Από τα πρώτα McDonald’s του ’50 στο σήμερα, το χάμπουργκερ δεν σταμάτησε να αλλάζει, να εξελίσσεται, να «διανθίζεται» με φαντασία και πληθωρικότητα. Η Αμερικανική βιομηχανία του φαστ φουντ «χτίστηκε» πάνω στο χάμπουργκερ, ωστόσο, το χάμπουργκερ δεν είναι «αμερικάνικο». Αν και όχι απόλυτα επιβεβαιωμένο, η συνταγή του χάμπουργκερ ταξίδεψε από την Ευρώπη στις Ηνωμένες Πολιτείες με πλοίο… και συγκεκριμένα μέσω της ακτοπλοϊκής γραμμής Αμβούργο (Hamburg)-Αμερική στα τέλη του 19ου αιώνα. Κιόσκια και πάγκοι με φαγητό ξεφύτρωναν σα μανιτάρια στις αποβάθρες της Νέας Υόρκης, προσφέροντας μπριζόλα μαγειρεμένη «αλά Αμβούργο». Ψιλοκομμένο μοσχαρίσιο κρέας μαριναρισμένο με μπαχαρικά, μέτρια ψημένο, ανάμεσα σε δυο φέτες ψωμί – για να το κρατάει κανείς πιο εύκολα. Ούτε λόγος τότε για τυρί, μαρούλι, πίκλες, ντομάτα, κρεμμύδια…
Κέτσαπ
Βρίσκεται πάνω σε κάθε τραπέζι εστιατορίου, μέσα σε κάθε ψυγείο, από τη μια άκρη της αμερικανικής ηπείρου στην άλλη. Η κέτσαπ όμως δεν εφευρέθηκε στην Αμερική, έρχεται από την Νοτιοανατολική Ασία. Άλλωστε και το όνομα «κέτσαπ» δεν ταιριάζει στους ήχους της αγγλικής γλώσσας. Για την ακρίβεια προέρχεται από την κινέζικη λέξη ke-tchup (ή kôechiap ή kê-tsiap) που ήταν η ονομασία μιας σάλτσας από… παστό ψάρι. Με τις ρίζες της στο Βιετνάμ, έφτασε στην Κίνα, για να τη συναντήσουν εκεί οι Βρετανοί τον 18ο αιώνα. Επιστρέφοντας στη πατρίδα τους, προσπάθησαν να προσαρμόσουν την αλμυρή σκουρόχρωμη πάστα στη δική τους κουζίνα. Πρόσθεσαν από καρύδια και μανιτάρια μέχρι αντζούγιες, για να συνοδεύσουν σούπες ή να ενισχύσουν άλλες σάλτσες. Της έλειπε όμως… η ντομάτα. Η πρώτη δημοσιευμένη συνταγή κέτσαπ ντομάτας ανήκει στον ερευνητή και φυτοκόμο James Mease και περιείχε πολτό ντομάτας, μπαχαρικά και μπράντυ. Ξύδι και ζάχαρη πρόσθεσε το 1879, ποιος άλλος, ο Henry J. Heinz, κάνοντάς τη το δημοφιλέστερο «συνοδευτικό», καθώς, εκτός από τη γεύση, η σάλτσα αυτή μπορούσε να διατηρηθεί για περίπου 1 χρόνο λόγω της περιεκτικότητάς της στα φυσικά συντηρητικά -ξύδι και ζάχαρη.
Στις συνειδήσεις όλων, ένα πραγματικό «American classic». Δυστυχώς όμως για την αμερικανική περηφάνια, το χοτ ντογκ δεν τους «ανήκει». Τα λουκάνικα λέγεται πως πρωτοεμφανίστηκαν στις κουζίνες του αυτοκράτορα Νέρωνα κατά τη ρωμαϊκή αυτοκρατορία, ίσως και πριν από εκείνον. Την πιο σύγχρονη εκδοχή του χοτ ντοκ πάντως ή αλλιώς «φρανκφούρτερ» διεκδικούν η Γερμανία και η Αυστρία, με τις δυο μεγαλόπρεπες πόλεις της Βιέννης και της Φρανκφούρτης να ερίζουν η κάθε μια για τον εαυτό της την καταγωγή του χοτ ντογκ, βιεννέζικα λουκάνικα ή φρανκφούρτερς. Η Φρανκφούρτη ισχυρίζεται πως το “frankfurter” επινοήθηκε εκεί το 1484. Η Βιέννη ισχυρίζεται πως το «βιεννέζικο λουκάνικο» ξεκίνησε από τη δική της πόλη με το όνομα “wiener” από τη λέξη Wien (στα αυστριακά η Βιέννη). Είτε είναι, είτε όχι αυτοί οι ισχυρισμοί αληθείς, το σίγουρο είναι πως το «χοτ ντογκ» δεν προέρχεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Μόλις στα τέλη του 19ου αιώνα πρωτοεμφανίστηκε στην Αμερική με τη γνώριμη μορφή του. Το πρώτο σταντ που πουλούσε χοτ ντογκ άνοιξε στο Κόνεϊ Άιλαντ το 1871 και πούλησε περισσότερα από 3.600 χοτ ντογκ μόλις τον πρώτο χρόνο λειτουργίας του. Από τότε «καθιερώθηκε» ως το απόλυτο αμερικάνικο φαγητό.
