Μερικά πρώτα εκλογικά συμπεράσματα (και λίγο περίεργα)

Οι τελευταίες εκλογές επιβεβαίωσαν τις τάσεις οι οποίες διαμορφώθηκαν σχεδόν μονοσήμαντα μετά την 21η Μαΐου.

Εκτός από τις προφανείς, την απόλυτη κυριαρχία Μητσοτάκη, την κατάρρευση του ΣΥΡΙΖΑ, τη σταθερότητα του ΠΑΣΟΚ σε υψηλότερα επίπεδα και την ανάδειξή του σε βασικό παίκτη της πολιτικής ζωής και τη διαμόρφωση μιας νέας πολύχρωμης βουλής η λειτουργία της οποίας θα αποτελέσει αντικείμενο πολιτικής και ιατρικής παρατήρησης στο επόμενο διάστημα, εγώ διακρίνω μερικά πιο μόνιμα χαρακτηριστικά που απουσιάζουν από τον δημόσιο διάλογο.

Καταρχάς, δεξιά της Νέας Δημοκρατίας εμφανίζονται τρία μικρότερα κόμματα στα οποία αθροίζεται το 12% του εκλογικού σώματος. Το ενδιαφέρον σε αυτό δεν αφορά στην ανθεκτικότητα ενός επίμονου ρεύματος ακροδεξιάς στη χώρα, όπως συμβαίνει σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες αλλά στον εμπλουτισμό της παρουσίας τους με νεότερα και περισσότερα σύνθετα χαρακτηριστικά πέρα από τα κλασικά ακροδεξιά, εθνικιστικά. Θεωρίες συνομωσίας, εκκλησιαστικά παραφερνάλια, αντιεμβολιαστές, υπόδικοι, ψεκασμένοι συνωστίζονται κάτω από το πνεύμα μιας συνολικής απέχθειας στο σύστημα και σε ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Αριστερά του ΣΥΡΙΖΑ το αντίστοιχο ποσοστό των κομμάτων βρίσκεται στο 10%. Αρκετά από αυτά δεν μπαίνουν στη νέα βουλή. Παρόλα αυτά εξακολουθούν να υπάρχουν στο σώμα της ελληνικής κοινωνίας και το καινούργιο στοιχείο που τα αφορά είναι ότι και εδώ συναντάμε συνθετότερα πολιτικά χαρακτηριστικά πέρα από τα παραδοσιακά αριστερά, πολλά από αυτά στο όνομα της ελευθερίας και των δικαιωμάτων.

Το εντυπωσιακό στοιχείο και αυτό το οποίο ισχυρίζομαι ότι χρειάζεται να προσεχθεί αφορά στη συνάντηση αυτών των «γιαλαντζί» εξωσυστημικών κομμάτων-δεξιών και αριστερών- στη βάση μιας συνολικής αμφισβήτησης της δημοκρατίας και των θεσμών.

Οι συγκλίσεις αυτές λειτουργούν υπόγεια, δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο, δεν υπεραναλύονται στο συλλογικό υποσυνείδητο, δεν επιβεβαιώνονται ποτέ επίσημα, αντίθετα ξορκίζονται διαρκώς προκειμένου να επιβεβαιώνονται συνεχώς στο πεδίο.

Στην πραγματικότητα, 20% του εκλογικού σώματος κινείται έξω από τις παραδοσιακές γραμμές αριστερά-δεξιά και ανταποκρίνεται περισσότερο σε μια προσέγγιση του τύπου ανοιχτό-κλειστό με κοινά χαρακτηριστικά τη δαιμονοποίηση της παγκοσμιοποίησης, τον αντιευρωπαϊσμό, τον λαϊκισμό, την αντίθεσή του προς κάθε είδους ελίτ, την αμφισβήτηση της δημοκρατίας, τον αυταρχισμό, τον αντιδυτικισμό, τον φόβο.

Κασιδιάρης, Βελόπουλος, Κωνσταντοπούλου, Νίκη, Βαρουφάκης, δημιουργούν μια πολύτιμη και εκρηκτική δεξαμενή ψήφων.

Η πλειοψηφία της υπόλοιπης ελληνικής κοινωνίας μετεωρίζεται με σύγχυση ανάμεσα σε κόμματα και ηγεσίες που παλεύουν με τον εαυτό τους, το παρελθόν και το μέλλον τους, ακουμπάει τον εαυτό της και τις ελπίδες της σε πρόσωπα και επενδύει στο δίπτυχο ασφάλεια-ευημερία. Για αυτά θα μιλήσουμε στο μέλλον.

Ο Β.Κ. ενεργό στέλεχος της λαϊκής δεξιάς, ασθενής στο ιατρείο μου, μου ανέφερε αμέσως μετά τις εκλογές του Μαΐου την εσωκομματική αναταραχή η οποία ξέσπασε την τελευταία ημέρα πριν τις εκλογές, εξαιτίας μιας  δήλωσης του Μ. Χρυσοχοίδη στον τηλεοπτικό σταθμό ΣΚΑΪ «ότι η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ είναι ίδιο» όταν του ζητήθηκε να εξηγηθεί η υποψηφιότητά του με το κυβερνών κόμμα. Ο Β. δεν μπορούσε να δεχθεί ποτέ ότι αυτός και οι συναγωνιστές του γίνανε «κομμούνια», όπως μου ανέφερε χαρακτηριστικά. Το περιστατικό είναι πραγματικό και ενδεικτικό του τρόπου σκέψης ενός μεγάλου μέρους της ελληνικής δεξιάς το οποίο στηρίζει δυνατά τον Μητσοτάκη αλλά βρίσκεται σε απόσταση με  την πολιτική του. Συνολικά αναδεικνύει την έλλειψη βάθους στην πολιτική ανάλυση των κομμάτων, την αδυναμία κατανόησης των ρευμάτων τα οποία διατρέχουν την ελληνική κοινωνία αλλά και τις υπόλοιπες κοινωνίες του παγκόσμιου χωριού και την ανατροπή των παραδοσιακών διαχωριστικών γραμμών.

