Η υπουργός Παιδείας απαντά για τα κλειστά σχολεία, εξηγεί γιατί αλλάζει το Λύκειο και μιλά για το δημογραφικό, τις ανακαινίσεις σχολείων, τα μη κρατικά πανεπιστήμια και το μέλλον των Πανελληνίων.
Το πρώτο κουδούνι που θυμάται από τα σχολικά της χρόνια είχε κλάματα, τη μητέρα της να απομακρύνεται από το προαύλιο και τον αγαπημένο της φίλο, τον Γιώργο, να τρώει το αυγό που μόλις του είχε προσφέρει. Πήγαινε δεν πήγαινε δευτέρα δημοτικού. Κάποια χρόνια αργότερα, στα 22 της, άκουσε για πρώτη φορά το κουδούνι ως εκπαιδευτικός. Σήμερα, όπως λέει η Σοφία Ζαχαράκη: «Ποιος θα το φανταζόταν ότι θα ακούσω για πρώτη φορά το κουδούνι ως υπουργός Παιδείας! Αισθάνομαι αληθινά ευλογημένη για αυτή τη διαδρομή και για όλους τους σταθμούς της, όπως και για τους ανθρώπους που συνάντησα και συναντώ. Πριν από λίγες μέρες, φανταστείτε, πήγα στον γάμο ενός μαθητή μου από τα χρόνια που δίδασκα αγγλικά. Και ο αγιασμός για τη νέα σχολική χρονιά θα με βρει σε σχολείο που ιδρύθηκε φέτος, με τη δική μου υπογραφή».
Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού το Υπουργείο Παιδείας και οι Σχολικές Διευθύνσεις έδωσαν έναν αγώνα με τον χρόνο, ώστε τα πρώτα 431 σχολεία που εντάχθηκαν στο πρόγραμμα «Μαριέττα Γιαννάκου» να είναι έτοιμα για να υποδεχθούν τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς. Τα έργα λειτουργικής και αισθητικής αναβάθμισης των σχολείων ολοκληρώθηκαν με τη συνδρομή και προς ενίσχυση των τοπικών κοινωνιών, ενώ «πριν από λίγες ημέρες οι 4 συστημικές τράπεζες ανακοίνωσαν στον πρωθυπουργό ότι κάθε χρόνο θα δίνουν ποσό 100 εκατ. ευρώ για την αναβάθμιση των σχολείων μας. Μαζί με τα χρήματα που θα διαθέσουμε από τον προϋπολογισμό, το ποσό θα φτάσει στα 650 εκατομμύρια. Έτσι, περισσότερα από 2.500 σχολεία παντού στη χώρα θ’ αλλάξουν πρόσωπο».
― Όμως, υπουργέ, μαζί με το κουδούνι χτυπά και ένα καμπανάκι: κάποια, αρκετά δυστυχώς, σχολεία δεν θα ανοίξουν φέτος…
Το καμπανάκι αυτό για όσους γνωρίζουν τον χώρο της εκπαίδευσης δεν χτυπάει φέτος για πρώτη φορά, και δυστυχώς ούτε για τελευταία. Στα θρανία μας αποτυπώνεται η εικόνα από τα μαιευτήρια και τον αριθμό των γεννήσεων, με το δημογραφικό να αποτελεί τεράστια εθνική πρόκληση για τη χώρα μας. Μεγαλύτερη απ’ αυτή που έχουν ευρωπαϊκές χώρες με αντίστοιχες επιδόσεις στο ποσοστό των γεννήσεων, διότι συνδέεται με τη γεωγραφία και τις εθνικές μας αναγκαιότητες. Εξαντλούμε κάθε περιθώριο για να κρατάμε τα σχολεία ανοιχτά. Γι’ αυτό, άλλωστε, προχωρήσαμε στην επαναλειτουργία, μετά από 17 χρόνια, του δημοτικού σχολείου στην Ψέριμο, ώστε να μη χρειαστεί τα παιδιά να φύγουν από το νησί. Θα είναι ένα από τα καλύτερα σχολεία, εξοπλισμένο με διαδραστικούς πίνακες και με τον δάσκαλο να βρίσκεται εκεί στην ώρα του. Οτιδήποτε καινοτόμο θα ξεκινά από εκεί. Ωστόσο ναι, αρκετά σχολεία που βρίσκονταν σε αναστολή για πάρα πολλά χρόνια, μπορεί και 10 ή 15, ελήφθη η απόφαση να κλείσουν. Δέσμευσή μου και δέσμευση του πρωθυπουργού είναι ότι, αν εμφανιστούν έστω κι ένα-δύο παιδιά, σχολεία σε συγκεκριμένες περιοχές θα ανοίξουν ξανά.
