Αργεί το τέλος της Δύσης

Κάμαλα ή Καμάλα;

Στην αρχή δεν ήξερα πώς τονίζεται το όνομα της Kamala Harris – Κάμαλα ή Καμάλα; Πριν από 12 χρόνια είχα την ίδια απορία για το όνομα του Ομπάμα – Μπάρακ ή Μπαράκ;

Νομίζω ότι αυτό και μόνο υποδηλώνει την δύναμη του Αμερικανικού ονείρου. Το γεγονός ότι Αμερικανοί πολίτες με περίεργα ονόματα, μετανάστες δεύτερης γενιάς, κατέχουν ή διεκδικούν τα ανώτατα αξιώματα στις ΗΠΑ.

Και δεν αναφέρομαι καν στο γεγονός ότι και οι δύο προαναφερθέντες πολιτικοί είναι «έγχρωμοι». Αυτό δεν θα έπρεπε καν να αποτελεί είδηση, αν και ο ρατσισμός εξακολουθεί να αποτελεί γάγγραινα στην αμερικανική κοινωνία – εξ ου και το κίνημα Black Lives Matter.

'Ολες οι κοινωνίες έχουν τις εσωτερικές αντιφάσεις τους. Και οι μεγάλες κοινωνίες, όπως είναι η αμερικανική, έχουν μεγάλες αντιφάσεις. Μέσα απ’αυτές τις αντιφάσεις προέκυψε το «παρατράγουδο» Ντόναλτ Τραμπ – δεν βρίσκω πιο κομψό χαρακτηρισμό.

Αλλά θα ήταν και ανακριβές και άδικο να στιγματιστεί ολόκληρη η αμερικανική κοινωνία απ’αυτό το ιστορικό ατύχημα που είναι η προεδρία του Τραμπ. Άκουσα τις ομιλίες και του Μπαράκ και της Κάμαλα (έτσι τονίζεται τελικά) στο συνέδριο των Δημοκρατικών, όπως και του Μπάιντεν και πολλών άλλων. Νομίζω ότι οι ΗΠΑ, παρά τις τρομακτικές αντιφάσεις τους, έχουν την ωριμότητα και την θεσμική συγκρότηση να αντιμετωπίσουν τις εσωτερικές δυσκολίες τους και να διεκδικήσουν ξανά την θέση που τούς αρμόζει στο διεθνές στερέωμα.

Από κει και πέρα, δεν μάς μένει παρά να περιμένουμε την έκβαση των αμερικανικών εκλογών στις αρχές Νοεμβρίου. Όχι πως μια νίκη του δίδυμου Μπάιντεν-Χάρις θα λύσει τα προβλήματα του πλανήτη, κάθε άλλο. Και η νίκη αυτή μόνο εξασφαλισμένη δεν είναι: καλού-κακού, πρέπει να είναι κανείς προετοιμασμένος και για ενδεχόμενη επανεκλογή του Τραμπ.

Νέα εποχή

Είναι αλήθεια ότι, ανεξαρτήτως του αποτελέσματος των επικείμενων προεδρικών εκλογών, οι ΗΠΑ δεν είναι αυτό που ήταν στις αρχές της δεκαετίας ‘90, όταν κατέρρευσε το σοβιετικό μπλοκ και έληξε ο Ψυχρός Πόλεμος. Για ένα διάστημα ήταν η μοναδική υπερδύναμη και υπήρχε η εντύπωση πως φτάσαμε στο «τέλος της ιστορίας», ότι θα επικρατήσει παγκοσμίως το δυτικό σύστημα διακυβέρνησης και οικονομικής ανάπτυξης.

Εκείνη η βεβαιότητα διαψεύστηκε οικτρά. Σήμερα όλη η Δύση βρίσκεται αντιμέτωπη με άλλες αναδυόμενες δυνάμεις, έχει χάσει έδαφος και το βλέπουμε αυτό τόσο στην Αμερική όσο και στην Ευρώπη. Η αίγλη της Δύσης, συμπεριλαμβανομένου του Αμερικανικού ονείρου, έχει ξεθωριάσει.

Βλέπουμε, επίσης, να καθιερώνεται σε άλλες περιοχές του κόσμου, αλλά και στην ίδια την Δύση, ένα διαφορετικό μοντέλο διακυβέρνησης, με αυταρχικούς ηγέτες - Πούτιν στη Ρωσία, Ερντογάν στην Τουρκία, Κιμ στην Βόρεια Κορέα, Σι Τζινπίνγκ στην Κίνα, Όρμπαν στην Ουγγαρία, Βούτσιτς στην Σερβία, Ντουτέρτε στις Φιλιππίνες, κ.ά. Σ’αυτόν τον κατάλογο εντάσσεται – κακώς, κάκιστα - και ο Ντόναλντ Τραμπ.

Υπερβολική η είδηση για το τέλος της Δύσης

Πάντως, εις πείσμα των περιστάσεων, επιβάλλεται σ’αυτην την νέα εποχή έντονης αβεβαιότητας και αυξανόμενου αυταρχισμού να μην χάσουμε την αυτοπεποίθησή μας και να κρατήσουμε τις σταθερές μας. Κι αυτές δεν είναι μόνο οικονομικές ή γεωπολιτικές, δεν είναι όλα ευκαιριακές συμμαχίες που μεταβάλλονται αναλόγως της συγκυρίας. Οι σταθερές μας σχετίζονται με τον τρόπο ζωής μας, με το δημοκρατικό μας πολίτευμα, με παραδόσεις και αξίες που αντέχουν στον χρόνο και στις αντιξοότητες.

Το είδαμε αυτό και στην Ελλάδα, μετά από μια πολύ δύσκολη δεκαετία. Ακόμη και σήμερα, εν μέσω πανδημίας και γεωπολιτικής ρευστότητας, βλέπουμε ότι η χώρα έχει στέρεους δημοκρατικούς θεσμούς, το κράτος λειτουργεί – ναι, με τις προφανείς αδυναμίες του -, η Ελλάδα έχει διεθνή ερείσματα και οι Έλληνες ξέρουν να συσπειρώνονται ενώπιον προκλήσεων.

Ελπίζω να έχουμε καλές ειδήσεις και στις ΗΠΑ σε λίγες εβδομάδες. Εν τω μεταξύ, βλέπουμε θετικές εξελίξεις στην ΕΕ, παρά τις ολονύχτιες συνεδριάσεις, τις εντάσεις και τις γνωστές δυσκολίες κατά την λήψη αποφάσεων. Είδαμε ότι εν τέλει τα κράτη μέλη κατέληξαν σε συμβιβασμό για το Ταμείο Ανάκαμψης, διαψεύδοντας τις Κασσάνδρες.

Όλα αυτά δείχνουν ότι η Δύση δεν είναι ξοφλημένη, παρά την απαισιοδοξία που εκδηλώνεται κατά καιρούς. Στις δυτικές κοινωνίες εναπόκειται να δικαιώσουν τον Αμερικανό συγγραφέα Μαρκ Τουέιν, ο οποίος σ’ αυτήν την περίπτωση πιθανότατα θα έλεγε: «Η είδηση για το τέλος της Δύσης είναι εξόχως υπερβολική».