Τι σημαίνει αυτό καταρχάς για τις ισορροπίες και το μέλλον της συντηρητικής παράταξης;

Τι θα γίνει αν ξαφνικά, για κάποιο λόγο, λείψει ο Μητσοτάκης; Μπορεί ο ίδιος να αναλάβει την πρωτοβουλία μετατροπής της ΝΔ σε νέα κεντροδεξιά παράταξη, η οποία θα ακολουθήσει και δομικά, ουσιαστικά τη ρητορική του και θα καθοδηγήσει την ελληνική κοινωνία σε νέους πιο σύγχρονους δρόμους;

Σε ποιο τεταρτημόριο της νέας διαίρεσης (αριστερά-δεξιά, ανοικτό-κλειστό) ανήκει το κόμμα αυτό και πόσο είναι προετοιμασμένο, ιδεολογικά και πολιτικά για τη νέα εποχή;

Ο ΣΥΡΙΖΑ φυσικά ηττήθηκε στρατηγικά. Η βασική αιτία δημιουργίας του, το αντιμνημονιακό, βαθιά αντιπολιτικό και οργισμένο ρεύμα ενάντια στην κατάρρευση του 2010 εξέλειψε και μαζί με αυτήν η αναγκαιότητα ύπαρξής του. Το σπουδαιότερο όμως αποτέλεσμα της ήττας του αφορά στο ολοκαύτωμα των ιδεών της αριστεράς και το πισωγύρισμα σε μια αριστερά των πολιτικών σπηλαίων, η οποία οδήγησε όχι σε μια συντηρητικοποίηση της ελληνικής κοινωνίας όπως πολύ ισχυρίζονται, αλλά σε κάτι πολύ χειρότερο. Με την αποχώρησή του από τα σύγχρονα διλλήματα νομιμοποίησε και άφησε ορθάνοιχτο τον χώρο για την ανάδειξη περιθωριακών, συνομωσιολογικών, αντιθεσμικών πολιτικών και συμπεριφορών. 

Η αποτυχία χρεώνεται αποκλειστικά στην ηγεσία, η οποία όπως προκύπτει από τα αποτελέσματα παρουσιάζει ένα τεράστιο χάσμα από τη βάση της. Η τελευταία αυτή έδειξε μεγάλη ευελιξία και κινητικότητα, αφού μετακινήθηκε ακόμη και απευθείας μέχρι τη Νέα Δημοκρατία. Ένα μικρό του μέρος παραμένει φυσικά προσηλωμένο σε αρχαϊκούς διαχωρισμούς και μικροδιλλήματα αλλά συνολικά ο κόσμος του ΣΥΡΙΖΑ είναι ένας κόσμος πιο ανοιχτός από τον στενό κορσέ που προσπαθεί να του φορέσει η μυωπική συλλογική ηγεσία του.

Το ΠΑΣΟΚ έχει στο πολιτικό του DNA την ανοικτότητα παρά τον δισταγμό να τα εκφράσει δυναμικά. Ο κόσμος του, ερχόμενος από νωρίς σε επαφή με τα ευρωπαϊκά σοσιαλδημοκρατικά ευρωπαϊκά ρεύματα, μαθημένος από τις υποχρεώσεις της εξουσίας, αναγνωρίζει τον εαυτό του στην Ευρώπη και την Δημοκρατία. Χτυπημένο άδικα και υπερβολικά στα χρόνια του μνημονίου έχει γίνει από ένστικτο επιβίωσης κόμμα αντιλαϊκιστικό και μεταρρυθμιστικό. Παραμένει το πιο ανοιχτό ελληνικό κόμμα ανεξάρτητα από τις αναγκαίες προσαρμογές, προκειμένου να αναδειχθεί σε ένα σύγχρονο, προοδευτικό κόμμα στο χώρο του ριζοσπαστικού κέντρου το οποίο θα εγγυηθεί όχι  μόνο την αλλαγή κυβέρνησης αλλά την αλλαγή αιώνα για την Ελλάδα.

Η γραμμή ανοικτό-κλειστό διατρέχει τελικά ακόμη τη ΝΔ και τον ΣΥΡΙΖΑ και θα βρει σύντομα τον δρόμο της συνάντησης με τις εξωσυστημικές δυνάμεις με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Τότε η ισορροπία δεν θα είναι 80-20 αλλά κάτι πραγματικά επικίνδυνο και ανατρεπτι

Όλα αυτά δεν αποτελούν μια θεωρητική συζήτηση για το φύλο των αγγέλων αλλά έναν οδικό χάρτη για τον επαναπροσδιορισμό των διαχωριστικών γραμμών και την νέα πολιτική γεωγραφία η οποία θα καθορίσει τη μοίρα της χώρας για τις επόμενες δεκαετίες.

Το νέο πολιτικό σκηνικό το οποίο διαμορφώθηκε από αυτές τις εκλογές χρειάζεται και νέες πολιτικές αναλύσεις.

Οπότε μαζί με τη διάλυση του ΣΥΡΙΖΑ και το TikTok του Μητσοτάκη (που ήταν πραγματικά εξαιρετικό) ας προσθέσουμε και αυτά τα ολίγα ως συμπεράσματα των φετινών εκλογών και ας προετοιμασθούμε για τις επόμενες με περισσότερη φαντασία και ανοιχτότητα.