Εκλογές 2023: Η συζήτηση για τα αίτια της συντριβής του ΣΥΡΙΖΑ και η αντιπολιτευτική τακτική του.
Το 2015 ο Τσίπρας πήρε μια δύσκολη απόφαση: να μην έρθει σε ρήξη με την Ευρωπαϊκή Ένωση και να κρατήσει τη χώρα στο ευρώ. Ήξερε ότι θα έχει πολιτικό κόστος. Κατ’ αρχήν εσωκομματικό, λιγότερο ίσως στην κοινωνία, η οποία πίστευε ότι είχε δώσει σκληρή μάχη. Οι εξελίξεις πάντως φάνηκαν να τον δικαιώνουν. Οι Λαφαζάνης και σία οδηγήθηκαν στο περιθώριο της πολιτικής ζωής ενώ ο Σύριζα πέτυχε μια άνετη νίκη στις εκλογές του Σεπτεμβρίου. Στην πραγματικότητα όμως σήμερα πληρώνει τον λογαριασμό εκείνης της περιόδου.
Να μη παρεξηγηθούμε, η απόφαση του ήταν σωστή. Αν η χώρα είχε βγει από το ευρώ κανείς δεν ξέρει πού θα βρισκόμασταν σήμερα. Σίγουρα με δραχμή, ενδεχομένως με δημητρούλες, πιθανώς εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει ότι η Δημοκρατία, ίσως και η χώρα, θα είχαν αντιμετωπίσει υπαρξιακούς κινδύνους. Αποδεχόμενος όμως τους όρους των εταίρων στην πραγματικότητα αποδέχθηκε ότι θα αλλάξει και η ίδια η πολιτική ταυτότητα του Σύριζα. Για να το πούμε με μια μεταφορά, μπορεί ο ίδιος να εξακολούθησε να κυκλοφορεί χωρίς γραβάτα, την γραβάτα όμως την είχε φορέσει στο κόμμα του. Που πάει να πει ότι στο εξής οι πολίτες θα το έκριναν με τους όρους που κρίνουν ένα συστημικό κόμμα.
Ως τότε ο Σύριζα μπορούσε να κυκλοφορεί στις πλατείες και να καταφέρεται ενάντια στο «σύστημα». Τα λόγια ήταν φτηνά, μπορούσε να υποσχεθεί ότι ποθούσε ο κάθε αγανακτισμένος, να φαντασιώνεται με τα λάφυρα της εξουσίας, να σχεδιάζει σοσιαλιστικούς θεσμούς στα σύννεφα και να πουλά ηθικό πλεονέκτημα με το καντάρι. Από τη στιγμή που υπέγραψε το τρίτο μνημόνιο όμως έγινε και ο ίδιος μέρος του συστήματος. Και τα συστημικά κόμματα, τα κόμματα εξουσίας δηλαδή, πριν από όλα κρίνονται με βάση την ικανότητα τους να διαχειριστούν την οικονομία και να προτείνουν λύσεις για τα προβλήματα των πολιτών. Η ανεπάρκειά του δεν φάνηκε στη διάρκεια της δικής του τετραετίας επειδή είχε μπει στον αυτόματο των «θεσμών». Υλοποιούσε την πολιτική των Βρυξελλών και του ΔΝΤ. Όπως συνήθως συμβαίνει μάλιστα με τα κόμματα της αριστεράς, αποδείχθηκε περισσότερο ικανός να περάσει τις δύσκολες μεταρρυθμίσεις από τη Νέα Δημοκρατία του κ. Σαμαρά.