Εσφαλμένα μεν, αλλά όποιον αμερικανό και να ρωτήσεις, ποιος πρωτοέφτιαξε το φιστικοβούτυρο, θα σου πει ο George Washington Carver. Ο κ. Carver δημιούργησε περισσότερες από 300 χρήσεις για το φιστίκι (μόνο 105 από αυτές προορίζονταν για κατανάλωση από ανθρώπους), αλλά σίγουρα δεν εφηύρε το φιστικοβούτυρο. Από το 1500 κιόλας, οι Ίνκας ήταν εκείνοι που άλεθαν φιστίκι για να φτιάξουν φιστικοβούτυρο. Από τη Νότια και κεντρική Αμερική, τα φιστίκια και το φιστικοβούτυρο μεταφέρθηκαν στην Ισπανία από ευρωπαίους εξερευνητές. Τα φιστίκια διαδόθηκαν μετά στην Ασία και την Αφρική για να επιστρέψουν από τους αφρικανούς στη Βόρεια Αμερική κάπου γύρω στα 1700. Τα φιστίκια δεν χρησιμοποιήθηκαν εμπορικά μέχρι τον αμέσως επόμενο αιώνα, κι αυτό χάρη στο τσίρκο του P.T. Barnum που άρχισε να πουλάει ψημένα φιστίκια στο πλήθος που ερχόταν να δει το «μεγαλύτερο σόου του πλανήτη». Αυτό, πολύ πριν το φιστικοβούτυρο γίνει εμπορικό προϊόν στην Αμερική. Στον Καναδά έφτιαχναν φιστικοβούτυρο από το 1884 και στις Ηνωμένες Πολιτείες από το 1895 όταν ο Dr. John Harvey Kellogg πατεντάρισε την παρασκευή του από ψημένα φιστίκια. Η φήμη του ως «αμερικάνικο» οφείλεται κυρίως στους αμερικανούς στρατιώτες στον 1ο και 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, αφού συνόδευε πάντα στις στρατιωτικές μερίδες τη μαρμελάδα. Καθιερώθηκε έκτοτε ως το απόλυτο κολατσιό κάθε μικρού αμερικανού μαθητή και κάθε εργαζόμενου. “Peanut butter and jelly”.
Ντόνατς
Η ιστορία των ντόνατ είναι επίσης κάπως θολή και συγκεχυμένη. Πότε πρωτοεμφανίστηκαν στην Αμερική; Ποιος έκανε την πρώτη «τρύπα»; Η γνωστή εκδοχή των ντόνατ με την τρύπα στη μέση ίσως τελικά να είναι αμερικάνικη επινόηση, ωστόσο, το ίδιο το γλύκυσμα έφεραν στη Βόρεια Αμερική Ολλανδοί μετανάστες που εγκαταστάθηκαν στο «Νέο Άμστερνταμ» - τη σημερινή Νέα Υόρκη. Ήταν η συνταγή του δικού τους “olykoek”, δηλαδή του «λαδερού κέικ» (oily cake). Όσο για την τρύπα, ήταν η κυρία Elizabeth Gregory, μητέρα του καπετάνιου του πλοίου Νέα Αγγλία του 19ου αιώνα η οποία έφτιαξε ένα κέικ για το γιο της να πάρει μαζί του στο ταξίδι του. Έφτιαχνε τη ζύμη και τοποθετούσε στο κέντρο της ένα φουντούκι ή ένα καρύδι. Έδωσε στο γλυκό της το μάλλον «κυριολεκτικό» όνομα doughnuts (dough + nuts, ζύμη και ξηροί καρποί). Το όνομα έμεινε στην ιστορία. Ο γιός της, καπετάνιος Gregory θα κλέψει τα εύσημα για την τρύπα στη μέση της ζύμης. Ισχυρίστηκε πως εκείνος την άνοιξε για να στερεώνει το γλυκό του στις ακτίνες του τιμονιού του πλοίου του. Η πρώτη μηχανή παρασκευής ντόνατ φτιάχτηκε στην Αμερική το 1920, σηματοδοτώντας και τη ραγδαία εξάπλωση του σε ολόκληρη την ήπειρο.
