνου, οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο κίνδυνος για διάφορες μορφές καρκίνουαυξάνεται παράλληλα με το πόσο χαμηλή είναι η μέση ετήσια θερμοκρασία της κάθε χώρας.
Τα πλείστα από αυτά τα γονίδια ανήκουν στην κατηγορία των «ογκοκατασταλτικών γονιδίων». Εξάλλου, προηγούμενες μελέτες είχαν δείξει ότι μεταλλάξεις που προκαλούν καρκίνοβοηθούν ορισμένα ζώα να επιβιώσουν σε πολύ μεγάλο υψόμετρο, επομένως φαίνεται να υπάρχει μια αλληλοτροφοδότηση των συνθηκών διαβίωσης με την καρκινογένεση. Αν αυτή η θεωρία πράγματι επαληθευτεί, τότε ανοίγουν νέοι δρόμοι στη διερεύνηση της επιδημιολογίας του καρκίνου.
Αξίζει να σημειωθεί ότι σε αντίθεση με τα ψυχρά κλίματα και τα μεγάλα υψόμετρα, στους πληθυσμούς που ζουν κοντά στον Ισημερινό καταγράφονται τα χαμηλότερα ποσοστά καρκίνου. Η Βρετανία έχει τρεις φορές μεγαλύτερα ποσοστά καρκίνου απ’ ότι η Ινδία και δύο απ’ ότι η Ταϋλάνδη. Σύμφωνα με τον δρα Βοσκαρίδη, η θερμοκρασία δεν είναι ο μόνος λόγος που ευνοεί την εμφάνιση κακοηθειών, αφού έχει αποδειχθεί ο ρόλος που παίζουν άλλοι περιβαλλοντικοί παράγοντες όπως είναι το κάπνισμα, η διατροφή, η άσκηση κτλ.
Όσο για την κλιματική αλλαγή που συντελείται τις τελευταίες δεκαετίες με την άνοδο της θερμοκρασίας, ο δρΒοσκαρίδης επισημαίνει πως αν ο μηχανισμός της αυξημένης καρκινογένεσης λόγω ακραίων ψυχρών κλιμάτων συντελείται σε κυτταρικό επίπεδο και μόνο, τότε ενδεχομένως η άνοδος της θερμοκρασίας στη Γη να συμβάλει με κάποιο τρόπο στη μείωση των περιστατικών καρκίνου. Ωστόσο, αν πρόκειται για μια αργή εξελικτική διαδικασία που κράτησε χιλιάδες χρόνια, ώστε οι άνθρωποι που ζουν σε ψυχρά κλίματα να αποκτήσουν κληρονομικές μεταλλάξεις στο DNA τους που συμβάλλουν στην καρκινογένεση, τότε η άνοδος της θερμοκρασίας δεν θα παίξει κάποιο ρόλο στο σύντομο μέλλον.
13°
