Η ίδια η δημοκρατία στηρίζεται στην ατομική ευθύνη. Ο πολίτης έχει την ευθύνη να αποφασίσει για το πώς θα κυβερνηθεί.
Μία μέρα πριν τη νέα καραντίνα τρεις ηλικιωμένοι, άνω των 70, συνομιλούν από πολύ κοντά έξω από πρακτορείο του ΟΠΑΠ, έχοντας κατεβάσει τις μάσκες στο πηγούνι. Πάρτι, επισκέψεις και ομαδικές βόλτες χωρίς μάσκες συνεχίζονται παρά τα νέα αυστηρά μέτρα.
Όποιες και να είναι οι ευθύνες της κυβέρνησης και του κρατικού μηχανισμού στη διαχείριση της κρίσης του κορωνοϊού, δεν αναιρούν τη σημασία της ατομικής ευθύνης. Τα λάθη, οι παραλήψεις και οι καθυστερήσεις των κρατικών φορέων κάνουν ακόμη πιο επιτακτική την ανάγκη για την επίδειξη της ευθύνης του καθενός από εμάς.
Ας δούμε ένα παράδειγμα έξω από το πλαίσιο της κρίσης του κορωνοϊού. Υπάρχουν κομμάτια του δικτύου των εθνικών οδών στα οποία συμβαίνουν συχνά θανατηφόρα τροχαία δυστυχήματα, όπως οι δρόμοι της Κρήτης και η εθνική οδός Πάτρας-Πύργου. Η αντικατάσταση των δρόμων αυτών με σύγχρονους αυτοκινητόδρομους έχει καθυστερήσει αδικαιολόγητα. Υπάρχουν δύο τρόποι αντιμετώπισης του ζητήματος από τους οδηγούς: ο ένας είναι να βρίζουν τις κυβερνήσεις και να συνεχίσουν να οδηγούν σαν τρελοί, ο άλλος είναι να συνειδητοποιήσουν τον κίνδυνο και να προσαρμόσουν την οδηγική συμπεριφορά τους στην επικινδυνότητα του δρόμου. Είναι περιττό να πούμε ποια λογική φέρνει νέα θύματα και ποια όχι.
Αντίστοιχα, στην κρίση του κορωνοϊού μπορούμε να εντοπίσουμε την καθυστέρηση της παρούσας κυβέρνησης στη δρομολόγηση επιπλέον αστικών λεωφορείων και να θυμηθούμε τις ευθύνες της προηγούμενης, που διέλυσε τις συγκοινωνίες ευνοώντας το κίνημα «δεν πληρώνω», στερώντας απαραίτητους πόρους για την συντήρηση και ανανέωση του στόλου. Αυτή την ώρα ,όμως, σημασία έχει να προστατεύσουμε την υγεία μας φορώντας μάσκα και ζητώντας και από τους άλλους να τη φορούν. Για τα υπόλοιπα υπάρχει ο κατάλληλος χρόνος.
Πολλοί πιστεύουν ότι οι ζωές μας καθορίζονται από τη θέληση του Θεού, άλλοι νομίζουν ότι επηρεάζονται από την κίνηση των άστρων. Όμως όλο και περισσότεροι συνειδητοποιούν, με την εξέλιξη της επιστήμης και τη διάδοση του ορθού λόγου, ότι μεγάλο μέρος της ζωής μας εξαρτάται από τις προσωπικές μας αποφάσεις. Ο άνθρωπος φέρει την ευθύνη της ύπαρξής του. Η ευθύνη αυτή είναι βαριά, αλλά και απελευθερωτική.
Δεν ισχυρίζομαι ότι είμαστε παντοδύναμοι, ούτε ότι «αν θέλουμε κάτι πάρα πολύ, το σύμπαν θα συνωμοτήσει για να πραγματοποιηθεί». Η αλήθεια είναι ότι πολλά πράγματα δεν εξαρτώνται από τη θέληση και τις αποφάσεις μας. Η τύχη, τα γονίδια, το πολιτικό καθεστώς, η ρύπανση του περιβάλλοντος και πολλοί άλλοι παράγοντες επηρεάζουν τη ζωή μας και πιθανόν περιορίζουν την ελευθερία μας. Κοινωνικές και οικονομικές διαφορές στερούν δυνατότητες και ευκαιρίες. Όμως, δυστυχώς ή ευτυχώς, η ατομική ευθύνη εξακολουθεί να υπάρχει και στις δυσκολίες γίνεται εντονότερη.
Η ίδια η δημοκρατία στηρίζεται στην ατομική ευθύνη. Ο πολίτης έχει την ευθύνη να αποφασίσει για το πώς θα κυβερνηθεί. Παλιότερα δικαίωμα ψήφου είχαν λίγοι, σύμφωνα με το εισόδημα και την κοινωνική θέση. Σήμερα οι δημοκρατίες δίνουν το δικαίωμα της ψήφου σε όλους τους πολίτες. Μαζί οι πολίτες παίρνουν και την ευθύνη της απόφασης.
Δεν είναι τυχαίο ότι στη χώρα μας οι πολέμιοι της ατομικής ευθύνης είναι ταυτόχρονα και υποστηρικτές δικτατορικών και ολοκληρωτικών καθεστώτων. Για αυτούς δεν υπάρχουν τα άτομα ως ξεχωριστές προσωπικότητες που συγκροτούν την κοινωνία, αλλά οι μάζες. Το κράτος πατερούλης, το κόμμα και ο φωτισμένος δικτάτορας ξέρουν καλύτερα ποιο είναι το καλό και το κακό και ορίζουν όχι μόνο τα πολιτικά ζητήματα, αλλά και την ιδιωτική ζωή, ακόμη και το ποια μουσική θα ακούει ο καθένας.
Για να ξαναγυρίσουμε στον κορωνοϊό, η ατομική ευθύνη δεν υποκαθιστά την υποχρέωση του κράτους να μεριμνά για την εφαρμογή των όσων αποφασίζονται για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Η πραγματικότητα των τελευταίων εβδομάδων δείχνει ότι η κυβέρνηση παίρνει συνεχώς νέα μέτρα ακριβώς γιατί δεν εφαρμόζονται τα προηγούμενα. Φυσικά και δεν μπορεί να βρίσκεται ένας αστυνομικός δίπλα σε κάθε πολίτη που παρανομεί, αλλά υπάρχει τρόπος να δηλωθεί ότι η χαλαρότητα δεν είναι ανεκτή.
Η διάδοση του κορωνοϊού είναι ραγδαία σε όλη την Ευρώπη και παντού ξεπερνάει την αντίσταση του κρατικού μηχανισμού. Χωρίς τη συνειδητή συμμετοχή των πολιτών τα πράγματα θα γίνουν πολύ χειρότερα. Οι λαϊκιστές αθωώνουν πάντα τον αμόλυντο λαό και ρίχνουν την ευθύνη αποκλειστικά στις μιαρές ελίτ. Οι λαϊκιστές έχουν για όλα εύκολες και ελκυστικές λύσεις, αλλά όταν αναλαμβάνουν να λύσουν τα προβλήματα, τα κάνουν πολύ χειρότερα.
13°
