Σε κάθε υπόκλιση, και μια παλαιστινιακή σημαία

Πληρώνεις εισιτήριο για να παρακολουθήσεις μια παράσταση. Δύο ώρες συγκίνησης, φώτων, ερμηνείας, θεατρικής αφήγησης. Και ύστερα, ενώ χειροκροτάς, οι καλλιτέχνες βγαίνουν στην υπόκλιση κρατώντας μια παλαιστινιακή σημαία φωνάζοντας «Free Palestine». Το κοινό ξεσπά σε επευφημίες, κάποιοι συγκινούνται, άλλοι αισθάνονται δικαίωση. Κάποιοι άλλοι —σιωπηλά— δυσφορούν.

Κάποιοι συμμετέχουν μηχανικά στο χειροκρότημα για να μην φανούν ως «απέναντι»; Αλλά ποιος μπορεί να στέκεται απέναντι στην καταδίκη του βομβαρδισμού άμαχου πληθυσμού; Μικρών παιδιών;

Το φαινόμενο δεν είναι ελληνικό. Στα μεγαλύτερα φεστιβάλ του κόσμου, από τις Κάννες έως τη Βενετία, η παλαιστινιακή σημαία έχει γίνει κάτι σαν σύμβολο διαμαρτυρίας-καθήκον. Ένας πολιτικός σχολιασμός που ξεφεύγει από το ίδιο το έργο. Ακόμα και όταν δεν αφορά άμεσα το θέμα της παράστασης, η υπόκλιση έχει γίνει ο χώρος όπου κάποιοι επιλέγουν να σηκώσουν ένα πανό, να στείλουν ένα μήνυμα.

Και όμως, για κάποιους θεατές αυτή η στιγμή δεν είναι απλώς αμήχανη. Είναι βαθιά πληγωτική. Αν είσαι Ισραηλινός —ή φίλος, συγγενής κάποιου που έχει χάσει άνθρωπο στις σφαγές της 7ης Οκτωβρίου από τη Χαμάς— η εικόνα μιας σημαίας που σε αυτό το πλαίσιο λειτουργεί σχεδόν σαν πολιτική δήλωση εναντίον σου δεν είναι καθόλου αφηρημένη. Είναι πολύ προσωπική. Πολύ ωμή. Και πολύ βίαιη, όχι ίσως ως πράξη αλλά ως σύμβολο.

Οι σημαίες είναι φορτισμένα αντικείμενα, δεν είναι απλά πανιά. Είναι ιστορίες, τραύματα, ταυτότητες. Και ναι, δεν είναι όλοι στην Παλαιστίνη Χαμάς. Όπως και δεν είναι όλοι οι Ισραηλινοί υπέρ των βομβαρδισμών. Μάλιστα σε αυτή τη φάση του πολέμου πολλοί Ισραηλινοί είναι απέναντι στον Νετανιάχου. Όμως η σημαία, η εικόνα της, σε δημόσιο χώρο τέχνης, χωρίς πλαίσιο, χωρίς διάλογο, έχει τη δύναμη να πολώνει.

Η τέχνη οφείλει να παρεμβαίνει. Να μη σιωπά. Να παίρνει θέση. Όμως η μεγάλη της πρόκληση είναι να ενώνει. Να επιτρέπει τον αναστοχασμό, όχι να υπαγορεύει τι να σκεφτείς. Να είναι πράξη εμπιστοσύνης, όχι επιβολής.

Σχετικό Άρθρο

Ελλαδα Συγκέντρωση διαμαρτυρίας στην ισραηλινή πρεσβεία για την κατάληψη του πλοίου Madleen

Newsroom 09.06.2025, 20:54

Η πρόσφατη αντιπολεμική συναυλία για την Παλαιστίνη στην Τεχνόπολη ήταν μια διαφορετική περίπτωση. Εκεί, οι προθέσεις ήταν ξεκάθαρες από την αρχή. Επρόκειτο για μια πολιτική και καλλιτεχνική πράξη με δηλωμένο σκοπό, γνωστό πλαίσιο και ξεκάθαρο μήνυμα. Ο κόσμος που πήγε, το έκανε με επίγνωση. Δεν αιφνιδιάστηκε. Δεν του ζητήθηκε να ταυτιστεί εκ των υστέρων. Δεν μπήκε για ένα έργο τέχνης και βγήκε από μια διαδήλωση.

Αν η πρόθεση είναι να καταδικάσουμε τη βία, ας το κάνουμε με λόγια που εμπεριέχουν όλους. Όχι με σύμβολα που αποκόβουν. Υπάρχει τρόπος να πεις «όχι» σε μια γενοκτονία χωρίς να κάνεις κάποιον να νιώσει ότι καταδικάζεται για το έθνος του. Υπάρχει τρόπος να απαιτήσεις ειρήνη, χωρίς να ξύνεις πληγές που δεν γνωρίζεις πώς ανοίγουν.

Κάθε θεατής φέρει μαζί του μια ιστορία. Κι όταν μπαίνει σε έναν χώρο τέχνης δεν παραιτείται απ’ αυτήν. Το θέατρο, το σινεμά, η μουσική δεν είναι συνέδρια, είναι καταφύγια. Και το καταφύγιο, για να είναι αληθινό, πρέπει να χωράει όλους. Ακόμα και εκείνους που δεν ξέρεις πώς να ακούσεις.

Ίσως ήρθε η ώρα να επαναδιαπραγματευτούμε τι σημαίνει δημόσιος χώρος τέχνης. Ποιος μιλάει εκεί. Πώς. Και αν μπορεί, επιτέλους, να μην είναι μια ακόμη μικρογραφία πολεμικής έντασης, αλλά ένας τόπος κοινής σιωπής που ανοίγει κουβέντες — όχι πληγές.