Κάπως έτσι ξεκινά η σχολική χρονιά, όμως το ακαδημαϊκό έτος έρχεται με τα πρώτα μη κρατικά πανεπιστήμια που αδειοδοτήθηκαν στην Ελλάδα, με την κριτική για την ίδρυση και λειτουργία τους να παραμένει έντονη.
«Η είδηση είναι ότι επιτέλους η χώρα μας κάνει ένα βήμα μπροστά και συγκλίνει με την ευρωπαϊκή, και παγκόσμια θα έλεγα, ακαδημαϊκή πραγματικότητα. Η κριτική ήταν και είναι αναμενόμενη, αν και δεν τεκμηριώνεται με τη βαρύτητα των επιχειρημάτων, παρά μόνο με ιδεολογικούς αφορισμούς και προσχήματα. Η κυβέρνησή μας υλοποίησε μια προγραμματική της δέσμευση, η οποία συμπληρώνει τον κεντρικό σχεδιασμό μας για μια εξωστρεφή, μη φοβική και απαιτητική τριτοβάθμια εκπαίδευση. Τα τέσσερα μη κρατικά πανεπιστήμια, που έλαβαν άδειες υπό αυστηρές προϋποθέσεις, θα λειτουργήσουν μέσα στον Οκτώβριο. Κι ας μην ξεχνάμε ότι μετά το πέρας της πρώτης φάσης της εφαρμογής του νόμου, μετά το 2026, θα μπορούν να προσφερθούν και μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών. Εξάλλου όσοι υπέβαλαν αίτηση η οποία δεν εγκρίθηκε από την ΕΘΑΑΕ, έχουν τη δυνατότητα να βελτιώσουν τους φακέλους τους σύμφωνα με τις παρατηρήσεις της ΕΘΑΑΕ και του ΕΟΠΠΕΠ και να επανακαταθέσουν αίτηση.
»Παράλληλα, δεν κάνουμε βήμα πίσω στη στήριξη του δημόσιου πανεπιστημίου, με τρόπο πραγματικά, πρωτοφανή. Είτε μιλάμε για ιδρύματα σε μεγάλα αστικά κέντρα είτε για αυτά της περιφέρειας, όλα υποστηρίζονται με προσλήψεις ακαδημαϊκού και διοικητικού προσωπικού, με γενναία αύξηση της χρηματοδότησης για τις υποδομές, την ενίσχυση της εξωστρέφειας και τις διεθνείς συνεργασίες τους. Ταυτόχρονα, δίνουμε μεγάλη μάχη για τη φοιτητική μέριμνα, με έμφαση στη συνεχή αναβάθμιση των φοιτητικών εστιών και τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των φοιτητών. Στόχος μας είναι τα παιδιά που δίνουν Πανελλήνιες και επιλέγουν το δημόσιο πανεπιστήμιο να έχουν ποιοτικές σπουδές και καλές επιλογές εδώ, στη χώρα μας».