Τηγανιτό κοτόπουλο (Fried chicken)
Δεν υπάρχει τίποτε πιο χαρακτηριστικό της κουζίνας του Αμερικανικού νότου από το «τηγανητό κοτόπουλο», έτσι δεν εκπλήσσει το γεγονός ότι για τον υπόλοιπο κόσμο αυτό το πιάτο έχει τις ρίζες του στην Αμερική. Όμως ήδη αρκετούς αιώνες νωρίτερα οι Σκοτσέζοι τηγάνιζαν κοτόπουλο σε ζωικό λίπος. Είτε εξαπλώθηκε από εκεί σε άλλους πολιτισμούς ή περίπου την ίδια εποχή λαοί της Δυτικής Αφρικής και άλλων περιοχών ανά τον πλανήτη είχαν την ίδια ιδέα μαγειρέματος του κοτόπουλου. Κάπως έτσι θα έφτασε και στη νότια Αμερική, διαλέξτε εσείς ποια ιστορία καταγωγής ήταν η πειστικότερη. Είτε έφτασε με τους σκλάβους της αφρικανικής ηπείρου είτε με τους Σκοτσέζους μετανάστες, σε κάθε περίπτωση οι «τεχνικές» ενώθηκαν, για να δημιουργηθεί η εκδοχή του πιάτου που γνωρίζουμε σήμερα. Η βασική διαφορά μεταξύ του τηγανητού κοτόπουλου του Αμερικανικού Νότου με αυτό των άλλων περιοχών είναι στην παρασκευή της κρούστας, ενώ το κόστος του κοτόπουλου που μειωνόταν στο πέρασμα των αιώνων έκανε το πιάτο τόσο δημοφιλές και συνηθισμένο σε κάθε γωνιά της γης. Το τηγανητό κοτόπουλο δεν προέρχεται λοιπόν από την Αμερική, οι Αμερικάνοι όμως μπορούν να υπερηφανεύονται ότι εκείνοι τελειοποίησαν τη συνταγή.
Το μπάρμπεκιου είναι μέθοδος ψησίματος και όχι ένα συγκεκριμένο πιάτο. Όσο διαδεδομένο κι αν είναι στην Αμερική, όπου κάθε αυλή έχει το δικό της, το μπάρμπεκιου προήλθε από τα νησιά της Καραϊβικής. Όταν οι ισπανοί ήρθαν σε επαφή με τους ντόπιους, χρησιμοποιούσαν τη λέξη «barbacoa» για να περιγράψουν τον τρόπο που οι αυτόχθονες μαγείρευαν το κρέας, αργό ψήσιμο στη φωτιά. Οι ισπανοί εξερευνητές έφεραν μαζί τους τη μέθοδο αυτή στη γη που αργότερα θα ονομαζόταν Ηνωμένες Πολιτείες.
Μηλόπιτα (Apple pie)
Ταξίδι πίσω στο χρόνο, στην εποχή του αμερικανικού ονείρου, της ανάπτυξης και της ευημερίας, μέσα σε έναν πίνακα του Norman Rockwell με τη στοργική μητέρα να προσφέρει στα παιδιά της αχνιστά κομμάτια «Americana» πασπαλισμένα με κανέλα. Η Americana όμως δεν είναι και τόσο αμερικάνα. Το πάντρεμα μήλων και ζύμης είχε γίνει πολύ πριν οι πρώτοι άποικοι ανοίξουν πανιά για το Νέο Κόσμο, εκατοντάδες χρόνια νωρίτερα μάλιστα, στην Ευρώπη και την Ασία. Η παλαιότερη δημοσιευμένη συνταγή μηλόπιτας που έχει σωθεί χρονολογείται στο 1390, μέσα σε ένα βιβλίο μαγειρικής που είχε δοθεί στη Βασίλισσα Ελισάβετ. Η συνταγή μάλιστα έλεγε πως εκτός από μήλα, έπρεπε να χρησιμοποιηθούν σύκα, σταφίδες και αχλάδια, ωστόσο δεν έλεγε ζάχαρη, εκείνη την εποχή ήταν δυσεύρετη και πολύ ακριβή. Το «κέλυφος»-ζυμάρι ονομαζόταν «κοφίνι» (αυτή η σκληρή ζύμη που έπαιζε το ρόλο του «πιάτου» για το σερβίρισμα των ψημένων φρούτων). Η συνταγή εξελίχθηκε από το 1500 και μετά που η ζάχαρη άρχισε να διακινείται ευκολότερα. Όταν οι Εγγλέζοι άποικοι έβρισκαν μόνο ξινόμηλα στον Νέο Κόσμο, άρχισαν να φέρουν τα δικά τους μήλα, γύρω στο 1620. Έτσι, με τη ζάχαρη και τα μήλα πλέον «άφθονα», οι μηλόπιτες βρήκαν το δρόμο τους στις αμερικανικές κουζίνες, και μπορεί να μην εφηύραν τη μηλόπιτα οι Αμερικάνοι, εφηύραν όμως τα Walmart και μπορούν να την αγοράσουν έτοιμη για 1 με 2 δολάρια.
14°
