Ηχηρά μηνύματα από Αθήνα και Βρυξέλλες για την ευρωπαϊκή πορεία της Βόρειας Μακεδονίας

Την ευρωπαϊκή πορεία της Βόρειας Μακεδονίας υπενθυμίζει η Ελλάδα, συνδέοντάς την με την πλήρη εφαρμογή της Συμφωνίας των Πρεσπών και ειδικότερα με τη χρήση της συνταγματικής ονομασίας της χώρας, ως αντίδραση στην χρήση του όρου «Μακεδονία» που έκανε η νέα πρόεδρος της χώρας Γκορντάνα Σιλιάνοφσκα κατά την ορκωμοσία της.

Η Αθήνα τηρεί αυστηρή στάση, ενώ βρίσκεται σε συνεννόηση με τις Βρυξέλλες για το ζήτημα που έχει προκύψει, καθώς η Γκορντάνα Σιλιάνοφσκα επιμένει στη χρήση του όρου, παρά το γεγονός ότι έχει προκαλέσει αναταραχή και στο εσωτερικό της γειτονικής χώρας, όπου την κατηγορούν για παραβίαση του Συντάγματος.

Μητσοτάκης: «Να επανέλθει στα νόμιμα καθήκοντά της»

Προκλητική, παράνομη και ανεπίτρεπτη χαρακτήρισε ο Κυριάκος Μητσοτάκης τη στάση της νέας προέδρου της Βόρειας Μακεδονίας. Την κάλεσε να επανέλθει στα νόμιμα καθήκοντά της, δηλώνοντας ότι «δεν θα δεχτούμε παρόμοια ολισθήματα».

Αναλυτικά, ο πρωθυπουργός τόνισε: «Η προκλητική επιλογή της νέας Προέδρου της Βόρειας Μακεδονίας να παραβεί το επίσημο κείμενο του όρκου της και να αποκαλέσει τη χώρα της με διαφορετικό όνομα αποτελεί πρωτοβουλία παράνομη και ανεπίτρεπτη. Πράξη, η οποία παραβιάζει τη Συμφωνία των Πρεσπών και το ίδιο το Σύνταγμα του κράτους της. Ναρκοθετώντας, όμως, και το μέλλον του, όπως ήδη δήλωσαν η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ.

»Είναι γνωστό ότι, ως αντιπολίτευση, η Νέα Δημοκρατία καταψήφισε τη Συμφωνία του 2019. Προειδοποιώντας, μάλιστα, τότε, για τα προβλήματα που θα δημιουργούσαν οι αστοχίες της. Ως κυβέρνηση, ωστόσο, σεβαστήκαμε την ελληνική υπογραφή σε μία διεθνή συνθήκη, δεσμευτική για τη χώρα. Δυστυχώς, η πρόσφατη εξέλιξη δικαιώνει τη σταθερά επιφυλακτική θέση μας.»

Και διαμηνύει ο Κυριάκος Μητσοτάκης: «Η Ελλάδα απορρίπτει χειρισμούς όπως αυτούς με τους οποίους εγκαινιάζει τη θητεία της η κυρία Σιλιάνοφσκα. Την καλεί να επανέλθει στα νόμιμα καθήκοντά της και στις συμπεριφορές που απορρέουν από τον ρόλο της. Δηλώνουμε κατηγορηματικά ότι δεν θα δεχτούμε παρόμοια ολισθήματα. Και επαναλαμβάνουμε ότι κάθε πρόοδος στις διμερείς σχέσεις, όπως και κάθε βήμα των Σκοπίων προς την Ευρώπη εξαρτώνται από την ειλικρινή τήρηση των συμφωνηθέντων. Από τη σωστή χρήση της συνταγματικής ονομασίας της γειτονικής χώρας. Και, ασφαλώς, από την αποφυγή προκλήσεων».

Το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών έκανε λόγο για πράξη που «παραβιάζει κατάφωρα» τη Συμφωνία των Πρεσπών αλλά και το Σύνταγμα της γείτονος χώρας, «το οποίο έχει εναρμονιστεί με τις διεθνείς της υποχρεώσεις», με την επισήμανση ότι η ελληνική κυβέρνηση, αν και ως αντιπολίτευση είχε εκφράσει αντιρρήσεις κατά την κύρωση της συμφωνίας, «τη σεβάστηκε ως επικυρωθείσα διεθνή συνθήκη που υπερέχει κάθε άλλης διάταξης νόμου».

Υπενθυμίζεται ότι η πρέσβειρα της Ελλάδας στη Βόρεια Μακεδονία, Σοφία Φιλιππίδου, η οποία είχε προσκληθεί και ήταν παρούσα στη συνεδρίαση της Βουλής, αποχώρησε από την αίθουσα σε ένδειξη διαμαρτυρίας.

Ηχηρά μηνύματα και από τις Βρυξέλλες

Άμεση και έντονη ήταν η αντίδραση και από τις Βρυξέλλες. Η ηγεσία της ΕΕ διαμήνυσε πως η μη τήρηση της Συμφωνίας των Πρεσπών θέτει αυτόματα εμπόδια στην ευρωπαϊκή προοπτική της Βόρειας Μακεδονίας.

