Οι συνεχείς παρεμβάσεις του Μπαράκ Ομπάμα μετά την απαγόρευση της εκπομπής του Τζίμι Κίμελ
Αλήθεια, πώς είναι να ζει κανείς στις ΗΠΑ αυτόν τον καιρό και πόσο δύσκολο είναι να μη φοβάσαι τα χειρότερα σενάρια, που θέλουν την πρώην ισχυρότερη δημοκρατία του πλανήτη να μοιάζει όλο και περισσότερο με τη ρωσική πραγματικότητα του Πούτιν, ολισθαίνοντας σε απολυταρχία; Αυτό σκεφτόμουν όταν, μπαίνοντας αφηρημένα στο Facebook σήμερα το πρωί, έχοντας μόλις ξυπνήσει, έπεσα πάνω στην ανάρτηση του Μπαράκ Ομπάμα.
Ο αλγόριθμος είχε την καλοσύνη να μου τη σερβίρει πρώτη, καθώς τον είχα ήδη ψάξει τις προηγούμενες μέρες για να δω πώς είχε τοποθετηθεί σε όσα πρωτοφανή συμβαίνουν στις ΗΠΑ αυτό τον καιρό. Μετά τη δολοφονία του Τσάρλι Κερκ, μιλώντας σε φόρουμ στην Πενσυλβάνια, ο Ομπάμα, εμφανώς προβληματισμένος και πολύ προσεκτικός στις λέξεις του, εξέφρασε ανησυχίες για την πολιτική βία και την καταστολή της ελευθερίας του λόγου, τονίζοντας ότι η δολοφονία του ιδρυτή του Turning Point USA πρέπει να καταδικαστεί, αλλά οι Αμερικανοί πρέπει να είναι ελεύθεροι να ασκούν κριτική στις απόψεις του.
Our democracy is not self-executing. It depends on us all as citizens, regardless of our political affiliations, to stand up and fight for the core values that have made this country the envy of the world.
Την επόμενη μέρα ο Ομπάμα επανήλθε με νέα ανάρτηση στο Facebook, μετά την ανακοίνωση του δικτύου ABC (που ανήκει στη Ντίσνεϊ) ότι αναστέλλει επ’ αόριστον τη δημοφιλέστατη εκπομπή του Τζίμι Κίμελ (Jimmy Kimmel Live!). Η απόφαση ελήφθη έπειτα από κυβερνητικές πιέσεις, καθώς αξιωματούχοι είχαν εκφράσει δυσαρέσκεια για σχόλια του Κίμελ σχετικά με τη δολοφονία του Τσάρλι Κερκ. Ο πρόεδρος της FCC, της Ομοσπονδιακής Επιτροπής Επικοινωνιών, διορισμένος από τον Ντόναλντ Τραμπ, προέτρεψε μάλιστα τους τοπικούς τηλεοπτικούς σταθμούς να διακόψουν τη μετάδοση της εκπομπής, επικαλούμενος «ανησυχίες για την ασφάλεια και την ευαισθησία του κοινού».
Ο Ομπάμα τόνισε ότι η απόφαση αυτή αποτελεί μέρος μιας ανησυχητικής επίθεσης κατά της Πρώτης Τροπολογίας του αμερικανικού Συντάγματος, στον απόηχο της δολοφονίας του Ρεπουμπλικανού ακτιβιστή. Παρέπεμψε, μάλιστα, σε άρθρο των New York Times που περιγράφει την απόλυση της αρθρογράφου της Washington Post, Κάρεν Ατία, λόγω της δραστηριότητάς της στα social media μετά τη δολοφονία.
Συγκεκριμένα έγραψε: «Ύστερα από χρόνια παραπόνων για την κουλτούρα ακύρωσης, η σημερινή κυβέρνηση την έχει ανεβάσει σε νέο και επικίνδυνο επίπεδο, απειλώντας συστηματικά με ρυθμιστικά μέτρα τα Μέσα Ενημέρωσης, εκτός κι αν φιμώσουν ή απολύσουν δημοσιογράφους και σχολιαστές που δεν της αρέσουν».
After years of complaining about cancel culture, the current administration has taken it to a new and dangerous level by...
