Ας θυμηθούμε ένα από τα ευτράπελα της περιόδου της αγωνιστικής διαπραγμάτευσης. Ο αρμόδιος (!) υφυπουργός κ. Μάρδας, μεταξύ δύο συνεντεύξεών του, «βρήκε» €400 εκ. και μας καθησύχασε πως θα πληρωθούν μισθοί και συντάξεις. Πληρώθηκαν, χωρίς να δανεισθεί από τους εταίρους η κυβέρνηση. Κάπου βρέθηκαν αυτά τα χρήματα, από κάπου αλλού έλειψαν, κάποια στιγμή πρέπει να αντικατασταθούν. Οι απολογητές της αγωνιστικής διαπραγμάτευσης, ως καλοπροαίρετοι αδαείς ή πολιτικώς ιδιοτελείς, αντιμετωπίζουν το ζήτημα ως διαχειριστική μαγκιά, αγνοώντας όλα τα υπόλοιπα. Αγνοώντας πως τα χρήματα, από όπου και να αφαιρέθηκαν, πρέπει να επιστραφούν – κάποια στιγμή αργότερα θα καταγραφούν, πιθανότατα ως χρέος. Παράδειγμα η περίπτωση του λογαριασμού ΔΝΤ στην ΤτΕ. Αφαιρέθηκαν €744 εκ. τον Ιούνιο 2015 και σήμερα το υπόλοιπο του λογαριασμού είναι €6.5 εκ. Ο Βαρουφάκης δανείστηκε από το αποθεματικό που είχε φτιάξει ο Καρτάλης ή ο Παπαληγούρας ή δεν ξέρω ποιος και αυτό δεν έχει κοστίσει τίποτε σε κανέναν! Το αστείο είναι πως αυτές οι διαχειριστικές κινήσεις απελπισίας (και άλλες ρουτινιάρικες από καταβολής Υπουργείου Οικονομικών) παρουσιάζονται ως πακέτο με την μεγαλειώδη σύλληψη της σύγκρουσης με τους εταίρους κατά την «περίοδο Βαρουφάκη».
Ο Χαρδούβελης άφησε «ταμείο» στον Βαρουφάκη €2.6 δισ. (31/12/2014). Στις επίσημες εκδόσεις του ΥΠΟΙΚ καταγράφεται «ταμείο» –διαθέσιμα του δημοσίου– €77 εκ. την 30/6/2015. Ούτε αυτή η διαφορά των €2.5 δισ. που χρηματοδότησε την αγωνιστική διαπραγμάτευση μαζί με τόσες άλλες διαχειριστικές κινήσεις, καταγράφεται ως κόστος της. Ανεξαρτήτως του γεγονότος πως ένα μήνα αργότερα με δανεικά από τους εταίρους αποκαταστάθηκε «ταμείο» κάποιου ύψους, ώστε να επαρκεί για λειτουργία του δημοσίου πέραν των τεσσάρων ωρών του υπολοίπου Βαρουφάκη. Το ίδιο με τη Λερναία Ύδρα των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων του δημοσίου – τα φέσια του δημοσίου προς ιδιώτες. Ακόμη και στο πρώτο εξάμηνο του 2017, εξοφλούνται €800 εκ. και τα ληξιπρόθεσμα αυξάνονται κατά €600 εκ! Αυτός που είχε σε υποχρεωτική αναμονή τους δικαιούχους, πανηγύριζε για τη διαχειριστική του επάρκεια και έστελνε το λογαριασμό σε κάποιον επόμενο.
Γιατί κάνουμε αυτή τη συζήτηση σήμερα;
Στο Euro2day δημοσιεύεται άρθρο συνεργάτη του (εδώ) στο οποίο υποστηρίζεται τελικά πως η διαπραγμάτευση Βαρουφάκη όχι μόνο δεν κόστισε τα €86 δισ. που λέει ο Στουρνάρας ή τα €100 δισ. που λέει ο Ρέγκλινγκ, αλλά είχαμε και όφελος! Ο αρθρογράφος κάνει επιλεκτική παρουσίαση στοιχείων –ακόμη και για το χρέος επιλέγει παρουσίαση που δεν συμπεριλαμβάνει τα repos, τον υποχρεωτικό εσωτερικό δανεισμό– και στον σχολιασμό καταφεύγει σε αιτιακές συνδέσεις που αγνοούν τις κύριες παραμέτρους.