Οι αδυναμίες του φάνηκαν όταν βρέθηκε ξανά στην αντιπολίτευση. Στα λόγια ο κ. Τσίπρας ευαγγελίστηκες ένα άνοιγμα στον μεσαίο χώρο. Ήταν ο τρόπος για να μετασχηματιστεί ο Σύριζα σε ένα κόμμα πιο κοντά στη σοσιαλδημοκρατία. Άλλωστε από την αρχή ο κ. Τσίπρας φλέρταρε με τη Σοσιαλιστική ομάδα στο Ευρωκοινοβούλιο ενώ παρουσίαζε περίπου ως πρότυπο τις πολιτικές των σοσιαλιστών στην Ισπανία και στην Πορτογαλία. Το άνοιγμα όμως εξαντλήθηκε σε ορισμένες μεταγραφές χαμηλού βεληνεκούς. Κάποιες, όπως του κ. Αντώναρου, μπορεί και να λειτούργησαν ως μπούμερανγκ. Η πολιτική αυτή δεν πέρασε ποτέ στο κόμμα και ο λόγος είναι απλός: όπως μαρτυρούν πολλοί από τους ίδιους τους μεταγραφέντες, τα μέλη και τα στελέχη των οργανώσεων του Σύριζα εξακολουθούν να κατοικούν σε άλλο πλανήτη. Ο συμβιβασμός με την Ευρώπη παραμένει η μεγάλη πληγή ενώ το όνειρο τους είναι να μπορούσαν να επιστρέψουν στην «καθαρότητα» του Σύριζα προ του 2015. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι δεν έκαναν ποτέ ουσιαστική αυτοκριτική για την «κωλοτούμπα». Ξεμπέρδεψαν λέγοντας ότι είχαν αυταπάτες, όχι για την ουσία της πολιτικής τους αλλά για τον συσχετισμό των δυνάμεων που οδήγησε στην ήττα τους. Έτσι η αντίληψη τους για την πολιτική παραμένει καθηλωμένη στη δεκαετία του ‘80. Το ίδιο ισχύει, με λίγες εξαιρέσεις, και για την ηγεσία. Εξακολουθεί να διακατέχεται, όπως τόσο επιτυχημένα αλλά και με περίσσευμα επιείκειας το διατύπωσε ο Διονύσης Σαββόπουλος, από μια «φοιτητική ξεγνοιασιά». Δεν είναι να απορεί κανείς λοιπόν ότι η αντιπολιτευτική τους τακτική ήταν μια επανάληψη της τακτικής του Σύριζα των αντιμνημονίων. Απόλυτα ακατάλληλη δηλαδή, όχι μόνο για τις σημερινές συνθήκες, αλλά και για τις απαιτήσεις που έχουν οι ψηφοφόροι από ένα κόμμα που διεκδικεί την εξουσία. Το πρόγραμμα που ήταν ακοστολόγητο, η κακοφωνία των υποψηφίων αλλά και οι αλλοπρόσαλλες τοποθετήσεις για τις κυβερνήσεις συνεργασίας ήταν τα συμπτώματα αυτής της ανεπάρκειας.
Πόσο εκτός τόπου παραμένουν τα στελέχη του Σύριζα φάνηκε και από τις αντιδράσεις που είχαν στην εκλογική τους κατάρρευση. Αντί να αναζητήσουν τα λάθη τους άρχισαν να αναπτύσσουν τις πιο αστείες θεωρίες. Πολλοί επιτέθηκαν στους ψηφοφόρους επειδή, λέει, έγιναν ξαφνικά ατομιστές που κοιτάζουν το στενό τους συμφέρον - θα τους παρακολουθεί από ψηλά ο Μαρξ και θα γελάει. Άλλοι υιοθέτησαν την θεωρία της Πόπης Τσαπανίδου ότι παραπλανήθηκαν, ή ότι έχουν «ομίχλη» στο μυαλό τους ή σε πιο κουλτουρέ εκδοχή, ότι είναι θύματα των μέσων μαζικής χειραγώγησης του συστήματος. Ακόμα και τον θυρωρό της νύχτας επιστράτευσε ο πρώην υπουργός πολιτισμού συγχέοντας τον κινηματογράφο με την πραγματικότητα. Οι πιο θεωρητικοί ανακάλυψαν συντηρητική στροφή στην κοινωνία. Το καλύτερο όμως ήταν από τον ίδιο τον Τσίπρα ο οποίος καταλόγισε ευθύνες στο ΠΑΣΟΚ και στο ΚΚΕ! Μεγαλύτερη ομολογία αδυναμίας να καταλάβουν την πραγματικότητα δεν μπορεί να υπάρξει.
