Στη Γαλλία το επίδομα ανεργίας ανέρχεται στο 60% του τελευταίου μισθού και ανάλογα με τα χρόνια εργασίας που έχουν προηγηθεί μπορεί κανείς να το παίρνει μέχρι και για τρία χρόνια. Υπάρχει επίσης ένα ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα των 460 ευρώ το μήνα για όλους όσους ζουν στη Γαλλία, εκτός αν πρόκειται για μετανάστες χωρίς χαρτιά. Είναι δύο θέματα για τα οποία γίνεται μεγάλη συζήτηση αυτόν τον καιρό στο Παρίσι, στο πλαίσιο της αναζήτησης διεξόδου για τη δημοσιονομική εξυγίανση χωρίς να τραυματιστεί σοβαρά το παγκοσμίου φήμης γαλλικό μοντέλο κοινωνικής προστασίας. Και είναι δύο παραδείγματα που αποδεικνύουν ότι η Γαλλία διατηρεί ακόμη την ιδιαιτερότητά της, ένα πανίσχυρο και εξαιρετικά γενναιόδωρο κράτος πρόνοιας, παρόλο που η τάση στο δυτικό κόσμο είναι η ακριβώς αντίστροφη.
Για να διασώσει ό,τι διασώζεται, η κυβέρνηση Ολάντ έκανε μια υψηλού ρίσκου πολιτική/διπλωματική επιλογή: Υποχώρησε στο Βερολίνο και απεμπόλησε τις ευθύνες που απορρέουν από την ύπαρξη του γαλλογερμανικού άξονα, η έκφραση του οποίου εξαντλείται πια σε συμβολισμούς.
Όπως διαπίστωσα στο πλαίσιο μιας σειράς συζητήσεων με εκπροσώπους του γαλλικού κατεστημένου που έγιναν με πρωτοβουλία του γαλλικού ΥΠΕΞ, η γαλλική πολιτική και διπλωματική τάξη, ούτε καν σε ρητορικό επίπεδο, δεν υποστηρίζουν πια ότι η Ευρώπη είναι σφαίρα γαλλικής επιρροής ή ότι Βερολίνο και Παρίσι συναποφασίζουν. Εχουν πλήρως αποδεχτεί ότι η Γερμανία, λόγω της οικονομικής της υπεροχής, καθορίζει τις αποφάσεις και τις εξελίξεις στην ΕΕ των 28 και ειδικά στην ευρωζώνη. Είναι μια στρατηγική αναδίπλωση, ξένη προς τη γαλλική παράδοση του ευρωπαϊσμού, που κρύβει μια μάλλον ταπεινή επιδίωξη: Να δείξει ανοχή η Μέρκελ ώστε να μην τραβηχτεί η κουρτίνα και να μην αποκαλυφθεί σε όλο το μέγεθός του το γαλλικό δημοσιονομικό πρόβλημα.
Η κυβέρνηση Ολάντ προσπαθεί να κερδίσει χρόνο. Επιβάλλει κάποιους έκτακτους φόρους, για τους οποίους υπάρχει κοινωνική δυσφορία, περιορίζει τα κριτήρια για κάποια κοινωνικά επιδόματα, αλλά διστάζει να προχωρήσει σε μια γενναία μείωση δημοσίων δαπανών, ακριβώς επειδή γνωρίζει ότι για τους Γάλλους το κράτος είναι ο σημαντικότερος θεσμός. Το σέβονται, το εμπιστεύονται, παίρνουν πολλά από αυτό και περιμένουν πολλά από αυτό. Ο φόβος ότι το γαλλικό κράτος μπορεί να αποδυναμωθεί βρίσκεται πίσω από την άνοδο της Μαρίν Λεπέν που έχει λεηλατήσει την σοσιαλιστική ατζέντα της γαλλικής αριστεράς και υπόσχεται διεύρυνση της κοινωνικής προστασίας και σκληρή μάχη για να μην χαθούν οι κατακτήσεις δεκαετιών. Με αυτή την έννοια, η γαλλική κυβέρνηση βρίσκεται μπροστά σε ένα αδιέξοδο: Εάν δεν περιορίσει το κόστος