Η Σταυρούλα Παναγιωτάκη αποχαιρετά τη φίλη και συνεργάτιδα της Athens Voice, Μίκα Σύμπουρα.
Δεν ήμουν ποτέ καλή στους αποχαιρετισμούς. Προτιμούσα πάντα τα καλωσορίσματα. Έτσι είχα καλωσορίσει με χαρά τα πρώτα κείμενα της Μίκας, που ήρθαν στο μέιλ μου απρόσμενα ένα φθινοπωρινό βράδυ. Τα διάβασα και είπα ναι. Κι έτσι κάπως ξεκίνησε η σχέση μου με τη Μίκα. Αρχές Οκτωβρίου του 2019 άρχισε να δημοσιεύεται σ’ αυτή εδώ τη σελίδα η στήλη της που η ίδια είχε βαφτίσει με το όνομα: «Ιστορίες με διαφορετικό τέλος». Κάθε εβδομάδα και μια καινούργια ιστορία. Η θεματολογία που διάλεγε κάθε φορά ήταν, πώς να το πω, σαν μια βόλτα στην εξοχή της μνήμης. Διάβαζα τα κείμενά της και νόμιζα ότι τη συναντούσα: σε μια συναυλία στη λίμνη, σε ένα στρωμένο τραπέζι στο Grands Boulevards της Αλεξάνδρας, σε μια οικογενειακή ασπρόμαυρη φωτογραφία, στην παραλία με τους γλάρους, στις βραδινές βεγγέρες στην Άνδρο, σ’ ένα ταξίδι με τρένο στο μακρινό Qingdao… «Τα μόνα λουλούδια χωρίς χρώμα είναι αυτά που ανασύρουμε από τη βαθιά μας μνήμη» είχε γράψει κάποτε και το θυμάμαι.
Αλλά ιεραρχημένο αλλόκοτα το αρχείο της δικής της μνήμης δεν έδειχνε καμιά επιείκεια απέναντι στο ασπρόμαυρο. Στα γραπτά της συνέθετε κάθε φορά μια μεγάλη τοιχογραφία από αισθήματα, νεύματα, λέξεις, αναμνήσεις και συμπεριφορές εύγλωττες και πολύχρωμες. Τα κείμενά της είχαν τη μυρωδιά της θάλασσας και τον θόρυβο των κυμάτων. Η ίδια εξάλλου ήταν ταγμένη στη θαλάσσια έρευνα. Με το ωραίο όνομα Νομική Σύμπουρα διέγραψε μια αξιοζήλευτη καριέρα ως βιολόγος - ωκεανογράφος. Ερευνήτρια πρώτης βαθμίδας διηύθυνε ένα από τα μεγαλύτερα προγράμματα περιβαλλοντικής παρακολούθησης των ελληνικών θαλασσών, συντόνισε δεκάδες εθνικά και διεθνή ερευνητικά προγράμματα από το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών, όπου δούλευε, και συνέγραψε βιβλία για θέματα της ειδικότητάς της που δεν ήταν άλλη από τις βιοκοινωνίες του βυθού. Αυτή η πλευρά της Μίκας μού σύστησε έναν κόσμο άγνωστο και μαγικό. Έμαθα λέξεις πρωτάκουστες και ποιητικές όπως το βένθος, οι πολύχαιτοι, οι Παράλιοι, οι Βαθύαλοι, οι Αβυσσαίοι, ή (το καλύτερό μου) οι Πλουτώνιοι (βενθικοί οργανισμοί που ζουν σε θαλάσσιους βιότοπους κάτω των 6.000 μέτρων). «Τι δουλειά έχουν εκεί κάτω;» θυμάμαι της είχα πει ένα απόγευμα στο τηλέφωνο και γελάσαμε…
Δεν ήθελε όμως εδώ στη στήλη της να μιλάει πολύ γι’ αυτά και όταν κάποιες φορές την πίεσα να γράψει και μερικά πιο επιστημονικά θέματα (ακριβώς γιατί με είχε συνεπάρει ο τομέας που είχε ασχοληθεί επί τόσες δεκαετίες), το έκανε μεν γιατί ήταν ένας τρομερά ευγενής άνθρωπος, αλλά δεν της άρεσε, «για μένα τα άλλα κείμενα που γράφω, όπως το Κουκλόσπιτο, έχουν ιδιαίτερη αξία» μου είχε γράψει. Ναι, αυτά τα κείμενα προτιμούσε να γράφει, κείμενα που στόχο είχαν να γιορτάσουν τη βαρύτητα των αναμνήσεών της, να τις τιμήσει.
Σε όλους μας έχει συμβεί. Εκείνη η στιγμή στη ζωή σου που σε κάνει ξαφνικά να αλλάξεις τον φακό στην κάμερα του μυαλού σου και να νετάρεις σε άλλα πράγματα το ενδιαφέρον σου. Δεν ξέρω αν η Μίκα γνώριζε πόσος χρόνος τής είχε απομείνει. Δεν ξέρω καν αν γνώριζε ότι ήταν άρρωστη. Αυτό που ξέρω είναι πως κρατήσαμε αυτή τη σχέση για 49 εβδομάδες. Τόσα πρόλαβε να μου στείλει. 49 κείμενα - εξομολογητικά ταξίδια στον πιο μακρινό και ανεξερεύνητο γαλαξία: την καρδιά της.
Πρόλαβα να γνωρίσω τη Μίκα; Όχι ακριβώς. Ό,τι συνέβη ανάμεσά μας ήταν κάτι νυχτερινά μέιλ, κάποια σύντομα τηλεφωνήματα, ένα κομμάτι θαλασσόξυλο με χάντρες, δώρο αφημένο σε ένα φάκελο ένα πρωί στο γραφείο μου, μια μεγάλη αγκαλιά που μου υποσχέθηκε και δεν ήρθε.
Τον περασμένο Οκτώβριο άρχισα να ανησυχώ παρατηρώντας πιο προσεκτικά τα μέιλ που μου έστελνε. Αυτός ο άνθρωπος, ο τόσο επιμελής, μεθοδικός και τελειομανής, που με έπαιρνε έντρομη τηλέφωνο για να προσθέσω ένα κόμμα που είχε ξεχαστεί στο κείμενό της, αυτός ο ίδιος άνθρωπος τώρα έστελνε κείμενα λειψά, ημιτελή, έλειπαν γράμματα, λέξεις, τόνοι. Δεν ήταν η Μίκα που ήξερα.
Στις 9/10/20 πήρα το τελευταίο της μέιλ. Έγραφε: «Στέλνω το υπόλοιπο». Δεν ήρθε ποτέ.
Ένα δώρο που κράτησα. Όπως τα γραπτά της, έτσι ακριβώς και οι συνθέσεις που έφτιαχνε είχαν ένα είδος μελαγχολικής λεπτότητας για πράγματα που δεν προσέχει εύκολα κανείς. Ένα σπασμένο κοχύλι, ένα βότσαλο, ένα ασπρισμένο από την αλμύρα της θάλασσας κλαδάκι, ένα χρωματιστό γυαλί, μικροπράγματα που όμως έδιναν την ατμόσφαιρα στο χειροποίητο σύμπαν της Μίκας.
9°