Η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ανέφερε πως «για να συνεχίσει η Βόρεια Μακεδονία την επιτυχή πορεία της προς την ένταξη στην ΕΕ, είναι υψίστης σημασίας να συνεχίσει η χώρα την πορεία των μεταρρυθμίσεων και τον πλήρη σεβασμό των δεσμευτικών συμφωνιών της, συμπεριλαμβανομένης της Συμφωνίας των Πρεσπών».

«Πολύ απογοητευτικό», χαρακτήρισε το γεγονός ότι η νέα πρόεδρος της Βόρειας Μακεδονίας δεν χρησιμοποίησε το συνταγματικό όνομα της χώρας ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ με ανάρτησή του στην πλατφόρμα Χ.

Στην ανάρτησή του, επισημαίνει ότι «η ΕΕ υπενθυμίζει τη σημασία της συνεχούς εφαρμογής των νομικά δεσμευτικών συμφωνιών, συμπεριλαμβανομένης της συμφωνίας των Πρεσπών με την Ελλάδα».

Παράλληλα, η εκπρόσωπος εξωτερικών υποθέσεων της Κομισιόν Μαμπίλα Μασράλι τόνισε ότι «η Ευρωπαϊκή Ενωση εκφράζει τη λύπη της για το γεγονός ότι η νέα πρόεδρος της Βόρειας Μακεδονίας δεν χρησιμοποίησε το συνταγματικό όνομα της χώρας κατά την τελετή ορκωμοσίας» και σημείωσε ότι η ΕΕ υπενθυμίζει τη σημασία του πλήρους σεβασμού των υφιστάμενων, νομικά δεσμευτικών συμφωνιών, συμπεριλαμβανομένης της Συμφωνίας των Πρεσπών με την Ελλάδα.

Με αναφορά στη Συμφωνία των Πρεσπών το σχόλιο του Στέιτ Ντιπάρτμεντ 

Το μήνυμα ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες παραμένουν σταθερά προσηλωμένες στη Συμφωνία των Πρεσπών και στην ενσωμάτωση της Βόρειας Μακεδονίας τους ευρωατλαντικούς θεσμούς εξέπεμψε το Στέιτ Ντιπάρτμεντ.

Η τοποθέτηση του εκπροσώπου του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών έγινε απαντώντας σε ερώτηση των Ελλήνων ανταποκριτών στην Ουάσιγκτον για το γεγονός ότι η νέα πρόεδρος παραβίασε τη Συμφωνία των Πρεσπών, αποκαλώντας τη χώρα «Μακεδονία» και όχι «Βόρεια Μακεδονία».

Ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ ανάφερε ότι «καθώς σχηματίζεται νέα κυβέρνηση και επιλέγεται ένας νέος πρωθυπουργός, θα συνεχίσουμε να ενισχύουμε τη σημασία της τήρησης των διεθνών συμφωνιών και τα οφέλη της πλήρους ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση».

Αναταράξεις στο εσωτερικό της Βόρειας Μακεδονίας

Τα μηνύματα Αθήνας και Βρυξελλών ακούστηκαν δυνατά και καθαρά στα Σκόπια με αποτέλεσμα το υπουργείο Εξωτερικών της Βόρειας Μακεδονίας να παίρνει «αποστάσεις» από τη στάση της νέας προέδρου και να «επιβεβαιώνει τη σταθερή αποφασιστικότητα της χώρας για την απερίφραστη τήρηση των Συνταγματικών διατάξεων καθώς και όλων των διεθνώς αναλαμβανόμενων υποχρεώσεων όπως η πλήρης τήρηση της Συμφωνίας Στρατηγικής Εταιρικής Σχέσης μεταξύ της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας και της Ελλάδας, γνωστή ως Συμφωνία των Πρεσπών».

Στην ανακοίνωση του, το υπουργείο Εξωτερικών της Βόρειας Μακεδονίας σημειώνεται ακόμη ότι τα τελευταία επτά χρόνια, οι δύο γειτονικές χώρες ανέπτυξαν πολιτικό διάλογο εξαιρετικά υψηλού επιπέδου πολιτικού, που είχε ως αποτέλεσμα την πολλαπλάσια αύξηση της οικονομικής συνεργασίας και τη δημιουργία θετικών σχέσεων μεταξύ των λαών των δύο χωρών. Τα οφέλη αυτά, όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση είχαν ως αποτέλεσμα την ένταξη της χώρας στο ΝΑΤΟ, την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς και την αναβάθμιση της Στρατηγικής Εταιρικής Σχέσης σε Στρατηγικό Διάλογο με τις Ηνωμένες Πολιτείες.

«Επισημαίνουμε την ανάγκη προσοχής από την πλευρά όλων των πολιτικών παραγόντων, ιδιαίτερα των εκλεγμένων κρατικών αξιωματούχων. Η διατήρηση της ευρωατλαντικής πορείας της χώρας αντιπροσωπεύει θεμελιώδες στρατηγικό συμφέρον και εγγυητή της μακροπρόθεσμης ασφάλειας και σταθερότητας της χώρας» καταλήγει η ανακοίνωση.