Ας ξεκινήσουμε από το προφανές. Όταν δεν υπάρχει κανείς να σε δανείσει, δεν υπάρχει περίπτωση να ανέβει το χρέος. Εάν επιλέξεις να τηρήσεις τις συμβατικές υποχρεώσεις που συνοδεύουν το χρέος, αυτό θα μειωθεί – αρκεί να βρεις λεφτά να πληρώσεις. Σωστά λοιπόν, το εξωτερικό χρέος δεν αυξήθηκε επί Βαρουφάκη. Επειδή όμως λεφτά δεν υπήρχαν, έπρεπε να βρεθούν. Δεν αυξήθηκε το χρέος προς τους εξωτερικούς δανειστές, όμως ρήμαξε το εσωτερικό. Με καθυστέρηση, όλα αυτά καταγράφονται και λογιστικά. Να δούμε μερικά:
€2.5 δισ. από τα αποθεματικά
€0.5 δισ. από τα έντοκα γραμμάτια (πρόσθετος δανεισμός)
€1.5 δισ. από repos (υποχρεωτικός πρόσθετος δανεισμός από φορείς του δημοσίου)
€0.75 δισ. από το λογαριασμό ΔΝΤ
€1.4 δισ. πρόσθετες βεβαιωμένες ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις – έκτοτε όσο εξοφλούνται ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις, αυτές αυξάνουν!
Τα παραπάνω όσο ήταν ακόμη υπουργός ο κ. Βαρουφάκης. Προϊόντος του χρόνου βρήκαν το δρόμο τους στα κιτάπια του δημοσίου και πολλά άλλα. Όσο κάθισε στη θέση του ο κ. Βαρουφάκης, καταγράφηκε εσωτερικός δανεισμός της μιας ή άλλης μορφής συνολικού ύψους €6.7 δισ. – το εξωτερικό χρέος μειώθηκε κατά €0.5 δισ. Έμειναν όμως και πολλές τρύπες. Για να μπαλωθούν, η χώρα δανείστηκε. Μεταξύ 30/6/2015 και 31/12/2016 το χρέος, όπως καταγράφεται στα Δελτία Χρέους του ΥΠΟΙΚ, αυξήθηκε κατά €14 δισ. (από €312 δισ. σε €326 δισ.). Μαντέψτε: επειδή δεν δάνειζαν παραπάνω οι εταίροι, τα repos αυξήθηκαν, οι ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις (δεν συμπεριλαμβάνονται στο χρέος) αυξήθηκαν παρά το ότι πάνω από €3 δισ. εξοφλήθηκαν, ο λογαριασμός ΔΝΤ δεν αποκαταστάθηκε, παρά το ότι δόθηκε σχετικό δάνειο από τους εταίρους – κάλυψε άλλες τρύπες. Ως μέτρο σύγκρισης, από τον Σεπτέμβριο 2013 μέχρι τον Δεκέμβριο 2014, το χρέος αυξήθηκε κατά €2.2 δισ., ενώ οι ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις μειώθηκαν κατά €2.2 δισ. Μόλις «γύριζε» ελαφρώς πλεονασματικός ο προϋπολογισμός, οι Στουρνάρα και Χαρδούβελης κατάφερναν να παγώνουν το χρέος.
Το ερώτημα είναι «σε ποιoν χρεώνεται» αυτός ο διαχειριστικός παραλογισμός; Με όποιον τρόπο και να επιχειρήσει να δικαιολογήσει κανείς την κατάσταση, δεν υπάρχει αμφιβολία πως η αιτία είναι η περίφημη αγωνιστική διαπραγμάτευση.
Η ίδια είναι η αιτία και της καταστροφής στις τράπεζες. Όποιος καμώνεται πως μόλις πάτησε το πόδι του στον πλανήτη, μπορεί να λέει: «μα η διαπραγμάτευση έληξε τον Ιούλιο, και η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών έγινε τον Νοέμβριο» και να περιγράφει τον τέλειο φόνο, χωρίς δράστη. Όμως, τα επίσημα κιτάπια λένε άλλα. Οι οικονομικές καταστάσεις του ΤΧΣ αποτιμούν «ευλόγως» την 31/12/2014 τη συμμετοχή του δημοσίου στις τράπεζες στα €13.5 δισ. (μετοχές και warrants). Ως αποτέλεσμα της αγωνιστικής διαπραγμάτευσης, η αξία αυτή πρακτικώς μηδενίσθηκε τον Νοέμβριο. Κουρεύτηκαν και €1.35 δισ. προνομιούχες μετοχές Αλογοσκούφη. Σύνολο αξίας δημόσιας περιουσίας που πετάχτηκε από το παράθυρο €14.3 δισ.