― Η κριτική από το ΠΑΣΟΚ είναι ότι περιμέναμε να έρθει η Σορβόννη και Σορβόννη δεν ήρθε… Υπάρχει ανακολουθία στα λεγόμενα της κυβέρνησης; Εξελίχθηκαν διαφορετικά τα πράγματα για τα μη κρατικά από ό,τι περιμένατε;
Ως ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας, αλλά και ως κυβέρνηση, ούτε κατευθύναμε ούτε μεθοδεύσαμε τη διαδικασία. Αφήσαμε το πεδίο ανοιχτό, θέτοντας πολύ αυστηρούς όρους και προϋποθέσεις. Η κυβέρνηση διαμόρφωσε το θεσμικό πλαίσιο, ενώ η Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ) προχώρησε σε αυστηρή αξιολόγηση, διασφαλίζοντας ότι η χώρα μας γίνεται ένας ιδανικός τόπος για σπουδές, αλλά και για ακαδημαϊκή και ερευνητική εργασία.
Αυτή τη στιγμή κάνουμε ένα σημαντικό πρώτο βήμα. Όσο πετυχημένο κι αν είναι, όσο καλά κι αν εξελιχθεί, παραμένει ένα πρώτο βήμα. Μέσα από αυτό, όμως, θα μπορέσουν να δουν κι άλλοι ότι αξίζει να επενδύσει κανείς στην Ελλάδα, στη γνώση και στην εξωστρέφεια. Η Ελλάδα έχει τη δυνατότητα να εξελιχθεί σε κέντρο εκπαίδευσης, έρευνας και παραγωγής γνώσης, αλλά και σε χώρα που μπορεί να προσελκύσει ανθρώπινο δυναμικό από το εξωτερικό. Δεν πρέπει να ξεχνάμε και την εθνική διάσταση. Η Ελλάδα, σε μια ταραχώδη περίοδο, αποτελεί πυλώνα σταθερότητας σε μια εξαιρετικά σημαντική γεωγραφική περιοχή. Έχουμε τη δυνατότητα να γεφυρώσουμε διαφορετικές νοοτροπίες και ακαδημαϊκές προσεγγίσεις, ενώ διαθέτουμε εξαιρετικό ανθρώπινο δυναμικό, κάτι που αποτελεί την καλύτερη εγγύηση για την επιτυχία αυτής της προσπάθειας. Σε ό,τι αφορά την κορωνίδα της κριτικής της αντιπολίτευσης, ότι δεν ήρθε, τάχα, η Σορβόννη, θα ήθελα να αναφέρω ότι σπουδαία ξένα πανεπιστήμια θα συνεργάζονται με το δημόσιο πανεπιστήμιο από το 2026 και μετά, μέσω της διεθνοποίησης που χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης και το Υπουργείο Παιδείας. Πανεπιστήμια όπως το Yale, το Columbia, το Princeton κ.ά. έχουν συμπράξει με τα δημόσια πανεπιστήμια σε joint και dual master degree. Και η προσπάθεια αυτή θα συνεχιστεί και τα επόμενα χρόνια.
― Είναι συνεπώς άδικη η κριτική της αντιπολίτευσης;
Στα λίγα χρόνια που είμαι στην πολιτική, έμαθα να διαχωρίζω την κριτική σε τεκμηριωμένη και ατεκμηρίωτη. Στην προκειμένη περίπτωση η κριτική της αντιπολίτευσης απαντάται από την ίδια την πραγματικότητα. Υπάρχει, λοιπόν, μια σύγκρουση της άποψης που έχουν τα κόμματα της αντιπολίτευσης με τα δεδομένα. Θα πρέπει όμως, ιδίως το ΠΑΣΟΚ, που είναι κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, να καταλήξει στο τι πραγματικά το ενοχλεί. Ότι αδειοδοτήθηκαν μόνο τέσσερα πανεπιστήμια; Θεωρεί ότι έπρεπε να αδειοδοτηθούν όλα όσα υπέβαλαν αίτηση; Η δική μας θέση ήταν πάντα ξεκάθαρη. Θέλουμε περισσότερα παιδιά να έχουν ευκαιρίες ώστε να σπουδάσουν στη χώρα μας στο αντικείμενο που επιλέγουν. Δεν θέλουμε να φεύγουν κατά χιλιάδες στο εξωτερικό. Πάντα με αυστηρούς όρους και προϋποθέσεις, όπως απέδειξε και η πρόσφατη διαδικασία αδειοδότησης των μη κρατικών πανεπιστημιακών ιδρυμάτων.
