87η ΔΕΘ: Ισχυρός εταίρος στα Βαλκάνια η Βουλγαρία

Η Βουλγαρία, που αποτελεί την τιμώμενη χώρα στη φετινή Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, αποτελεί τα τελευταία έτη και σε απόλυτους αριθμούς, τον σημαντικότερο οικονομικό και εμπορικό εταίρο της Ελλάδας στα Βαλκάνια και έναν από τους σημαντικότερους παγκοσμίως. Το γεγονός αυτό, όπως αναφέρει η ετήσια έκθεση του Γραφείου Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων (ΟΕΥ) στη Σόφια, αποδίδεται και στην επιλογή διαδοχικών ελληνικών κυβερνήσεων των τελευταίων ετών να οικοδομήσουν σχέσεις «στρατηγικής συνεργασίας» με τη Βουλγαρία.

O όγκος των διμερών εμπορικών συναλλαγών μας με τη Βουλγαρία, εν μέσω γενικότερων «κλυδωνισμών» λόγω του δεύτερου έτους της πανδημίας COVID-19 (2021) και της εκδήλωσης της ρωσο-ουκρανικής σύρραξης (2022), όχι μόνο δεν διαταράχθηκε, αλλά κατέρριψε κάθε προηγούμενο ρεκόρ, σπάζοντας για πρώτη φορά το 2021 το «φράγμα» των 4 δισ. ευρώ και φθάνοντας στο «αστρονομικό» ποσό των 6,8 δισ. ευρώ το δωδεκάμηνο του 2022.

Οι εξαγωγές της Ελλάδας προς τη Βουλγαρία το 2022 υπερδιπλασιάστηκαν σε σχέση με το προηγούμενο έτος (+106,8%) και διαμορφώθηκαν στα 4,2 δισ. ευρώ, καθιστώντας τη Βουλγαρία τον δεύτερο σημαντικότερο εμπορικό εταίρο στις εξαγωγές της Ελλάδας παγκοσμίως πίσω μόνο από την Ιταλία.

Αντίστοιχα, οι εισαγωγές της Ελλάδας από τη Βουλγαρία επίσης αυξήθηκαν σε σχέση με το 2021 (+18,3%) και ανήλθαν σε 2,6 δισ. ευρώ. Η «εκτόξευση» των εξαγωγών μας προς τη Βουλγαρία το 2022 οφείλεται κυρίως στις εξαγωγές πετρελαιοειδών και κατά κύριο λόγο στις εξαγωγές φυσικού αερίου σε αεριώδη κατάσταση που υπερέβη τα 2 δισ. ευρώ το 2022 εξαιτίας σειράς λόγων. Σε αυτούς ανήκουν ο πόλεμος στην Ουκρανία, η σοβαρή «κρίση ενεργειακών προμηθειών» που αντιμετώπισε η Βουλγαρία (εξαιτίας της μονομερούς απόφασης της Ρωσικής Ομοσπονδίας για αναστολή των παραδόσεων φυσικού αερίου προς τη Βουλγαρία) και η έναρξη λειτουργίας του αγωγού IGB. Όπως και η τροφοδοσία των αυξημένων αναγκών της Βουλγαρίας σε προμήθειες υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) από τον τερματικό σταθμό της Ρεβυθούσας.

Τα κυριότερα εξαγόμενα ελληνικά προϊόντα προς τη Βουλγαρία πέρυσι, 2022 (στοιχεία ΕΛΣΤΑΤ), ήταν τα αέρια πετρελαίου και άλλοι αέριοι υδρογονάνθρακες, ημιαγωγοί, προϊόντα καπνού, παιχνίδια από πλαστική ύλη, ράβδοι από αργίλιο, ντομάτες και φράουλες νωπές, μπίρα, επιτραπέζιες ελιές, έτοιμα ενδύματα από βαμβάκι και προϊόντα χάρτου.

Αντίστοιχα, οι εισαγωγές της Ελλάδας από τη Βουλγαρία περιλαμβάνουν ηλεκτρική ενέργεια, αγροτικά προϊόντα (κυρίως δημητριακά και λάδι ηλιοτροπίου), ορυκτά καύσιμα και έλαια, προϊόντα από μόλυβδο και ψευδάργυρο, ζάχαρη, απορρίμματα από αργίλιο, πλαστικά προϊόντα και αιθυλική αλκοόλη. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 2022 και εξαιτίας του βίαιου κλεισίματος των αγορών της Ουκρανίας και της Ρωσικής Ομοσπονδίας λόγω ουκρανικού, οι ελληνικές εισαγωγές μας από τη Βουλγαρία σε «σιτάρι» (μαλακό και σκληρό), «καλαμπόκι» και «λάδι ηλίανθου» σημείωσαν ιστορικό υψηλό. Έτσι, ξεπέρασαν συνολικά (και για τις τρεις αυτές κατηγορίες προϊόντων) τα 250 εκατ. ευρώ.

