Ζαν-Λυκ Μελανσόν, Ερίκ Ζεμούρ, Μαρίν Λεπέν: Οι φιλορωσικές θέσεις τους και η αλλαγή στάσης μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
Οι τρεις υποψήφιοι για τη γαλλική προεδρία που έβλεπαν με συμπάθεια το καθεστώς του Βλαντιμίρ Πούτιν έκαναν στροφή 180 μοιρών. Ο Ζαν-Λυκ Μελανσόν, ο Ερίκ Ζεμούρ και η Μαρίν Λεπέν είχαν κατά καιρούς επικριθεί για φιλορωσικές θέσεις στα ζητήματα της γεωπολιτικής, αλλά τις τελευταίες ημέρες πήραν απόσταση από το Κρεμλίνο. Ο καθένας με τον τρόπο του.
Κατά τη διάρκεια του συριακού εμφυλίου, ο Ζαν-Λυκ Μελανσόν, επικεφαλής της Ανυπότακτης Γαλλίας, έλεγε ότι οι ρωσικοί βομβαρδισμοί στη Συρία ήταν μια καλή λύση για την εξάλειψη της ισλαμικής τρομοκρατίας. Η θέση του θα μπορούσε να ακουστεί εύλογη αν παραλλήλως εκφραζόταν ξεκάθαρα εναντίον της ισλαμικής τρομοκρατίας: όμως, τα τελευταία χρόνια, η αιχμή της πολιτικής της Ανυπότακτης Γαλλίας είναι το «πρόβλημα» της ισλαμοφοβίας, όχι η ισλαμική τρομοκρατία. Γενικά, ο Μελανσόν επαναλάμβανε ότι ο Πούτιν και η Ρωσία «είναι εταίρος μας» κι ότι η Δύση τον πρόδωσε με το να εντάξει στο ΝΑΤΟ χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. «Είναι φυσικό να νιώθει απειλή η Ρωσία, ιδιαίτερα εφόσον το ΝΑΤΟ εγκαθιστά αντιπυραυλικά συστήματα στην Πολωνία», είπε ο Μελανσόν τον περασμένο Ιανουάριο, ενώ λίγες μέρες αργότερα, όταν μαθεύτηκε ότι ρωσικά στρατεύματα είχαν συγκεντρωθεί στα σύνορα με τη Ρωσία, δήλωσε: «Ποια χώρα δεν θα έκανε το ίδιο αν είχε ένα γείτονα που συνδέεται με μια μεγάλη εχθρική δύναμη;» Και πρόσθεσε ότι η Γαλλία πρέπει να παραμείνει ουδέτερη: «ούτε Ρωσία, ούτε ΝΑΤΟ στην Ουκρανία».
Τώρα, ο Μελανσόν καταδικάζει την εισβολή ως «βία που δείχνει υπέρμετρη θέληση για ισχύ. Η Ρωσία αναλαμβάνει την ευθύνη για μια τρομερή ιστορική οπισθοδρόμηση. Δημιουργεί άμεσο κίνδυνο γενικευμένης σύγκρουσης που απειλεί ολόκληρη την ανθρωπότητα». Αλλά ο επικεφαλής του αριστερού γαλλικού κόμματος καταλήγει πως «το ΝΑΤΟ ώθησε τον Πούτιν στην εισβολή».
Ο ακροδεξιός υποψήφιος Ερίκ Ζεμούρ καταδίκασε «χωρίς επιφυλάξεις» τη ρωσική επίθεση, αλλά όλοι θυμούνται ότι τον περασμένο Δεκέμβριο είχε δηλώσει ότι «η Ρωσία δεν θα επιτεθεί ποτέ στην Ουκρανία» κι ότι τα περί επικείμενης εισβολής «είναι αμερικανική προπαγάνδα». Το 2018, ο Ζεμούρ είχε ευχηθεί να αποκτήσει η Γαλλία ένα «Γάλλο Πούτιν» λέγοντας ότι επιθυμούσε μια γαλλο-ρωσική συμμαχία στην οποία οι Ρώσοι θα ήταν λιγότερο ισχυροί από τους Γάλλους. Τον περασμένο Σεπτέμβριο, ο Ζεμούρ χαρακτήρισε τον Πούτιν «Ρώσο πατριώτη που νομιμοποιείται να εξυπηρετεί τα συμφέροντα της χώρας του» και πρόσθεσε «Οι Αμερικανοί τον προκαλούν και τον εκνευρίζουν». Σήμερα, ο ακροδεξιός υποψήφιος για τη γαλλική προεδρία ζητάει τον τερματισμό της επέκτασης του ΝΑΤΟ και λέει ότι «καταλαβαίνει τις ρωσικές διεκδικήσεις εναντίον της νατοϊκής επέκτασης». Τέλος, να σημειωθεί ότι σε βιβλίο του που κυκλοφόρησε το 2016, ο Ζεμούρ έγραφε ότι «η σύγχρονη Ουκρανία δεν υπάρχει […] Είναι μια χώρα φτιαγμένη από μπαλώματα».
