Η «μυστική πινακοθήκη» των Ρότσιλντ και η οικογενειακή διαμάχη που κρίνει αν θα ανοίξει στο κοινό
Πίσω από ψηλούς φράχτες, με θέα τη λίμνη της Γενεύης, κρύβεται μία από τις πιο πολύτιμες και ταυτόχρονα πιο αδιαφανείς ιδιωτικές συλλογές τέχνης της Ευρώπης. Το Château de Pregny, ιστορική κατοικία της οικογένειας Ρότσιλντ, φιλοξενεί εδώ και δεκαετίες έναν «μίνι Λούβρο», όπως τον περιγράφουν όσοι είχαν σπάνια την ευκαιρία να τον αντικρίσουν. Σήμερα, όμως, η τύχη της συλλογής δεν κρίνεται από ιστορικούς τέχνης ή επιμελητές, αλλά από τα ελβετικά δικαστήρια.
Στο επίκεντρο βρίσκεται μια σφοδρή οικογενειακή διαμάχη ανάμεσα στη 93χρονη Ναντίν ντε Ρότσιλντ και τη νύφη της, Αριάν ντε Ρότσιλντ, χήρα του τραπεζίτη Μπενζαμέν ντε Ρότσιλντ. Το ερώτημα είναι σαφές αλλά καθόλου απλό: θα παραμείνει η συλλογή κλειδωμένη στο κάστρο του 19ου αιώνα ή θα μεταφερθεί – έστω εν μέρει – σε ένα νέο μουσείο στη Γενεύη, ανοιχτό στο κοινό;
Η Ναντίν ντε Ρότσιλντ υποστηρίζει ότι ο σύζυγός της, Εντμόν ντε Ρότσιλντ, τραπεζίτης και παθιασμένος συλλέκτης που πέθανε το 1997, της κληροδότησε σημαντικό μέρος των έργων. Στόχος της είναι να τα αποσύρει από το Château de Pregny και να τα εκθέσει δημόσια μέσω ιδρύματος που φέρει το όνομά του. Από την άλλη πλευρά, η Αριάν ντε Ρότσιλντ επιμένει ότι η συλλογή πρέπει να παραμείνει ενιαία και εντός της ιστορικής κατοικίας, ως μέρος της οικογενειακής κληρονομιάς.
Όσοι έχουν επισκεφθεί το château κάνουν λόγο για έργα ανεκτίμητης αξίας: πίνακες που αποδίδονται σε Γκόγια, Ρέμπραντ, Ελ Γκρέκο και Φρανσουά Μπουσέ, σπάνια γαλλικά έπιπλα του 18ου αιώνα, βασιλικά αντικείμενα και αναγεννησιακά artefacts. Ανάμεσά τους φέρεται να βρίσκεται και το «Πορτρέτο του γλύπτη Πομπέο Λεόνι» του Ελ Γκρέκο, έργο που συχνά χαρακτηρίζεται ως το σημαντικότερο της συλλογής. Παρ’ όλα αυτά, το πλήρες περιεχόμενο παραμένει άγνωστο, καθώς η οικογένεια τηρεί σιωπή δεκαετιών.
Η σύγκρουση οξύνθηκε μετά τον αιφνίδιο θάνατο του Μπενζαμέν ντε Ρότσιλντ το 2021, σε ηλικία 57 ετών. Επειδή απεβίωσε πριν από τη μητέρα του, ο έλεγχος της περιουσίας πέρασε στην Αριάν, η οποία ενεργεί εκ μέρους των τεσσάρων θυγατέρων τους. Η Ναντίν ζήτησε τότε να καταγράψει και να παραλάβει τα έργα που θεωρεί δικά της, όμως – σύμφωνα με δικαστικά έγγραφα – οι εκπρόσωποί της δεν επετράπη καν να εισέλθουν στο château. Έκτοτε, της απαγορεύτηκε η πρόσβαση στον χώρο, με προσωπικά αντικείμενα και φάρμακα να της παραδίδονται «πάνω από τον φράχτη».
Η πλευρά της Αριάν υποστηρίζει ότι η Ναντίν δεν διεκδίκησε επίσημα την κυριότητα των έργων παρά μόνο μετά τον θάνατο του γιου της, γεγονός που – όπως τονίζει – αποδυναμώνει τη νομική της θέση. Η ίδια η Ναντίν, πάντως, δηλώνει πως η πρόθεσή της είναι η διάσωση και ανάδειξη της κληρονομιάς των Ρότσιλντ. «Είμαι η τελευταία βαρόνη της γενιάς μου», έχει πει σε συνέντευξή της. «Το να κλείσω τη ζωή μου με μια τέτοια νομική διαμάχη είναι βαθιά οδυνηρό».
Η ιστορία της Ναντίν ντε Ρότσιλντ μοιάζει από μόνη της με μυθιστόρημα. Γεννημένη σε εργατική οικογένεια με κομμουνιστικές καταβολές, έφυγε από το σπίτι στα 14, εργάστηκε σε εργοστάσιο αυτοκινήτων, έγινε μοντέλο και ηθοποιός μικρών ρόλων πριν γνωρίσει τον Εντμόν ντε Ρότσιλντ στις αρχές της δεκαετίας του ’60. Ως σύζυγός του, βρέθηκε στο κέντρο της διεθνούς κοσμικής ζωής, φιλοξενώντας στο Pregny προσωπικότητες όπως η Όντρεϊ Χέπμπορν, η Μαρία Κάλλας και η πριγκίπισσα Νταϊάνα, ενώ αργότερα επανεφηύρε τον εαυτό της ως «γκουρού» του γαλλικού savoir-vivre.
Σήμερα, τα έργα των Γκόγια και των Ρέμπραντ παραμένουν πίσω από τις βαριές πόρτες του château. Το αν η συλλογή θα μετατραπεί κάποτε σε δημόσιο μουσείο ή θα συνεχίσει να αποτελεί ένα από τα πιο καλά κρυμμένα μυστικά της ευρωπαϊκής τέχνης, εξαρτάται πλέον από τις αποφάσεις της ελβετικής Δικαιοσύνης.
14°