Τι πρόκειται να ακολουθήσει δύσκολα μπορεί κανείς να το προβλέψει. Σίγουρα υπάρχουν φωνές που δείχνουν να κατανοούν ότι το μείζον είναι να μπορέσει να πείσει ο Σύριζα ότι αποτελεί σοβαρή εναλλακτική πρόταση διακυβέρνησης. Βρήκα ξεκαρδιστική αλλά και πολύ καίρια, τη διατύπωση μιας απλής ψηφοφόρου του κόμματος, της κ. Φιλοθέης Βαρσάμη, για την ανεπάρκεια του Σύριζα και των στελέχωναν του, τους οποίους αποκαλεί «χομπίστες». Τι έκανε στη διάρκεια αυτής της τετραετίας, αναρωτιέται και συνεχίζει:
«Έκατσε κάτω από την κληματαριά και συνέχισε τα τσίπουρα. Δεν υπήρξε ένα στέλεχος του Σύριζα που να βρέθηκε σε τηλεπαράθυρο και να μοίρασε τάπες ακόμα και σε τριτοκλασάτα κυβερνητικά στελέχη. Αδιάβαστοι, απροετοίμαστοι, φοβισμένοι, δίγλωσσοι με ατάκες έκθεσης Γ' γυμνασίου προσπαθούσαν να αντιπαλέψουν ένα μηχανισμό τρομερής επικοινωνιακής υπεροπλίας.» Ο κ. Τσίπρας πάλι το είπε λίγο διαφορετικά στην Κεντρική Επιτροπή: δεν είμαστε (πια) κόμμα διαμαρτυρίας αλλά κόμμα εξουσίας. Μόνο που οι σύντροφοι του δεν θέλουν να το καταλάβουν.
Έτσι στον αντίποδα βρίσκονται όσοι προτάσσουν τον συμβιβασμό του 2015 ως αιτία της κακοδαιμονίας και ζητούν την επιστροφή στον «ριζοσπαστισμό». Ένα άρθρο του κ. Βασίλη Λιόση στην Εφημερίδα των Συντακτών το έθεσε ωμά. Αφού περιγράφει αναλυτικά όλους τους συμβιβασμούς του Σύριζα καταλήγει: «Όταν μία δύναμη που διεκδικεί τον τίτλο της ριζοσπαστικής συλλογικότητας στρογγυλεύει τις γωνίες, απεμπολεί τα όποια στοιχεία στον αριστερό της λόγο και κυρίως στην πράξη εφαρμόζει ένα διαχειριστικό μείγμα δίχως ρήξεις, τότε με μαθηματική ακρίβεια οδηγεί το πλήθος στο «πρωτότυπο» που εν προκειμένω είναι η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ». Έχει δίκιο. Μόνο που το πουλάκι πέταξε το 2015, όταν ο Σύριζα είχε πράγματι τη δυνατότητα να κάνει τη ρήξη και να καταστρέψει βέβαια τη χώρα στο όνομα του σοσιαλισμού. Σήμερα ακούγεται σαν κακόγουστο ανέκδοτο. Κανείς δεν έχει τη διάθεση να μπει ξανά σε περιπέτειες. Κι ο Σύριζα, στην πραγματικότητα, αυτό υποσχέθηκε. Όχι επειδή είχε στόχο τη ρήξη. Αυτό υπάρχει στο μυαλό κάποιων στελεχών του και στην πραγματικότητα λειτουργεί μόνο ως τροχοπέδη για να γίνουν ένα σοβαρό κόμμα εξουσίας. Αυτή τη φορά θα μας οδηγούσε σε περιπέτειες η κραυγαλέα ανεπάρκειά του και η εμμονή στις ιδεοληψίες του.
9°