Ισχυρή άνοδος του τουρισμού ανάμεσα σε Ελλάδα και Βουλγαρία

Η δυναμική την οποία διατηρούν τα τελευταία έτη οι διμερείς τουριστικές ροές ανάμεσα σε Ελλάδα και Βουλγαρία είναι σε γενικές γραμμές ικανοποιητική. Μέχρι την εκδήλωση της πανδημίας του COVID-19 και ιδιαίτερα μεταξύ των ετών 2015 έως και το 2019, ο αριθμός των Βούλγαρων τουριστών που επισκέπτονταν την Ελλάδα στο πλαίσιο κυρίως της θερινής τουριστικής περιόδου έβαινε διαρκώς αυξανόμενος. Αντίστοιχα υψηλή ήταν διαχρονικά και η εισροή Ελλήνων τουριστών στη Βουλγαρία, κυρίως κατά τη χειμερινή τουριστική περίοδο. Η έλευση της πανδημίας ανέτρεψε, αλλά μόνο προσωρινά, αυτές τις τάσεις.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του βουλγαρικού Στατιστικού Ινστιτούτου (NSI), πέρυσι ο συνολικός αριθμός των Βούλγαρων που επισκέφθηκαν την Ελλάδα αυξήθηκε, σε σχέση με τις «επώδυνες» για την παγκόσμια τουριστική βιομηχανία χρονιές 2020 και 2021, κατά 179%, σε 1,3 εκατ. άτομα. Οι Βούλγαροι επισκέπτες επισκέφθηκαν κυρίως με οδικά μέσα την Ελλάδα τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, με τον αριθμό των τουριστών από τη Βουλγαρία να είναι ενδεικτικός των παραδοσιακά πολύ υψηλών αριθμών εισερχόμενων από τη χώρα επισκεπτών. Σημειώνεται ότι κατά την περίοδο από το έτος 2014 έως και το έτος 2019 κατεγράφη μια τάση ραγδαίας αύξησης του εισερχόμενου τουρισμού από Βουλγαρία. Η εξέλιξη αυτή συνδέεται άμεσα και με το γεγονός της σημαντικής αύξησης που παρατηρείται σε αγορά ακινήτων (κυρίως εξοχικές κατοικίες) στην Ελλάδα από Βούλγαρους πολίτες καθώς και σε βουλγαρικές επενδύσεις στον εγχώριο ξενοδοχειακό κλάδο. Ο μεγαλύτερος όγκος των Βούλγαρων ταξιδιωτών εισέρχεται στην Ελλάδα για λόγους αναψυχής και διακοπών, σύμφωνα με το ΟΕΥ Σόφιας.

Στον αντίποδα, αξιοσημείωτη υπήρξε πέρυσι η αύξηση του εισερχόμενου στη Βουλγαρία τουριστικού ρεύματος από την Ελλάδα, το οποίο ανήλθε σε 884.500 επισκέπτες έναντι 344.970 επισκεπτών το πανδημικό έτος 2020, δηλαδή 539,5 χιλ. ή κατά 122% περισσότερους, σε σχέση με το 2021. Την περίοδο της πανδημίας της COVID-19, ο πολύ υψηλός αριθμός λοιμώξεων και θανάτων και η ανεξέλεγκτη διασπορά του ιού, λειτουργούσε «αποτρεπτικά» για τους Έλληνες που παραδοσιακά επισκέπτονταν οδικώς χειμερινούς προορισμούς στη (νότια κυρίως) Βουλγαρία. Από το 2022 ωστόσο, με την πρόοδο που σημειώθηκε στο πρόγραμμα εμβολιασμών στη Βουλγαρία και τη σταδιακή ύφεση των σοβαρών λοιμώξεων λόγω του ιού, η κατάσταση άλλαξε. Σύμφωνα με στοιχεία του Υπουργείου Τουρισμού και του NSI, η Ελλάδα κατετάγη στην τρίτη θέση των χωρών προέλευσης του εισερχόμενου τουρισμού στη Βουλγαρία πίσω από τις Τουρκία, Ρουμανία και Ουκρανία.

Τη σημασία της Βουλγαρίας ως εταίρου για την Ελλάδα φανερώνει τόσο η διαχρονική αύξηση των διμερών εμπορικών συναλλαγών, όσο και η ισχυρή παρουσία των εδώ εγκατεστημένων ελληνικών επιχειρήσεων. Η ελληνική επιχειρηματικότητα εκτιμάται ότι συνεισφέρει στη μεγέθυνση του εγχώριου ΑΕΠ, με μερίδιο περί το 5% των άμεσων ξένων επενδύσεων. 

Ως προς τη γενική κατάταξη των ξένων επενδυτών στη Βουλγαρία, η Ελλάδα παρέμεινε, πέρυσι, στην πέμπτη θέση (όπου βρισκόταν ήδη από το έτος 2021), με ξένες επενδύσεις της τάξεως των 3 δισ. ευρώ, ξεπερνώντας οριακά την Ιταλία. Η χώρα μας κατείχε για πολλά χρόνια την τρίτη θέση μεταξύ των σημαντικότερων επενδυτών στη Βουλγαρία και το 2017 έπεσε για πρώτη φορά στην έκτη θέση.