Η πιο εμφανής αστοχία της παράλογης διαπραγμάτευσης ήταν η απεμπόληση των επιστροφών των κερδών ομολόγων που διακρατεί η ΕΚΤ και το Ευρωσύστημα. Αφήνοντας την παράταση να εκπνεύσει χωρίς συμφωνία την 30/6/2015, €1.8 δισ. του 2014 και €1.7 δισ. του 2015, σύνολο €3.5 δισ., κατανεμημένα στις κεντρικές τράπεζες της Ευρωζώνης έτοιμα προς επιστροφή, χάθηκαν για την Ελλάδα. Μαζί και όλες οι επόμενες επιστροφές 2015-2016. Σύνολο περίπου €8.5 δισ.
Τίποτε από τα παραπάνω δεν αντιλήφθηκε ο αρθρογράφος. Καταφεύγοντας σε στοιχεία χρέους που δεν συμπεριλαμβάνουν τον βραχυπρόθεσμο δανεισμό τα ληξιπρόθεσμα και τα αποθεματικά, παρουσιάζει το διαχειριστικό θαύμα της περιόδου Βαρουφάκη. Ο ήλιος επί τέλους πρωτοτύπησε: βγήκε πρωί-πρωί από την Ανατολή! Όταν δεν σε δανείζει κανείς, δεν αυξάνει το χρέος – το πώς επιβιώνεις ως χώρα είναι λεπτομέρεια. Η λεπτομέρεια όμως έχει σημασία. Για να γράφονται δυο χρόνια μετά αυτές οι ακυρολογίες, οι διοικήσεις των νοσοκομείων είναι υπερήφανες που έχουν αντικαταστήσει φάρμακα και γάζες με repos (αυτό σημαίνει υποχρεωτικός δανεισμός, με ΠΝΠ μάλιστα), τα πανεπιστήμια δεν έχουν θέρμανση, οι καρκινοπαθείς δεν έχουν πρόσβαση σε θεραπείες. Όμως, προϊόντος του χρόνου όλα (ή σχεδόν όλα) αποτυπώνονται τελικά και λογιστικά.
Τα παραπάνω φτιάχνουν ένα γενικό σύνολο αποτυπωμένης λογιστικά ζημίας για το δημόσιο πάνω από €40 δισ. Η ζημία αυτή έχει περάσει στους πολίτες. Το χαριτωμένο στις αναλύσεις «τύπου Βαρουφάκη» είναι το εσκεμμένο θόλωμα περιόδων και ευθυνών. Ας πούμε με τις επιστροφές κερδών των ομολόγων ΕΚΤ: υπονοείται πως ο Τσίπρας δεν διαπραγματεύθηκε σωστά το περίφημο 17ωρο και κάποιος άλλος θα έβγαζε λαγούς από καπέλα. Επανέρχεται η κενολογία της διαφοροποίησης του «ειδικού Βαρουφάκη» και του «πολιτικάντη Τσίπρα». Η διαχείριση ήταν ενιαία, ακόμη και η επιλογή Βαρουφάκη ήταν του Τσίπρα. Με αυτές τις μετα-αλήθειες επανέρχεται η ολέθρια πολιτική εναλλακτική της σύγκρουσης. Ακόμη και η φυγή καταθέσεων – και οι κεφαλαιακοί έλεγχοι – χρεώνεται μέσα από τις στήλες του Euro2day σε δήλωση Στουρνάρα του Δεκεμβρίου 2014. Αποκρύπτεται πως σημαία των Τσίπρα-Βαρουφάκη ήταν η συγκρουσιακή φαντασίωση «δεν θα τολμήσει ο Ντράγκι γιατί θα διαλυθεί το ευρώ». Το απολύτως προφανές πως οι αναλήψεις ξεκίνησαν με την ανακοίνωση μη στήριξης οποιασδήποτε προεδρικής υποψηφιότητας από τον Τσίπρα και πήραν το δρόμο τους μετά την πρώτη ψηφοφορία, δεν λαμβάνεται υπ’ όψη. Ο Sinn του Ifo έχει δημοσιοποιήσει (και αναπαρήγε ο Bloomberg) τα ισοζύγια του συστήματος διασυνοριακής εκκαθάρισης του ευρώ, TARGET2, στα οποία φαίνεται πως δέκα μέρες πριν τις «προδοτικές» δηλώσεις Στουρνάρα είχαν ήδη φύγει από την Ελλάδα €25 δισ. Το αστείο είναι πως ο παραλογισμός της συγκρουσιακής κενολογίας περί ΕΚΤ του Βαρουφάκη που επανέρχεται από τις στήλες του έγκυρου οικονομικού ιστότοπου, ήταν ένα από τα υποτιθέμενα πυρηνικά όπλα. Ο Sinn μάλιστα θεωρεί εσκεμμένη και ενορχηστρωμένη από τους συγκρουσιακούς τη δημιουργία τεράστιου «ανοίγματος» στο TARGET2, ώστε να εκβιάσουν την ΕΚΤ. Πάει πολύ πια, όταν η εικόνα είναι καθαρή ακόμη και στα λαχανάκια Βρυξελλών να συζητάμε δυο χρόνια αργότερα στα σοβαρά τη βαρουφακειάδα. Το μόνο ζήτημα είναι εάν ο «πολιτικός Τσίπρας» είχε συναίσθηση του τι γινόταν, τι σήμαιναν όλα αυτά. Η συγκρουσιακή πολιτική της σχεδιασμένης ασφυξίας είναι και το σημείο σύγκλισης της άκρας δεξιάς και της υποτιθέμενης ριζοσπαστικής αριστεράς.
