Τη νύχτα, ακόμη και σε δρόμους ακριβών προαστίων της Αθήνας, θα δεις ανθρώπους να ψάχνουν τα σκουπίδια, όχι αγχωμένα, πολύ προσεκτικά, με ενός είδους επαγγελματισμό. Ξέρουν τι μπορεί να βρουν στους κάδους της ανακύκλωσης και τι στους πράσινους, αφιερώνουν όσο χρόνο χρειάζεται για να κάνουν μια κάποια διαλογή και δεν ενοχλούνται από τα βλέμματα των περαστικών, δεν κρύβονται, όχι πια.
Στη γειτονιά μου δύο ρακοσυλλέκτες εμφανίζονται σε τακτά χρονικά διαστήματα μετά τα μεσάνυχτα και πρέπει να κουραστούν ανεβαίνοντας κάθετες ανηφόρες με τα πόδια για να φτάσουν στον προορισμό τους. Στις βεράντες μένουν ως αργά παρέες που περνούν την ώρα τους με το χαμηλότερο δυνατό οικονομικό κόστος και δείχνουν να μην ενοχλούνται από το θέαμα ενός ανθρώπου που αναζητά κάτι χρήσιμο ανάμεσα στα άχρηστα που πέταξαν, ούτε αυτός δείχνει να ενοχλείται από τα φώτα των αυτοκινήτων που μπορεί να περάσουν δίπλα του.
Τη νύχτα θα συναντήσεις οπωσδήποτε ηλικιωμένους ανθρώπους να περπατούν σε κεντρικούς δρόμους, όχι πάντα στο πεζοδρόμιο, μιλώντας μόνοι τους, ασταμάτητα, σαν να απευθύνονται στον αέρα που τους χτυπά. Είναι πολύ συγκεντρωμένοι στο μονόλογό τους, αδιάφοροι για το τι συμβαίνει δίπλα, αν τρόμαξαν κάποιον οδηγό, αν τους κοιτά περίεργα ένας διαβάτης, είναι σαν να μην υπάρχει τίποτα γύρω ή πάντως αυτό που υπάρχει δεν τους αφορά. Είναι μια πολύ δυσάρεστη σκέψη να αναρωτηθείς πού θα καταλήξει η διαδρομή τους, πού θα κοιμηθούν αργότερα, τι θα φάνε όταν κουραστούν από το περπάτημα, αν κάποιος κάπου τους περιμένει, αν κάποιος ενδιαφέρεται για το πού βρίσκονται και πού πηγαίνουν.
Και βέβαια στο κέντρο της Αθήνας, από την πλατεία Βάθη μέχρι το Κολωνάκι, αποκλείεται να καθήσεις κάπου χωρίς να βρεθείς απέναντι σε επαίτες, από παιδιά μέχρι τζάνκια, κάθε εθνικότητας και ηλικίας. Άλλος λέει κομπλιμέντα στις κυρίες μήπως και, κάποιοι απλώς απλώνουν το χέρι, ορισμένοι γίνονται πολύ φορτικοί ελπίζοντας ότι κάτι θα δώσεις για να απαλλαγείς, κάνουν πως σε θυμούνται ή απλώς περιγράφουν την κατάστασή τους με αλήθειες και με ψέματα. Αν ανταποκριθείς, θα πρέπει να συνεχίσεις έτσι όλο το βράδυ και να αναρωτιέσαι αν ήταν σωστό ή λάθος, αν οδηγεί κάπου αυτή η μικρή «φιλανθρωπία». Αν δεν ανταποκριθείς, γιατί είναι μάταιο, μπορεί να σε καταδιώκουν τα μάτια του παιδιού με τα λουλούδια ή το ακορντεόν και παρόλο που το έχεις εκλογικεύσει να καταστρέψεις το βράδυ σου. Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει σωστό, ό,τι και να κάνεις είναι λάθος, σωστό είναι να μην υπάρχει εξαθλίωση και δυστυχία.
Τα επίσημα στοιχεία δείχνουν ότι έχει αυξηθεί η ενδοοικογενειακή βία και η βία στα σχολεία. Λογικό. Ενας άνεργος κλεισμένος στο σπίτι μπορεί εύκολα να γίνει ένας επικίνδυνος για τους γύρω του άνθρωπος. Και το παιδί του θα ξεσπάσει σε άλλα παιδιά, χωρίς να ξέρει ακριβώς τι κάνει και γιατί. Ο δάσκαλος που θα πρέπει να του εξηγήσει μπορεί να μην έχει αντοχές, να τον έχει εξαντλήσει το δικό του προσωπικό / οικογενειακό δράμα, ας του ζητήσουμε τα ρέστα που δεν είναι ήρωας και δεν υπερβαίνει τα όριά του.
Κοιτάξτε τους οδηγούς των αυτοκινήτων στις διπλανές λωρίδες. Είναι νευρικοί, ενώ δεν έχει πια κίνηση σχεδόν ποτέ και πουθενά, δείχνουν θυμωμένοι, βιαστικοί, πιεσμένοι, εχθρικοί. Πάνε σε μια δουλειά που μπορεί να μην την έχουν αύριο, από την οποία ίσως δεν πληρώνονται στην ώρα τους ή καθόλου, που πάντως δεν τους φτάνει για να ζήσουν με αξιοπρέπεια.
Ένα παιχνίδι είναι να ψάξεις να βρεις χαμόγελα κοντά σου. Χρειάζεται λίγη επιμονή και τελικά θα φτάσεις στο στόχο σου. Ένα παιδί μέσα στη θάλασσα ή σε ένα ωραίο πάρκο, πιτσιρικάδες στην παραλία ή ερωτευμένοι που απολαμβάνουν την πόλη από ψηλά, φίλοι που πιάνονται ο ένας από τον άλλον, άνθρωποι που θυμήθηκαν ότι τουλάχιστον αγαπιούνται, οι λίγοι που ξέρουν την τέχνη να χαίρονται επειδή έχει ωραίο ήλιο, επειδή ακούν ένα ωραίο τραγούδι, διαβάζουν ένα ωραίο βιβλίο, θυμούνται μια ωραία μέρα, μια λέξη που τους είπαν και έχει αξία.
Στιγμές, όχι περισσότερο, αλλά συμβαίνουν και αυτά.
Οι πολίτες που, δικαιολογημένα ή όχι, θέλγονται από τις σειρήνες των ακραίων εθνικιστικών ρητορικών καλό είναι να θυμούνται ότι καμία ελευθερία και κανένα δικαίωμα δεν είναι οριστικά κεκτημένα
23°