Και ενώ δεν συνηθίζει να σχολιάζει τόσο συχνά την επικαιρότητα, ο Μπαράκ Ομπάμα μόλις 10 ώρες αργότερα ανήρτησε νέο σχόλιο, αυτό που είδα σήμερα το πρωί, όπου συνδέει και δύο links:
«Αυτό το σχόλιο προσφέρει μια σαφή και ισχυρή δήλωση για το γιατί η ελευθερία του λόγου είναι στο επίκεντρο της δημοκρατίας και πρέπει να υπερασπιστεί, είτε ο ομιλητής είναι ο Τσάρλι Κερκ είτε ο Τζίμι Κίμελ, υποστηρικτές του MAGA ή αντίπαλοι του MAGA. Πρώτον, υπάρχει αυτό το άρθρο του Ντέιβιντ Φρεντς, που αφιέρωσε μεγάλο μέρος της νομικής του καριέρας στην υπεράσπιση των δικαιωμάτων της Πρώτης Τροπολογίας για συντηρητικούς συγγραφείς και ακαδημαϊκούς. Δεύτερον, αξίζει να διαβάσετε αυτό το απόσπασμα από τον Φρέντερικ Ντάγκλας».
This commentary offers a clear, powerful statement of why freedom of speech is at the heart of democracy and must be...
Το άρθρο του Ντέιβιντ Φρεντς, δημοσιευμένο επίσης στους New York Times, προέρχεται από έναν συντηρητικό σχολιαστή, νομικό, που αποχώρησε από το Ρεπουμπλικανικό κόμμα ήδη στην πρώτη θητεία Τραμπ. Ξεκινά με τη δραματική φράση: «Είναι δύσκολο να συνειδητοποιήσει κανείς το μέγεθος της νέας απειλής για την ελευθερία του λόγου στις Ηνωμένες Πολιτείες».
Ο Φρεντς, αφού παραθέτει τις περιπτώσεις στις οποίες η κυβέρνηση Τραμπ χρησιμοποίησε τον θάνατο του Κερκ ως πρόσχημα για καταστολή των πολιτικών αντιπάλων, υποστηρίζει ότι «η δολοφονία του Κερκ και η πολυμέτωπη καταστολή του Τραμπ λαμβάνουν χώρα στο φόντο μιας συνεχώς μειούμενης λαϊκής στήριξης προς την ελευθερία του λόγου».
Επικαλείται τα ανησυχητικά ευρήματα έρευνας που δημοσιεύτηκε στη Wall Street Journal: περίπου 80% των Αμερικανών εξακολουθούν να πιστεύουν ότι η βία δεν είναι αποδεκτή για να εμποδίσει κάποιος την ελευθερία λόγου, όμως το ποσοστό αυτό μειώνεται αισθητά στις νεότερες γενιές (93% στους baby boomers, 86% στη Γενιά Χ, 71% στους millennials και μόλις 58% στη Γενιά Z). «Αυτό εξηγεί γιατί κάποιοι γιόρτασαν τον θάνατο του Κερκ – είχαν απορρίψει τόσο πολύ την ελευθερία λόγου ώστε πίστευαν πως τα λόγια του άξιζαν βίαιη αντίδραση».
Το ποσοστό όσων πιστεύουν ότι η βία δεν είναι αποδεκτή για να εμποδίσει κάποιος την ελευθερία λόγου μειώνεται στος νεότερες γενιές
Στη συνέχεια, ο Φρεντς επιστρέφει στον Φρέντερικ Ντάγκλας, «τον μεγάλο "abolitionist", και σε μια μοιραία Δευτέρα του Δεκέμβρη στη Βοστώνη, το 1860». (αγγλ. abolitionist, από το abolition = κατάργηση· αναφέρεται στους ανθρώπους που αγωνίζονταν για την κατάργηση της δουλείας στις Ηνωμένες Πολιτείες τον 18ο και 19ο αιώνα – ακτιβιστές, συγγραφείς, ρήτορες, πολιτικούς και πολίτες που θεωρούσαν ότι η δουλεία είναι ανήθικη και έπρεπε να καταργηθεί πλήρως).
