Ένα βράδυ, από τα πρώτα που μύρισαν άνοιξη, το περάσαμε πίνοντας μπίρες στα Εξάρχεια, σχολιάζοντας την επικαιρότητα. Ήταν τη μέρα που ο Φωτόπουλος είχε πει «ξίδι» σε όσους άσκησαν κριστική στις αυξήσεις μέσω επιχειρησιακών συμβάσεων της ΔΕΗ και ο Βαρουφάκης δήλωσε άγνοια, «αν έχει συμβεί αυτό τότε έχω πρόβλημα». Και η παράλληλη, αμίλεικτη πραγματικότητα: Τα δημόσια ταμεία άδεια και οι υποχρεώσεις του κράτους να τρέχουν. Με το ένα πόδι στην Ευρώπη και την αίσθηση ότι η ζωή όπως την ξέρουμε μπορεί να αλλάξει δραματικά, την κουβέντα μας μονοπώλησε η πολιτική.
-Δύο είναι τα βασικά μου προβλήματα με το Σύριζα. Πρώτον, από μία αριστερή κυβέρνηση περιμένει κανείς να υποστηρίξει τους πιο αδύναμους. Δεύτερον, με ενοχλεί πολύ το ότι καλλιέργησε σε μέγιστο βαθμό τη μισαλοδοξία. Να μην είναι ανεκτή η γνώμη του άλλου.
- Γιατί λες ότι δεν υποστηρίζει τους φτωχούς;
- Γιατί αυτό που κυρίως υπερασπίζεται όλα αυτά τα χρόνια είναι ο δημόσιος τομέας. Οι πραγματικοί φτωχοί είναι οι άνεργοι, μιλάει κανείς για αυτούς; Όταν ενδιαφέρεσαι για τους φτωχούς και είσαι πραγματικά αριστερός, το πρώτο μέτρο που παίρνεις είναι σε αυτή την κατεύθυνση. Δεν ξεκινάς την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης δίνοντας αυξήσεις στους δεητζήδες, δηλαδή στα δικά σου παιδιά.
- Σιγά έναν καφέ τους δίνουν, άσε που ο Βαρουφάκης είπε ότι δεν ξέρει τίποτα, εγώ τον πιστεύω.
......
- Πολλά μπορείς να πεις για την κυβέρνηση Σαμαρά, ότι ήταν ανίκανοι, ότι προσωπικά ο ίδιος κοιτούσε μόνο τη θέση του και τίποτα άλλο, ούτε καν το κόμμα του, ότι δεν διαπραγματεύτηκε, ότι έπαιξε το χαρτί του λαϊκισμού, ότι βόλεψε τους ημέτερους, ότι έκλεισε το μάτι στην ακροδεξιά, ότι η κυβέρνησή του ήταν αναποτελεσματική και ότι οδήγησε με τις αριβίστικες επιλογές του τη χώρα σε αδιέξοδα. Όμως είναι άλλο πράγμα να χρησιμοποιείς τους όρους προδότες, γερμανοτσολιάδες, δωσίλογοι. Γιατί αυτός ο λόγος από τη Βουλή περνάει και έξω και γίνεται κυρίαρχος.
- Ή με μας ή με αυτούς. Δηλαδή αν διαφωνούσες πολιτικά με τον Σύριζα ήσουν με τους άλλους, απέναντι, εχθρός. Εδώ δεν τολμούσες να μιλήσεις με τους φίλους σου, αν είχες διαφορετική γνώμη.
- Η κρίση φταίει, η φτώχεια, το ότι ξαφνικά το βιοτικό επίπεδο των ανθρώπων μειώθηκε δραματικά.
- Και ο ακραία διχαστικός λόγος των κομμάτων. Αντί να συζητήσουμε πώς θα αντιμετωπίσουμε την κρίση αρχίσαμε να στήνουμε κρεμάλες. Δεν γίνεται να στοχοποιείς τη διαφορετική γνώμη, να καλλιεργείς το διχασμό και το μίσος, είναι επικίνδυνο, κι αν αποτύχεις θα γυρίσει εναντίον σου.
-«Η νέα χώρα είναι αχαρτογράφητη αλλά ελπίζω σε δύο πράγματα από αυτήν: να βρίσκεται μέσα στην Ευρώπη και να έχει λιγότερο μίσος», το άρθρο του Πετρουλάκη στο Protagon μία μέρα ακριβώς πριν τις εκλογές, «Το τέλος του μίσους», ήταν πολύ εύστοχο, ό,τι πιο ουσιαστικό είχε γραφτεί εκείνες τις μέρες.