Σοφία Ζαχαράκη
― Ανοίγει ο δρόμος για την αναθεώρηση του Άρθρου 16;
Νομίζω ότι είναι η κατάλληλη στιγμή. Ως κυβέρνηση έχουμε θέσει εκ νέου το ζήτημα στο τραπέζι. Δυστυχώς, κάποιοι άλλοι υπαναχώρησαν από την αρχική τους θέση, δεν προχώρησαν, με αποτέλεσμα να χάσουμε πολλά χρόνια και πολλές ευκαιρίες. Ο χρόνος που χάθηκε θα μπορούσε να έχει αξιοποιηθεί ώστε η χώρα μας να βρίσκεται ακόμη πιο μπροστά στην ανάπτυξη της γνώσης, της έρευνας, της καινοτομίας. Βεβαίως σε αυτό περιλαμβάνω και την οικονομική διάσταση του εγχειρήματος να γίνει η χώρα ένας περιφερειακός, εκπαιδευτικός κόμβος. Πιστεύω πάντα ότι, παρά τις πολιτικές μας διαφορές, είναι περισσότερα αυτά που μας ενώνουν στον τομέα της παιδείας, κι αυτό πρέπει να αποτελέσει τη βάση για συνεννόηση και πρόοδο.
Ο δρόμος προς το τέλος των Πανελληνίων
― Πότε θα έρθει το τέλος των Πανελληνίων Εξετάσεων, όπως τις γνωρίζουμε σήμερα;
Οι αλλαγές στην εκπαίδευση απαιτούν διαδικασίες προσεκτικές και σημαντικό χρόνο προσαρμογής για τους εκπαιδευτικούς, μαθητές και γονείς. Η ουσία είναι ότι οφείλουμε να αλλάξουμε εκ βάθρων την αντίληψη για το λύκειο. Να πάψει να λειτουργεί ως αναγκαίο κακό για την είσοδο στο πανεπιστήμιο, να γίνει ένα σχολείο που καλλιεργεί γνώση, δεξιότητες και αξίες, με την αναβάπτιση του απολυτηρίου ως αποτύπωμα μιας συνολικής εκπαιδευτικής διαδρομής. Έχουν γίνει σημαντικά βήματα και σχεδιάζουμε ακόμη περισσότερα, ώστε να είμαστε έτοιμοι όταν φτάσει η ώρα για το Εθνικό Απολυτήριο. Ήδη παρέχουμε και ενισχύουμε τη δυνατότητα απόκτησης Κρατικού Πιστοποιητικού Γλωσσομάθειας ή του Κρατικού Πιστοποιητικού Πληροφορικής, το οποίο θα περιλαμβάνει και το κομμάτι της Τεχνητής Νοημοσύνης.
― Μιλάμε για το τέλος της «παπαγαλίας»;
Δεν θα χρησιμοποιήσω φράσεις βαρύγδουπες, γιατί υπάρχει πολλή δουλειά ακόμα που πρέπει να γίνει. Πρόκειται πάντως για αλλαγή νοοτροπίας, όχι μόνο για αλλαγή βιβλίου. Μια αλλαγή που αφορά τον μαθητή, αλλά ξεκινάει από τον εκπαιδευτικό.
Πολλές φορές κατά τη διάρκεια της συνέντευξή μας η Σοφία Ζαχαράκη τονίζει ότι βασικός στόχος είναι η πολιτεία να βρίσκει τρόπους ώστε να στηρίζει τις οικογένειες, μειώνοντας και το κόστος που καταβάλλουν για την εκπαίδευση. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται και φέτος στο Ψηφιακό Φροντιστήριο, το οποίο προσφέρει μαθησιακή ενίσχυση στους μαθητές από όπου κι αν βρίσκονται. «Ακριβώς αυτός είναι ο πλούτος που μας δίνει η Τεχνολογία», σημειώνει.