Το τελευταίο κυριολεκτικά κωμικό στο δημοσίευμα είναι το απίστευτο επιχείρημα πως με την βαρουφακειάδα γλυτώσαμε €20 δισ. πλεονασμάτων. Το άλμα της σύνδεσης της «περιόδου Βαρουφάκη» με τη σημερινή δημοσιονομική κατάσταση εντυπωσιάζει – η αγωνιστική διαπραγμάτευση ακόμη βάζει θετικό πρόσημο στις εξελίξεις! Πρόκειται για ανοησία τεραστίων διαστάσεων και επιλεκτική παρουσίαση της πραγματικότητας. Οι προβλέψεις πλεονασμάτων του 2014 (δύο εκθέσεις ΔΝΤ) βασίζονταν στις αδελφές προβλέψεις ανάπτυξης. Σήμερα, κατά ΔΝΤ, θα είχαμε ΑΕΠ κατά €20 δισ. υψηλότερο – το στοιχείο αποκρύπτεται και χρησιμοποιείται το απόλυτο μέγεθος πλεονασμάτων σε διαφορετική βάση. Από μόνη αυτή η διαφορά αρκεί στην τριετία να αποδώσει στο δημόσιο έσοδα της τάξεως των υποτιθέμενων πλεονασμάτων που αποφύγαμε. Είδαμε νωρίτερα πως αυτή η υποτιθέμενη αποφυγή δημιούργησε χρέος. Αποσιωπάται πως ενώ δεν υπήρχε πρόβλεψη δέσμευσης πλεονασμάτων, έχουμε καταλήξει ως χώρα να δεσμευθούμε για το θηριώδες 3.5% του ΑΕΠ μέχρι το 2022 και για 2% μέχρι το 2060. Ακόμη πιο αστείο, για το 2016 χρησιμοποιείται η πρόβλεψη του 2015, ενώ έχει παραχθεί υπερπλεόνασμα €6 δισ. – ακόμη και τα φαντασιακά €20 δισ. είναι €14 δισ! Το εντυπωσιακό είναι πως χρησιμοποιείται η ίδια επιχειρηματολογία ενός non-paper του Μαξίμου των αρχών Σεπτεμβρίου 2015, η οποία καταρρίφθηκε συνοπτικά, με την οποία χρεώνονταν υποχρεώσεις στο Μνημόνιο 2 που δεν υπήρχαν και στις ουρές πολλών δις του mail Χαρδούβελη, οι οποίες επίσης δεν υπήρχαν. Τα ίδια σε όλα τα μέτωπα! Η εθνολαϊκιστική συμμαχία ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, υπό την «τεχνική καθοδήγηση» Βαρουφάκη δημιούργησε χάος παντού, οι επιπτώσεις καταγράφονται μεταχρονολογημένες. Οπότε κάθε νέος καιροσκόπος ή φιγουρατζής, ακροδεξιός ή αριστερός εθνολαϊκιστής, μπορεί να επαναφέρει τις ψεκασμένες συγκρουσιακές ανοησίες και να διεκδικεί δημόσιο διάλογο.