.........
- Τουλάχιστον απαλλαχτήκαμε από τους σαμαροβενζέλους.
- Ναι, αλλά πώς; Με τι κόστος;
- Κοίτα, έτσι είναι, για να εκλεγείς πρέπει να παίξεις και αυτό το παιχνίδι, του λαϊκισμού, δεν γίνεται αλλιώς.
- Μα είναι δυνατόν να ξεκινάμε με αυτή την παραδοχή; Τι, δηλαδή, ο σκοπός αγιάζει τα μέσα; Είναι σαν να παραδεχόμαστε ότι σαν κοινωνία είμαστε χαμένοι από χέρι. Και η ατομική ευθύνη; Η αρχή που λέει να εξαρτάς τις πράξεις σου από τη συνείδησή του; Όταν μιλάμε για ήθος αυτό δεν εννοούμε; Σε τι διαφέρει μια αριστερή κυβέρνηση από τις άλλες αν παίζει ακριβώς το ίδιο παιχνίδι; Πού είναι το ηθικό πλεονέκτημα; Το καταργούμε για λίγο, μέχρι να πάρουμε την εξουσία, και μετά το ενεργοποιούμε πάλι; Και μετά ας βάλουμε και μερικούς δικούς μας αλλά η αριστερά είναι εξ ορισμού καλή;
.........
- Ο λαός είναι κυρίαρχος, ο λαός αποφάσισε, πρέπει να γίνει σεβαστή η απόφασή του.
- Ακόμα κι αν η απόφασή του είναι προϊόν δημαγωγίας;
-Ακόμα και τότε, ακόμα κι αν φέρει στην εξουσία τους φασίστες. Αυτό είναι η δημοκρατία.
-Πάντως, ας μην ταυτίζουμε το λαό με τις κυβερνήσεις.
-Πώς να μην τον ταυτίζουμε, μα ο λαός τις επιλέγει με την ψήφο του. Δηλαδή για τις κυβερνήσεις που είχαμε μέχρι τώρα ποιος ευθύνεται;
-Είναι αισχρή η απόψη ότι οι πολίτες δεν έχουν ευθύνη.Τελικά ο λαός έχει ή δεν έχει ευθύνη; Είναι σοφός ή δεν είναι; Κυρίαρχος;
-Δημοκρατία έχουμε και πρέπει να σεβαστούμε τις επιλογές του.
-Με ποια κριτήρια επέλεγε όλα αυτά τα χρόνια, με τα κριτήρια του πελατειακού κράτους. Θα σε ψηφίσω επειδή θα με βολέψεις. Και τώρα; Όποιος υποσχεθεί τα περισσότερα...
-Πάντως όλοι μαζί δεν τα φάγαμε. Ούτε έχουν την ίδια ευθύνη οι μεγάλοι με τους μικρούς.
- Είμαστε εγλωβισμένοι σε ένα φαύλο κύκλο, ποτέ δεν θα έχουμε μια άξια κυβέρνηση γιατί ο λαός ψηφίζει αυτούς που παίζουν καλύτερα το παιχνίδι του λαϊκισμού. Αυτό δεν έκανε και ο Σύριζα; Γιατί βγήκε, επειδή όλοι ξαφνικά έγιναν αριστεροί; Ή επειδή υποσχέθηκε στο λαό όσα είχε ανάγκη να ακούσει; Και μετά μέσα σε μια εβδομάδα υπέγραψε ό,τι και οι άλλοι, οι προδότες.
........
- Πάμε κατά διαόλου. Τους τελευταίους μήνες η οικονομία έχει βουλιάξει, η ανεργία έχει αυξηθεί, ο ιδιωτικός τομέας είναι υπό κατάρρευση. Συζητάμε για το βασικό μισθό και πολλοί πια ούτε καν πληρώνονται επειδή οι επιχειρήσεις έχουν σταματήσει να έχουν έσοδα.
- Και το πιστωτικό γεγονός πιο κοντά από ποτέ. Τότε θα έρθει το πραγματικό μνημόνιο.
-Μα ζούμε σε τόσο διαφορετικούς κόσμους; Ποιος δεν καταλαβαίνει; Ποιος δεν φοβάται; Είναι σαν να είμαστε σε ένα τρένο που πάει ολοταχώς για την πρόσκρουση.
