Πριν από δυο βδομάδες, για να μιλήσω για την οριστική και αμετάκλητη πτώση του Γιώργου Παπανδρέου και για τη διαφαινόμενη αναδιάταξη του πολιτικού χάρτη της χώρας, επέλεξα τίτλο στα… βαβυλωνιακά. Αυτή τη φορά ο τίτλος είναι λιγότερο εξωτικός, αν και παραμένει «ξενόφερτος».
Το Μπαντ Γκόντεσμπεργκ λοιπόν, στις παρυφές της Βόννης, φιλοξένησε το 1959 συνδιάσκεψη-σταθμό στην ιστορία του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος της Γερμανίας (SPD). Με το λεγόμενο Πρόγραμμα του Μπαντ Γκόντεσμπεργκ πραγματοποιήθηκε η απαραίτητη στροφή (εκσυγχρονιστική θα τη λέγαμε, ίσως, σήμερα) ώστε το SPD να αρχίσει να διεκδικεί με αξιώσεις την εξουσία.
Το Επιναί-συρ-Σεν, πάλι, στα βόρεια προάστια του Παρισιού, θα φιλοξενήσει επίσης συνέδριο-σταθμό το 1971. Εκεί, το Γαλλικό Σοσιαλιστικό Κόμμα (SFIO παλαιότερα, PSF από το 1969) θα ολοκληρώσει την αλλαγή στη γραμμή πλεύσης του και την ανανέωσή του, ενσωματώνοντας αξιόλογες δυνάμεις απ’ τον ευρύτερο χώρο της αριστεράς, εκλέγοντας γραμματέα του τον Φρανσουά Μιτεράν και θέτοντας τις βάσεις για την άνοδό του στην εξουσία το 1981.
Μιας και έπιασα τα παραδείγματα από το διεθνή χώρο όμως, ενδιαφέρον παρουσιάζει, νομίζω, και μια άλλη ιστορία. Το 1974, και πάλι λίγο έξω απ’ το Παρίσι, μιας και στην Ισπανία υπήρχε ακόμη η δικτατορία του Φράνκο, το Ισπανικό Σοσιαλιστικό Κόμμα (PSOE) εξέλεξε γραμματέα του τον Φελίπε Γκονζάλες, μόλις 32 ετών τότε. Βλέποντας ότι οι καιροί είχαν αλλάξει και ότι η δικτατορία δεν θα αργούσε να πέσει, η εξόριστη ιστορική ηγεσία του κόμματος παραμέρισε και «έβγαλε μπροστά» ένα νέο πρόσωπο, απ’ το εσωτερικό της χώρας, φωτεινό, επικοινωνιακό, με εμφάνιση και πολιτικό λόγο που να ταιριάζουν στη νέα εποχή.
Κάπου εδώ τελειώνουν οι «αφηγήσεις παλαιμάχου» απ’ την ιστορία των ευρωπαϊκών σοσιαλιστικών κομμάτων. Οι λόγοι για τους οποίους τα θυμήθηκα και τα γράφω όλα αυτά είναι, νομίζω, προφανείς. Το ΠΑΣΟΚ που ξέραμε, το ΠΑΣΟΚ των Παπανδρέου, έχει κλείσει τον ιστορικό του κύκλο. Ό,τι ήταν να προσφέρει στην πολιτική σκηνή το προσέφερε. Πόσο θετικός ή αρνητικός είναι ο απολογισμός σηκώνει μεγάλη συζήτηση, που μάλλον δεν είναι η κατάλληλη στιγμή να γίνει. Αν πάντως το ΠΑΣΟΚ συνεχίσει να παραμένει εγκλωβισμένο στη σημερινή αδιέξοδη πορεία του, δύσκολα θα αποφύγει μια ήττα που ίσως να μην είναι απλώς οδυνηρή, αλλά συντριπτική.
Ο χώρος της κεντροαριστεράς και της σοσιαλδημοκρατίας, τον οποίο τα τελευταία 35 χρόνια καλύπτει κυρίως το ΠΑΣΟΚ, χρειάζεται επειγόντως και επιτακτικά αναθεμελίωση, ανάταξη, αναδιάρθρωση, ανασύσταση, ανασυγκρότηση, ή όπως αλλιώς θέλουν να το πουν οι άμεσα ενδιαφερόμενοι. Η ουσία ενδιαφέρει, όχι η ορολογία.
Όπως συμβαίνει με όλες τις ουσιαστικές ανανεώσεις και επανιδρύσεις, αυτή η διαδικασία δεν μπορεί παρά να έχει πολλαπλό χαρακτήρα: ιδεολογικός και προγραμματικός επαναπροσδιορισμός, αποστασιοποίηση από τα εκφυλιστικά φαινόμενα του παρελθόντος (λαϊκισμός, πελατειακές σχέσεις, ηγεμονία συντεχνιών του δημόσιου τομέα), αλλά και νέα πρόσωπα, νέα ηγετική ομάδα, και βέβαια νέος ηγέτης, ο οποίος θα πρέπει να έχει λίγο-πολύ χαρακτηριστικά… Γκονζάλες. Με άλλα λόγια, σχετικά νεαρή ηλικία, απουσία φθοράς από παρατεταμένη θητεία σε κυβερνητικές θέσεις, ανοιχτούς ορίζοντες, ευρωπαϊκό προσανατολισμό, επικοινωνιακό χάρισμα. Και για να είμαι ακόμα πιο σαφής: δεν μπορεί να είναι το αύριο του ΠΑΣΟΚ ούτε ο Βενιζέλος, ούτε ο Χρυσοχοΐδης, ούτε ο Λοβέρδος, ούτε ο Σκανδαλίδης, ούτε ο Παπουτσής, ούτε η Κατσέλη, ούτε η Διαμαντοπούλου.
Α, ναι: και κάτι ακόμα. Το κακό(;) για το ΠΑΣΟΚ είναι ότι όλα αυτά πρέπει να γίνουν σχετικά σύντομα, στο κοντινό μέλλον, πριν το καράβι αρχίσει να μπάζει νερά από παντού και το πλήρωμα μοιραστεί σε πολλές βάρκες. Αν συμβεί κάτι τέτοιο, θα χρειαστεί καιρός για να ξαναμαζευτούν όλοι αυτοί –αν ξαναμαζευτούν ποτέ– στο ίδιο σκάφος, προσελκύοντας μάλιστα και άλλους που ίσως να ενδιαφέρονται.
13°