Η Μαρίν Λεπέν άργησε να κάνει δηλώσεις, αλλά όταν έκανε φάνηκε σαφής εναντίον της εισβολής. Το 2011 είχε πει ότι «θαυμάζει» τον Πούτιν, ενώ το 2014 ήταν εναντίον των κυρώσεων που επεβλήθησαν στη Ρωσία για την προσάρτηση της Κριμαίας. Την ίδια εποχή είπε ότι μοιράζεται με τον Πούτιν την άποψη περί Κριμαίας η οποία «δεν ήταν ποτέ ουκρανικό έδαφος». Στα τέλη του περασμένου Ιανουαρίου, ενώ άλλα ευρωπαϊκά κόμματα σαν το Rassemblement National της Λεπέν έκαναν λόγο για «ρωσική απειλή» στην Ουκρανία, η Μαρίν Λεπέν έλεγε ότι «δεν υπάρχει περίπτωση ρωσικής επέμβασης». Όταν ρωτήθηκε προχθές για τις σχέσεις του κόμματός της με τον Πούτιν, δεδομένου μάλιστα ότι το 2014 πήρε δάνεια ύψους 9 εκατομμυρίων από ρωσική τράπεζα, η Μαρίν Λεπέν είπε ότι είναι η μοναδική πολιτικός στη Γαλλία που «κρατά ίσες αποστάσεις μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας» και καυτηρίασε την «κυρίαρχη ιδεολογία που δεν αναγνωρίζει ίσες αποστάσεις».
Ο χριστιανικός συντηρητισμός και η αρρενωπότητα του Ρώσου προέδρου είχε μεγάλη επιτυχία σε όλους τους λαϊκιστές από τη Βραζιλία μέχρι την Ουγγαρία. Όπως γράφει ο Lucio Caracciolo στο ιταλικό περιοδικό γεωπολιτικής «Limes», η εισβολή στην Ουκρανία έφερε σε αμηχανία όλους τους φίλους του Βλαντιμίρ Πούτιν και πιθανώς αποτελεί αυτοκτονική χειρονομία για τον Ρώσο ηγέτη. Στην Ιταλία, ο επικεφαλής του fan club του Πούτιν, Ματέο Σαλβίνι, έλεγε επί σειράν ετών ότι τον θαυμάζει «δωρεάν, χωρίς να χρηματίζεται»: σήμερα, ο Σαλβίνι καταδικάζει την εισβολή αποφεύγοντας να αναφέρει το όνομα του Πούτιν. Μάλιστα, ο «Capitano» πήγε στην ουκρανική πρεσβεία στη Ρώμη όπου άφησε λουλούδια λέγοντας ότι είναι αντίθετος με οποιαδήποτε πολεμική επιχείρηση στην Ουκρανία.
Στη Βρετανία, ο αρχιτέκτονας του Brexit Νάιτζελ Φάραντζ, που επίσης δεν πίστευε ότι Πούτιν δεν θα εισέβαλε, παραδέχτηκε ότι η πρόβλεψή του ήταν λανθασμένη: «Ο Βλαντιμίρ Πούτιν πήγε πολύ μακρύτερα απ’ όσο πίστευα», έγραψε στο Twitter. Ωστόσο, όπως οι υπόλοιποι δεξιοί λαϊκιστές, ο Φάραντζ πρόσθεσε ότι το ΝΑΤΟ υπήρξε προκλητικό, πράγμα που ο Γερμανός Αλεξάντερ Γκάουλαντ του Εναλλακτικού Κόμματος για τη Γερμανία διατύπωσε ως «προσβολή στα συμφέροντα ασφαλείας της Ρωσίας». Ο Πούτιν έχει υπάρξει αρκετά δημοφιλής στην ανατολική Γερμανία η οποία κάποτε αποτελούσε χώρα σοβιετικής επιρροής.
Η ευρωπαϊκή και αμερικανική ακροδεξιά κατανοεί τον ρωσικό εθνικισμό. Όπως δήλωσε ο Petr Bystron, ειδικός της εξωτερικής πολιτικής από το Εναλλακτικό Κόμμα για τη Γερμανία, «δεν πρέπει να κάνουμε το λάθος να αποδώσουμε ευθύνες μόνο στη Ρωσία». Στις ΗΠΑ, ο Ντόναλντ Τραμπ είπε ότι θεωρεί την κίνηση του Πούτιν «μεγαλοφυή» με αποτέλεσμα να δυσαρεστήσει το Ρεπουμπλικανικό κόμμα, αλλά να τον καλύψει πλήρως το Fox News. Ο δεξιός σχολιαστής Tucker Carlson, αν και τις προηγούμενες ημέρες έλεγε ότι «οι Αμερικανοί δεν θα έπρεπε να έχουν τίποτα εναντίον του κ. Πούτιν» κι ότι «η Ουκρανία είναι μια μαριονέτα που την κινεί το Στέιτ Ντιπάρτμεντ», χθες άλλαξε τροπάρι κατηγορώντας τον Πούτιν για την έναρξη ενός πολέμου που κινδυνεύει να εξελιχθεί σε παγκόσμιο.
Τέλος, ο Ζαΐρ Μπολσονάρου, που θαυμάζει τον Πούτιν για τα «τέλεια αρσενικά του προσόντα», αποφάσισε να μη μιλήσει προς το παρόν. Φαίνεται όμως ότι τα έψαλλε στον αντιπρόεδρο της κυβέρνησής του ο οποίος είπε πως η Βραζιλία αντιτίθεται στην εισβολή. Σιωπή κρατά και ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι ο οποίος έχει φωτογραφηθεί κάμποσες φορές να χαριεντίζεται με τον Πούτιν: σύμφωνα με δήλωση του Giorgio Mulè, στελέχους της Φόρτσα Ιτάλια, που μίλησε στο ιταλικό ραδιόφωνο, «ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι δεν αναγνωρίζει στο πρόσωπο του σημερινού Πούτιν, τον Πούτιν που ήξερε».
9°
Ζαν-Λυκ Μελανσόν © Andrea Savorani Neri/NurPhoto via Getty Images
Ερίκ Ζεμούρ © Sylvain Lefevre/Getty Images
Μαρίν Λεπέν © Chesnot/Getty Images