της δημόσιας διοίκησης πολύ δύσκολα θα υπάρξει δημοσιονομική εξισορρόπηση και αν το κάνει, τότε μπορεί να προκαλέσει μεγάλη λαϊκή αντίδραση με αποτέλεσμα να ενισχυθεί ακόμη περισσότερο η «έξυπνη» ακροδεξιά της Μαρίν Λεπέν. Υπάρχει και ένας τρίτος δρόμος, να επιδιώξει εξορθολογισμό των κρατικών παροχών κάνοντας ταυτόχρονα γενναίες παρεμβάσεις για την ανταγωνιστικότητα της γαλλικής οικονομίας, ώστε να ανοίξουν θέσεις εργασίας και να ενισχυθεί η απασχόληση. Η ανεργία κινείται λίγο πάνω από το 10% και αυτό είναι ψυχολογικό όριο για τη Γαλλία. Το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι στους νέους 18 με 25 η ανεργία έχει ξεπεράσει το 20% και οι προοπτικές δεν είναι ευοίωνες. Οι πολιτικοί αντίπαλοι του Φρανσουά Ολάντ του θυμίζουν την υπόσχεσή του ότι θα αντιστρέψει την καμπύλη της ανεργίας μέχρι το τέλος του 2013, ενώ ήδη ζωηρεύουν οι φήμες ότι ο Ν. Σαρκοζί περιμένει στη γωνία για να επανεμφανιστεί στο προσκήνιο, διαπιστώνοντας ότι ο Ολάντ δεν μπορεί να χειριστεί τη γαλλική κρίση.
Στο Παρίσι η κατοικία είναι πανάκριβη. Στο Μαρέ η τιμή του τετραγωνικού μέτρου είναι πάνω από 10.000 ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι για να μείνει κάποιος στην πρωτεύουσα θα πρέπει να έχει πολύ υψηλά εισοδήματα και πάλι θα περιοριστεί σε ένα διαμέρισμα το οποίο στη χώρα μας θα περιγραφόταν ως γκαρσονιέρα. Οι οικογένειες μένουν συνήθως στα προάστια και αυτό κάνει τις καθημερινές μετακινήσεις δύσκολες και πολύωρες. Για τους τουρίστες η μαγεία είναι ανεξάντλητη. Ο πολιτισμός προσφέρεται σε τεράστιες ποσότητες, εύκολα και φτηνά. Σε αρκετά μουσεία και γκαλερί υπάρχουν ουρές με ανθρώπους που περιμένουν υπομονετικά, ακόμη και κάτω από τη βροχή, για να δουν τα έργα του Ζωρζ Μπρακ ή της Φρίντα Κάλο. Η αισθητική της πόλης και το μεγαλείο που διαχέεται από παντού, από την αρχιτεκτονική των κτιρίων, από τις γέφυρες, τους δρόμους, τη θέα του ποταμού, τα μνημεία, την τέχνη που βρίσκεται συνεχώς μπροστά σου, κάνει πολύ δύσκολο για έναν ξένο παρατηρητή να συναισθανθεί τη βρετανική οπτική, ότι η Γαλλία είναι ο μεγάλος ασθενής της Ευρώπης. Τίποτα δεν δείχνει έλλειψη υγείας στο Παρίσι και καμία απάντηση δεν βρίσκεται εύκολα στην ερώτηση «μα γιατί τόσοι πολλοί ψηφίζουν Λεπέν». Βγαίνοντας στα περίχωρα, όπου υπάρχουν γκέτο και περιοχές που αποτελούν άβατο για την αστυνομία, και πηγαίνοντας στην επαρχία, συνειδητοποιεί κανείς ότι η εικόνα του Παρισιού, όπως τη βλέπει ένας επισκέπτης, δεν αποδίδει ολόκληρη τη γαλλική πραγματικότητα, που είναι πολύ πιο σύνθετη και, όπως αποδεικνύεται, πολύ δύσκολη για να τη διαχειριστεί ένας ηγέτης με τα χαρακτηριστικά του Φρανσουά Ολάντ.
12°