Κολύμβηση, οικονομικά και απινιδωτές στα σχολεία
Το 2019 η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη άρχισε μία ευρεία μεταρρύθμιση στην παιδεία. Από κάτω προς τα πάνω. Η Σοφία Ζαχαράκη δηλώνει περήφανη για την εισαγωγή του μαθήματος των Αγγλικών στα νηπιαγωγεία. Είναι, άλλωστε, ένα πρόσωπο που δούλεψε πολύ για την εκπόνηση και την ένταξη του μαθήματος στα νηπιαγωγεία, κατά τη θητεία της ως υφυπουργός στο Υπουργείο Παιδείας το 2020-2021. «Ερχόμενη ξανά στο Υπουργείο Παιδείας, από τη θέση της υπουργού πια, έχω τη δυνατότητα να δω πως εξελίσσονται και πράγματα που αποφασίσαμε πριν από χρόνια. Όπως είναι το Πρόγραμμα της Κολύμβησης, το οποίο φέτος αποφάσισα να εντάξουμε στη Γ΄ και Δ’ δημοτικού».
Η Σοφία Ζαχαράκη σκέφτεται τις μικρές λεπτομέρειες που ίσως να δυσκολεύουν τις οικογένειες.
«Είμαστε σε συνεργασία με τους δήμους για να βρούμε τους κατάλληλους, ασφαλείς χώρους. Το κομμάτι της ασφάλειας και της υγείας των παιδιών είναι για εμάς προτεραιότητα. Συνεργαζόμαστε με το Safe Water Sports, τον οργανισμό που έχει θέσει ψηλά τον στόχο για τη μείωση των πνιγμών στην Ελλάδα και την ασφάλεια στη θάλασσα. Αλλά στηριζόμαστε πάρα πολύ στις Διευθύνσεις Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης και των εκπαιδευτικών φυσικής αγωγής. Περάσαμε, μάλιστα, στον πρόσφατο νόμο που ψηφίσαμε, σημαντικές διατάξεις για τη διευκόλυνση του μαθήματος. Μικρή λεπτομέρεια αλλά ενδεικτική της προσοχής μας στο πρόγραμμα είναι η προσπάθεια να καλύψουμε το κόστος για τον εξοπλισμό κολύμβησης, ώστε να ανακουφίσουμε τις οικογένειες που δυσκολεύονται.
»Το σχολικό έτος που μόλις ξεκίνησε, οι μαθητές της Γ’ γυμνασίου θα διδαχθούν το μάθημα των Οικονομικών, καθώς για το Υπουργείο αποτελεί βασική προτεραιότητα το ζήτημα του οικονομικού εγγραμματισμού. Αποφασίσαμε να το βάλουμε στην υποχρεωτική εκπαίδευση, και μάλιστα στη Γ’ γυμνασίου, όπου φοιτούν περισσότερα παιδιά πριν πάνε σε Γενικό ή Επαγγελματικό Λύκειο».
«Ακόμα, μέσα στη χρονιά, επιπρόσθετα στα 2.000 σχολεία σε όλη τη χώρα που ήδη έχουν εξοπλιστεί με απινιδωτές, θα διενεργήσουμε διαγωνισμό για 10.000 απινιδωτές σε σχολικές μονάδες. Όμως πέραν από το ζήτημα της τοποθέτησης, το Υπουργείο θα τρέξει και το Πρόγραμμα Εκμάθησης Πρώτων Βοηθειών και της πιστοποίησης των χρηστών των απινιδωτών στα σχολεία. Θέλουμε τη χρονιά αυτή να τρέξει η εκμάθηση Πρώτων Βοηθειών και ΚΑΡΠΑ, ανάλογα με την ηλικία των μαθητών. Επιπλέον, η νέα σχολική χρονιά ξεκινάει με πολλές καινοτομίες αλλά και χωρίς κινητά, αφού το μέτρο απέδωσε και αγκαλιάστηκε από γονείς και εκπαιδευτικούς».
14°
