Ούτε με τους σερίφηδες, ούτε με τους καουμπόηδες

Ο σοβαρός τραυματισμός του 16χρονου Ρομά από σφαίρα αστυνομικού στο κεφάλι στα Διαβατά Θεσσαλονίκης, στο πλαίσιο καταδίωξης, προσέφερε στους κομματικούς στρατούς της Νέας Δημοκρατίας και του ΣΥΡΙΖΑ μια ακόμα ευκαιρία να στήσουν από κοινού το αγαπημένο τους πολιτικό παίγνιο, αυτό του ακραίου διχασμού. Σε γενικές γραμμές, το βασικό επιχείρημα των μεν είναι ότι κάθε Ρομά είναι εξ ορισμού κακοποιός και των δε ότι κάθε αστυνομικός είναι λίγο-πολύ κι ένας εν δυνάμει δολοφόνος.

Όπως πάντα, αυτοί που στοχεύουν σε εφήμερα προεκλογικά κέρδη φωνάζουν πιο πολύ από εκείνους που θα ήθελαν να λύσουν το πρόβλημα. Η ένταση των κραυγών τους επισκιάζει τις νηφάλιες φωνές. Για παράδειγμα, ελάχιστη δημοσιότητα έχει δοθεί στην τολμηρή ανακοίνωση του σωματείου αστυνομικών «Δράση Αστυνομικών για τα Δικαιώματα των Ανθρώπων», η οποία κι απαντά με τρόπο σαφή σχεδόν όλα τα ερωτήματα που προκύπτουν γύρω από το εν λόγω περιστατικό. Συγκεκριμένα, αφού πρώτα αποδοκιμάζουν πλήρως την ενέργεια του συναδέλφου τους, οι αστυνομικοί του σωματείου θυμίζουν ότι η χρήση βίας από την Αστυνομία ορίζεται με τρόπο στενό και συγκεκριμένο από συγκεκριμένους νόμους και επιχειρησιακούς κανόνες. Αντίστοιχα, εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει και η τοποθέτηση της συλλογικότητας αστυνομικών «Passport» που στέκεται απέναντι σε «αυταρχικές, επικοινωνιακές και αντιεπιστημονικές προσεγγίσεις, οδηγούν σε επικίνδυνες υπηρεσίες αστυνόμευσης προς τους πολίτες, πλήττοντας δυσανάλογα τις μειονότητες και τους φτωχότερους».

Όσοι λοιπόν ονειρεύονται μια Αστυνομία σερίφηδων που θα ανοίγει πυρ εναντίων των…κακών, καλό θα ήταν είτε να μπουν στον κόπο να διαβάσουν τις απόψεις των ίδιων των αστυνομικών για το περιστατικό είτε να αναζητήσουν κάποια άλλη χώρα για να ζήσουν, μιας και η ελληνική έννομη τάξη δεν θα μπορούσε ποτέ να επιτρέψει κάτι τέτοιο. Οι αστυνομικοί εκπαιδεύονται και πληρώνονται για να καταπολεμούν το έγκλημα όπως ορίζουν οι νόμοι και όπως επιτάσσουν τα επιχειρησιακά τους εγχειρίδια. Αλίμονο κι αν θα μπορούσε να γίνει αποδεκτό ότι ο μέσος αστυνομικός αντιδρά ενστικτωδώς και πορεύεται με το θυμικό απέναντι  σε κάθε εγκληματική πράξη που υποπίπτει στην αντίληψη του. Δεν χρειάζονται ιδιαίτερες νομικές γνώσεις για να αντιληφθεί ο καθένας πόσο θεμελιώδης είναι η τήρηση της αρχής της αναλογικότητας κατά την άσκηση των αστυνομικών καθηκόντων.

Αντίστοιχα προβληματικές όμως είναι και οι απόψεις εκείνων που απορρίπτουν τους… σερίφηδες αλλά κλείνουν το μάτι στους καουμπόηδες. Είναι εκείνοι που ονειρεύονται μια χώρα όπου αντί για το μονοπώλιο της κρατικής βίας θα υπάρχει κάποιου τύπο ολιγοπώλιο, με διάφορες ομάδες να δικαιούνται να κάνουν οτιδήποτε επιθυμούν στο όνομα της... επανάστασης ή και της διαφορετικότητας. Οι νόμοι του κράτους όμως θα πρέπει να ισχύουν για όλους. Και για τους αστυνομικούς και για τα μέλη της κοινότητας των Ρομά και για τους οδηγούς ταξί και για τις νηπιαγωγούς. Εξάλλου, η περιθωριοποίηση μιας κοινωνικής ομάδας δεν μειώνεται με την άτυπη αναστολή της τήρησης των νόμων για τα μέλη της.

Και ναι, όσο άσχημο κι αν ακούγεται, η πραγματικότητα είναι ότι σε πολλές περιοχές της χώρας, η Αστυνομία εμφανίζεται πλήρως απρόθυμη να επιβάλει την τάξη όταν διαπιστώνεται η εμπλοκή μελών της κοινότητας των Ρομά στην τέλεση εγκληματικών πράξεων. Από κλοπές σε σπίτια μέχρι σε φθορές σε δημόσιες υποδομές κι από την κατάληψη δημοσίων χώρων μέχρι την παράνομη καύση ελαστικών κι άλλων επικίνδυνων υλικών εντός κατοικημένων περιοχών, η μόνιμη επωδός της Αστυνομίας είναι «ε τι να κάνουμε, άντε τώρα να τους βρούμε, ξέρετε πως είναι η κατάσταση με τους Ρομά». Φυσικά, θύματα της απροθυμίας της Αστυνομίας είναι και οι ίδιες οι κοινότητες των Ρομά, τα μέλη των οποίων -και ιδιαίτερα γυναίκες και παιδιά- συχνά εξωθούνται με τη βία στην τέλεση εγκληματικών πράξεων κατά τις υποδείξεις των πανίσχυρων «ηγετών» τους.

Συνοψίζοντας, η τήρηση των νόμων αποτελεί αναγκαία συνθήκη για την ειρηνική συνύπαρξη όλων μας. Είναι ο μόνος τρόπος να ζήσουμε μαζί στον 21ο αιώνα. Χωρίς σερίφηδες, χωρίς καουμπόηδες, χωρίς σαλούν και χωρίς γκέτο. Αν δεν μπορούμε να συμφωνήσουμε ούτε σε αυτό, μοιάζει σχεδόν απίθανο να καταφέρουμε κάτι που διαχρονικά έχει αποδειχθεί φοβερά πιο σύνθετο, δηλαδή την κοινωνική ένταξη των Ρομά κοινοτήτων.