Έτσι οδηγούμαστε στο δεύτερο link της ανάρτησης του Ομπάμα. Ποιος ήταν ο Φρέντερικ Ντάγκλας;
Ο Φρέντερικ Ντάγκλας υπήρξε μια εμβληματική μορφή του 19ου αιώνα, που υπερασπίστηκε με πάθος την ελευθερία του λόγου και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Γεννήθηκε σκλάβος στο Μέριλαντ το 1818 και κατάφερε να μάθει να διαβάζει και να γράφει κρυφά — κάτι που ήταν παράνομο για τους σκλάβους. Το 1838 επέδρασσε και κατέκτησε την ελευθερία του, εξελισσόμενος σε κορυφαίο abolitionist, ρήτορα και συγγραφέα. Έδωσε εκατοντάδες ομιλίες στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη, διεκδικώντας την κατάργηση της δουλείας και ίσα δικαιώματα για όλους.
Στις 3 Δεκεμβρίου 1860, ο Ντάγκλας και μια ομάδα abolitionists συναντήθηκαν στη Βοστώνη για να συζητήσουν γύρω από το ερώτημα: «Πώς μπορεί να καταργηθεί η δουλεία;». Η συνάντηση πραγματοποιήθηκε σε μια περίοδο μεγάλης κρίσης για το έθνος, ενώ μόλις έναν μήνα νωρίτερα είχε εκλεγεί πρόεδρος ο Αβραάμ Λίνκολν, ο πρώτος στην αμερικανική ιστορία που αντιτάχθηκε στη δουλεία. Η συγκέντρωση διακόπηκε βίαια από όχλο, με τον δήμαρχο να αρνείται να παρέμβει.
Έξι ημέρες αργότερα, στις 9 Δεκεμβρίου, ο Ντάγκλας εκφώνησε στο Music Hall της Βοστώνης μια ομιλία, στο τέλος της οποίας πρόσθεσε ένα σύντομο αλλά συγκλονιστικό σχόλιο για την ελευθερία του λόγου. Έμεινε στην ιστορία ως το «Plea for Free Speech in Boston» (Έκκληση υπέρ της ελευθερίας του λόγου στη Βοστώνη), και θεωρείται ένα από τα ισχυρότερα επιχειρήματα υπέρ της ελευθερίας του λόγου που έχουν ποτέ διατυπωθεί.
Ο Ντάγκλας ανέπτυξε τρία βασικά σημεία, που αλληλοσυμπληρώνονται:
Η ελευθερία του λόγου είναι το πιο ιερό δικαίωμα. «Κανένα δικαίωμα δεν θεωρήθηκε από τους ιδρυτές της κυβέρνησης πιο ιερό από το δικαίωμα του λόγου», τόνισε. Το έβλεπαν ως «τον μεγάλο ηθικό ανανεωτή της κοινωνίας και της κυβέρνησης».
Η ελευθερία του λόγου είναι ο φόβος των τυράννων. «Από όλα τα δικαιώματα, είναι αυτό που οι τύραννοι πρώτα επιδιώκουν να καταργήσουν», είπε. Ο ίδιος, που είχε δραπετεύσει από τη σκλαβιά, γνώριζε καλά πως όσοι επιδιώκουν να εξουσιάζουν δεν αντέχουν τον έλεγχο της λογικής.
Η ελευθερία του λόγου ανήκει και σε αυτόν που ακούει. «Η καταστολή της ελευθερίας του λόγου είναι διπλό άδικο. Παραβιάζει τα δικαιώματα τόσο του ομιλητή όσο και του ακροατή». Δεν στερείται μόνο η φωνή του ομιλητή· στερείται και η δυνατότητα του ακροατή να ακούσει, να κρίνει και να διαμορφώσει άποψη.
Ο Ντάγκλας υπογραμμίζει, μάλιστα, ότι ακόμα και ο χειρότερος λόγος, η πιο επιθετική ή μισαλλόδοξη ρητορική, πρέπει να ακούγεται. Η αξία της αλήθειας, έλεγε, αναδεικνύεται περισσότερο όταν συγκρούεται με το ψέμα· η δύναμη της αγάπης φαίνεται εντονότερα όταν αντιπαρατίθεται με το μίσος.