Παράλληλα, ο υπουργός Δικαιοσύνης της Βόρειας Μακεδονίας, Κρέναλ Λόγκαρ (προέρχεται από ένα μικρό αλβανικό κόμμα που συμμετέχει στην απερχόμενη κυβέρνηση της χώρας) με μία ανάρτησή του στο Facebook ανέφερε ότι η συγκεκριμένη δήλωση, θέτει ζήτημα εγκυρότητας της ίδιας της ορκωμοσίας της νέας προέδρου και ζητά επανάληψη της διαδικασίας. Στην ανάρτησή του ο υπουργός Δικαιοσύνης ανέφερε χαρακτηριστικά ότι «η μη τήρηση του συνταγματικού ονόματος του κράτους καθιστά τον όρκο της Σιλιάνοφσκα άκυρο». Επισήμανε ότι είτε θα πρέπει να ακολουθήσει η επανάληψη της ορκωμοσίας είτε ο Γιόβαν Μιτρέσκι, πρόεδρος της απερχόμενης Βουλής να αναλάβει καθήκοντα προέδρου της χώρας.

Την ίδια ώρα, το μεγαλύτερο αλβανικό κόμμα στη Βόρεια Μακεδονία, το DUI του Αλί Αχμέτι εκτίμησε πως η νέα πρόεδρος της χώρας Σιλιάνοφσκα κατά την ορκωμοσία της παραβίασε το Σύνταγμα και δημιούργησε κρίση στις σχέσεις της Βόρειας Μακεδονίας.

«Λυπούμαστε για την ομιλία της Σιλιάνοφσκα-Ντάβκοβα. Με την πρώτη της κιόλας φράση παραβίασε το Σύνταγμα, μην αναφέροντας τη λέξη Δημοκρατία, ούτε την ονομασία Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας, με όλες τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει κάτι τέτοιο... Με την πρώτη της φράση προκάλεσε ήδη κρίση μεταξύ της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας και της Ελλάδας» δήλωσε ο 'Αρμπερ Αντέμι, βουλευτής του DUI.

Αμετάπιστη η Σιλιάνοφκσα

Από την πλευρά της, η νέα πρόεδρος της Βόρειας Μακεδονίας Γκορντάνα Σιλιάνοφσκα επέμεινε ότι έχει το δικαίωμα να χρησιμοποιεί το όνομα «Μακεδονία» επικαλούμενη το δικαίωμα του αυτοπροσδιορισμού, όμως υποστηρίζει ότι δεν παραβίασε το Σύνταγμα της χώρας, καθώς υπέγραψε το επίσημο κείμενο του προεδρικού όρκου με τη συνταγματική ονομασία της χώρας.

Η ίδια τονίζει ότι θα συνεχίσει να χρησιμοποιεί το όνομα «Μακεδονία» στις διεθνείς σχέσεις της χώρας.

Συγκεκριμένα, σε ανακοίνωση από το Γραφείο της Γκορντάνα Σιλιάνοφσκα αναφέρονται τα εξής: «Στις δημόσιες εμφανίσεις της, η Μακεδόνας πρόεδρος έχει το δικαίωμα να χρησιμοποιεί το όνομα Μακεδονία, ως πράξη ατομικού δικαιώματος αυτοδιάθεσης και αυτοπροσδιορισμού, σεβόμενη τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα και ελευθερίες και σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές αξίες και αρχές.

»Η Πρόεδρος Γκορντάνα Σιλιάνοφσκα-Ντάβκοβα θα τηρήσει την χρήση της επίσημης συνταγματικής ονομασίας. Το επίσημο κείμενο του όρκου, όπως αυτό επιδόθηκε από τις υπηρεσίες της Βουλής, υπογράφηκε με τη συνταγματική ονομασία της χώρας, όπως ορίζει το Σύνταγμα.

»Τα τελευταία πέντε χρόνια, τα μακεδονικά θεσμικά όργανα έχουν εκπληρώσει σχεδόν πλήρως τις υποχρεώσεις τους που απορρέουν από τη Συμφωνία των Πρεσπών και η Πρόεδρος αναμένει από όλους τους μακεδόνες εταίρους να σεβαστούν τις διμερείς και πολυμερείς υποχρεώσεις που έχουν αναλάβει έναντι της χώρας». 

Υπενθυμίζεται ότι η 71χρονη καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου εξελέγη πρόεδρος της Βόρειας Μακεδονίας στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών ως υποψήφια του εθνικιστικού κόμματος VMRO-DPMNE με ποσοστό 65%. Ταυτόχρονα το VMRO κατήγαγε μεγάλη νίκη, καταλαμβάνοντας 58 από τις 120 έδρες της Βουλής και βρίσκεται σε διαπραγματεύσεις με συνασπισμό αλβανικών κομμάτων για τον σχηματισμό κυβέρνησης.