Την εποχή της μετα-αλήθειας, που μια κενολογία επαναλαμβάνεται αγνοώντας την αλήθεια, τη διάψευση και… τη βαρύτητα, δεν πρέπει να αφήνονται αναπάντητα τα alt-facts. Ακόμη ταλαιπωρείται η κοινωνία από τους λογής ψεκασμένους που διαφήμιζαν melt-down της παγκόσμιας οικονομίας από τα ελληνικά CDS – μόλις $2.5 δισ. πληρώθηκαν χωρίς να κουνηθεί φύλλο, την έντρομη οπισθοχώρηση σύμπαντος του τραπεζικού συστήματος στα πυρηνικά νεροπίστολα κάθε τσαρλατάνου, την Ντόιτσε Μπανκ που καταρρέει!
Η «περίοδος Βαρουφάκη», ή για να είμαστε πιο δίκαιοι, η παράλογη πολιτική Τσίπρα-Καμμένου με τεχνικό καθοδηγητή τον φάμπουλους Γιάνη, που έπαιζε το χαρτί της σύγκρουσης, υπήρξε καταστροφική για τη χώρα. Κάποιες από τις συνέπειες καταγράφονται σταδιακά στις λογιστικές καταστάσεις της κυβέρνησης.
Η καταγεγραμμένη ζημία των €40 δισ. περίπου είναι τεράστια – έχει ήδη γίνει υποχρεώσεις των πολιτών. Υπάρχει όμως και σειρά επιπτώσεων, κυρίως από τους κεφαλαιακούς ελέγχους και την χρεοκοπία του τραπεζικού συστήματος οι οποίες είναι πολλαπλάσιες των καταγεγραμμένων ζημιών του δημοσίου. Στις τράπεζες μαζί με το δημόσιο, χάθηκε και η αξία των άλλων μετόχων (μεταξύ αυτών Ταμεία και η Εκκλησία) – περίπου €9 δισ. από την αποτίμηση του Δεκεμβρίου 2014. Είναι αυτό που βλέπουμε κάθε μέρα στη ζωή μας και πολλοί θέλουν να μας κάνουν να θεωρήσουμε ως τη «νέα κανονικότητα». Είναι η οικονομική ασφυξία που έχει καταστρέψει χιλιάδες συμπολίτες μας. Είναι οι φόροι και οι εισφορές που δεν αφήνουν κανέναν να ανασάνει. Κάποτε θα ποσοτικοποιηθούν και αυτές οι επιπτώσεις. Λες και έχει κάποια σημασία! Στη χώρα που για εβδομήντα πέντε χιλιάρικα ο πολίτης διώκεται για κακούργημα, ο τσαρλατάνος που φορτώνει με €40 δισ. τα υποζύγια θεωρείται σωτήρας. Με αναγνώριση €150 δισ. ζημιάς θα αναληφθεί στους ουρανούς ως θεός – με πουκάμισο λαχούρι βέβαια, αλλά ας μη βάζουμε θέματα αισθητικής.
Οι επιπτώσεις του ολέθριου επταμήνου του 2015 είναι τεράστιες. Η χώρα πήγε πίσω τρία τουλάχιστον χρόνια. Ο οικονομικός λογαριασμός πληρώνεται σταδιακά. Ένα μέρος είναι οι λογιστικώς καταγεγραμμένες απώλειες του δημοσίου, ήδη πάνω από €40 δισ. Άλλο μέρος είναι τα αχρείαστα μέτρα φόρων και εισφορών, τα οποία κάθε χρόνο συσσωρεύουν απώλειες για τους πολίτες. Άλλο είναι οι επιχειρηματικές ζημίες, σε μικρές και μεγάλες επιχειρήσεις, σε μικρούς και μεγάλους επενδυτές. Είναι οι απώλειες από την υστέρηση της ανάπτυξης. Είναι οι δεσμεύσεις υψηλών πλεονασμάτων επί δεκαετίες. Σε κάποια απ’ αυτά μπορεί να μπει και τώρα ταμπελάκι κόστους, όπως η μέχρι τώρα καταγεγραμμένη ζημία του δημοσίου. Σε άλλα το κόστος θα αυξάνεται σωρευτικά επί πολλά χρόνια. Όποιος θέλει μπορεί να κάνει την προσπάθεια να χρεώσει ζημίες στον Βαρουφάκη, στον Τσίπρα ή τον Τσακαλώτο. Αυτό που δεν μπορεί να αρνηθεί όμως κανείς είναι πως όλα αυτά τα δεινά ξεκινούν από το καταστροφικό επτάμηνο του 2015.
11°