-Ο τοίχος που είναι μπροστά έχει όνομα. Οικονομική ασφυξία. Έξοδος από την Ευρωζώνη. Ή μήπως δεν θα το τολμήσουν επειδή φοβούνται, όπως πιστεύουν αρκετοί; Θα μας δώσουν τα λεφτά ό,τι και να τους λέμε, με κόλπα και δημιουργικές ασάφειες;
-Δεν πρόκειται να αφήσουν την Ελλάδα να φύγει. Αν φύγει ένα κράτος από την Ευρωζώνη, αργά ή γρήγορα θα διαλυθεί ολόκληρη. Θα είναι η αρχή του τέλους για την Ενωμένη Ευρώπη.
- Ίσως, αλλά αυτό είναι μια άλλη συζήτηση. Στη Γερμανία αυτή τη στιγμή υπάρχουν πολλοί που έχουν πειστεί ότι μια έξοδος της Ελλάδας θα είναι διαχειρίσιμη.
- Η Γερμανία φέρεται τουλάχιστον αλαζονικά, πάει να επαναλάβει το ίδιο λάθος. Ούτε γίνεται κάθε δύο χρόνια η ΕΚΤ να εκβιάζει ένα κράτος κόβοντας τη ρευστότητα, δεν είναι αυτό που περιμένεις από την κεντρική σου τράπεζα. Δεν είναι αυτή η Ευρώπη που θέλουμε.
-Μόνο που η συζήτηση για το τι Ευρώπη θέλουμε δεν μπορεί να γίνει όταν είμαστε στο χείλος του γκρεμού, ούτε εκβιάζοντας και απειλώντας ότι θα τα τινάξουμε όλα στον αέρα.
Τρεις στους τέσσερις ήμασταν μουδιασμένοι σε αυτό το όλο και πιο πιθανό ενδεχόμενο, κι έτσι στο υπόλοιπο της κουβέντας μας κυριάρχησαν σκέψεις και ερωτηματικά για το πώς θα είναι η ζωή μετά. Φάρμακα θα έχουμε; Τα τρένα θα δουλεύουν; Το ίντερνετ; Το κράτος θα τυπώνει χρήμα, ναι, χρήμα που θα χάνει συνεχώς την αξία του, θα πηγαίνεις στο φούρνο με μερικές χιλιάδες δραχμές για να πάρεις ψωμί. Όσοι έχουν. Οι δημόσιοι υπάλληλοι θα γίνουν φτωχοί, αλλά πάρα πολλοί δεν θα έχουν τίποτα. Η πνευματική εργασία θα εξαφανιστεί, οι καλλιτέχνες, οι δημοσιογράφοι, αλλά και οι έμποροι, όσοι η εργασία τους σχετίζεται με εισαγωγές. Το σοκ της φτώχειας θα είναι δραματικό, οι αστικοί πλυθυσμοί θα πεινάσουν. Tους πρώτους κρίσιμους μήνες είδη πρώτης ανάγκης θα γίνουν αγαθά απλησίαστα για μεγάλα κομμάτια του πληθυσμού.
«Αυτό που φοβάμαι πιο πολύ είναι η αύξηση της εγκληματικότητας, η χώρα θα διοικείται από συμμορίες και μαυραγορίτες. Και η ακόμα μεγαλύτερη άνοδος της Χρυσής Αυγής. Το αντιμνημονιακό μένος τής έδωσε νομιμοποίηση. Αν φτάσουμε σε ακραίες συνθήκες φτώχειας, όπως θα είναι με μία έξοδο της χώρας από το ευρώ, ο λάος θα ψάξει να εκτονωθεί. Πόσο μάλλον όταν έχουν αφυπνιστεί τόσο καιρό τα εθνικιστικά του αντανακλαστικά. Θα βρεθούν κι άλλοι να του υποσχεθούν αξιοπρέπεια και εθνική υπερηφάνεια».
Ήταν ωραία βραδιά. Δεν συμφωνούσαμε όλοι σε όλα, συζητήσαμε όμως, κοινωνική ειρήνη στην παρέα. Αν βουλιάξουμε θα βουλιάξουμε όλοι μαζί, ας είμαστε αγαπημένοι. Είναι και η άνοιξη που αρχίζεις να τη νιώθεις στον αέρα... κι η μέθη σε χαλαρώνει. Τι κι αν η χώρα μοιάζει να οδεύει, όσο περνούν οι μέρες όλο και πιο πολύ, σε μια οριστική και αμετάκλητη, χωρίς σχέδιο, χρεοκοπία; Η ζωή συνεχίζεται, έστω με το πιστόλι στον κρόταφο, ενδεχομένως και μετά. Η νεκροψία θα δείξει. Μπορείς να κάνεις και τίποτα; Μόνο να εύχεσαι... Μακάρι να τη γλιτώσουμε.
13°