Ακόμα και ο χειρότερος λόγος, η πιο επιθετική ή μισαλλόδοξη ρητορική, πρέπει να ακούγεται. Η αξία της αλήθειας, έλεγε, αναδεικνύεται περισσότερο όταν συγκρούεται με το ψέμα
Με αυτόν τον τρόπο, ο Ντέιβιντ Φρεντς συνδέει τον 19ο αιώνα με το σήμερα, δείχνοντας πως τα λόγια του Ντάγκλας παραμένουν επίκαιρα μέσα στο κλίμα βίας και λογοκρισίας που βιώνει η Αμερική. Δεν είναι τυχαίο που ο Ομπάμα επέλεξε να αναδείξει το κείμενο αυτό, μαζί με το άρθρο του Φρεντς: γιατί και τα δύο υπερασπίζονται το ίδιο θεμελιώδες δικαίωμα, το οποίο βρίσκεται στο επίκεντρο της δημοκρατίας.
Να πούμε πως το 1860, που εκφωνήθηκε η ομιλία του Φρέντερικ Ντάγκλας, η αμερικανική δημοκρατία ήταν εύθραυστη λόγω του διχασμού για τη δουλεία. Το Σύνταγμα των ΗΠΑ είχε τεθεί σε ισχύ μόλις 70 χρόνια πριν, το 1789, ενώ το 1981 ενσωματώθηκε και η περίφημη Πρώτη Τροπολογία, την οποία επικαλείται ο Ομπάμα και μάλλον θα την ακούμε όλο και πιο συχνά: είναι αυτή που εγγυάται τις βασικές ελευθερίες και προστατεύει την ελευθερία του λόγου, του Τύπου, της θρησκείας και της συνάθροισης.
Όλα αυτά αποκτούν μια ξεχωριστή σημασία σήμερα – σαν να υπενθυμίζουν ότι η ιστορία κάνει κύκλους. Οι ΗΠΑ είναι η παλαιότερη σύγχρονη δημοκρατία, με το πρώτο συνεκτικό Σύνταγμα, που το θεσμικό του πλαίσιο αποτέλεσε πρότυπο για την Ευρώπη και τον κόσμο. Το Σύνταγμά τους εισήγαγε τον διαχωρισμό εξουσιών και τους μηχανισμούς ελέγχων και ισορροπιών, των περίφημων checks and balances που μέχρι και πριν τη δεύτερη θητεία του Τραμπ περιόριζαν τις αυθαιρεσίες της προεδρικής εξουσίας – πολλοί εύχονταν ότι θα λειτουργούσαν και στη δεύτερη, αλλά δυστυχώς διαψεύστηκαν. Σήμερα, αυτή προστασία της δημοκρατίας μοιάζει να έχει υποχωρήσει.
Όταν μια κυβέρνηση φιμώνει πολίτες, ΜΜΕ ή σχολιαστές επειδή της χαλάνε το αφήγημα ή επειδή δεν συμφωνεί με αυτά που λένε, δεν παραβιάζει απλώς το Σύνταγμα. Η ελευθερία του λόγου είναι το θεμέλιο που μπορεί να κρατήσει όρθια την αμερικανική δημοκρατία (και κάθε δημοκρατία), και βλέπουμε τι σημαίνει να πλήττεται. Χωρίς αυτήν, όλα τα υπόλοιπα κινδυνεύουν να καταρρεύσουν. Ο Μπαράκ Ομπάμα αυτό λέει με κάθε τρόπο. Και, περισσότερο από κάθε άλλον πρώην πρόεδρο, μοιάζει σήμερα να ηγείται –έστω και άτυπα– του δημοκρατικού κόσμου της Αμερικής, που βρίσκεται σε κρίσιμη καμπή. Σε μια στιγμή που οι θεσμοί δείχνουν να υποχωρούν και η πολιτική βία εντείνεται, οι παρεμβάσεις του θυμίζουν ότι η δημοκρατία απαιτεί συνεχή υπεράσπιση. Λειτουργούν παρηγορητικά, σαν το αντίπαλο δέος, χτυπώντας το καμπανάκι του κινδύνου.
13°
