Σε μια πόλη (και χώρα) που δεν διαθέτει πλούσια πολιτιστική ζωή το βιβλιοπωλείο Argosy του Γεράσιμου Κανελλόπουλου (ανιψιός του Παναγιώτη Κανελλόπουλου) είναι μια όαση. Στενός φίλος του Γκράχαμ Γκριν (ο Γκριν τον αποκαλούσε «Ο Έλληνας του Παναμά») και της Μαργκότ Φοντέιν (μετά το γάμο της με Παναμέζο) διευθύνει σχεδόν σαράντα χρόνια το βιβλιοπωλείο. Παλιότερα διατηρούσε σχέσεις μέσω αλληλογραφίας με την Σιμόν Ντε Μποβουάρ, τον Αλμπερ Καμί, αλλά και την ηθοποιό Τζόαν Κρόφορντ, για την οποία έτρεφε αμέριστο θαυμασμό. Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες και ο Βάργκας Λιόσα όταν επισκέπτονταν τον Παναμά περνούσαν οπωσδήποτε από την οδό Via Argentina προκειμένου να τον δουν από κοντά.
Όταν τον συνάντησα ήταν ογδόντα έξι χρονών και παρά το κάταγμα που τον ταλαιπωρούσε ήρθε από το σπίτι του, ειδοποιημένος από την υπάλληλό του, για να μας δει και να μιλήσει με κάποιον ελληνικά. «Στον Παναμά ήρθα πριν από εξήντα χρόνια, λόγω του γάμου μου με την κόρη του Αντώνη Ταγαρόπουλου». (Ο πάτηρ Μπίθας, ο πρεσβύτερος της ορθόδοξης εκκλησίας, μας τον είχε αναφέρει ως ευεργέτη της εκκλησίας. Από τα λόγια του καταλάβαμε πως πρέπει να ήταν ένας από τους πλουσιότερους κατοίκους της χώρας).
«Ο πεθερός μου είχε μεταξύ άλλων μια επιχείρηση εισαγωγών-εξαγωγών και γι’ αυτό το λόγο έπρεπε να ταξιδεύω πολύ συχνά στην Νέα Υόρκη. Εκεί έβρισκα πάντα χρόνο να δω παραστάσεις. Η Μαργκότ δεν μπορούσε να πιστέψει πως σε ένα μήνα είχα δει 120 παραστάσεις χορού και θεάτρου! Συγχρόνως έτρωγα πολύ από τον ελεύθερο χρόνο μου στα βιβλιοπωλεία. Όταν πια δεν άντεξα άλλο τη δουλειά μου, ανοίξαμε με τη σύζυγό μου αυτό το βιβλιοπωλείο. Όλα τα βιβλία τα διαλέγαμε μόνοι μας στη Νέα Υόρκη». Μοναδικές, κυρίως παλιές εκδόσεις γύρω από το χορό και το θέατρο, στα ισπανικά και στα αγγλικά, πείθουν και τον πιο απαιτητικό βιβλιόφιλο πως εδώ είναι ο παράδεισός του. Ο ίδιος δεν έχει μεγάλη σχέση με τη ζωή της πόλης. Ζώντας στον ίδιο ουρανοξύστη που ζει και ο γιος του «του δώσαμε το όνομα του Στραβίνσκι, Ιγκορ και είναι διευθυντής της αλυσίδας σούπερ μάρκετ El Rey», προτιμάει να ασχολείται με την καλλιτεχνική κίνηση της Νέας Υόρκης. «Έχω χρόνια να έρθω στην Ελλάδα. Ο γιος μου έρχεται πιο συχνά με την οικογένειά του. Αγαπάει πολύ την Μύκονο».
Μια σειρά από ράφια είναι αφιερωμένα στην Ελλάδα. Εκτός από την αρχαία ελληνική γραμματεία και τα βιβλία του Καζαντζάκη, του Καβάφη ή του Σεφέρη υπάρχουν και βιβλία της Φακίνου, της Δούκα και του Μάρκαρη. «Περισσότερο απ’ όλα πουλάει η Αρχαία Ελλάδα. Όμως στον Παναμά δεν διαβάζουν ιδιαίτερα. Οι περισσότεροι πελάτες μου ήταν τουρίστες ή άνθρωποι των πρεσβειών».
Στους τοίχους μεταξύ των πολλών πορτρέτων υπάρχουν πορτρέτα του Καβάφη, του Ελύτη, του Σεφέρη, της Μερκούρη. Σε περίοπτη θέση ξεχωρίζει ένας πίνακας ζωγραφικής. Ένα χέρι (το χέρι του) ακουμπάει σε ένα βιβλίο αφιερωμένο στον Καβάφη. Από κάτω του υπάρχουν άλλα έξι βιβλία, μεταξύ αυτών κι ένα βιβλίο για την αρχαιοελληνική τέχνη, επίσης «περιγραφές» των εμμονών του «Έλληνα του Παναμά».
Σήμερα μπορεί να μην είναι τόσο απαραίτητη η παρουσία του στο βιβλιοπωλείο, αλλά το βιβλιοπωλείο είναι απαραίτητο στη δικιά του ζωή.
«Νοσταλγείτε καθόλου την Ελλάδα;» «Μόνο τη νεότητά μου, νοσταλγώ! Όμως, όταν δημοσιευτεί το άρθρο να με ειδοποιήσετε για να ενημερώσω τους συγγενείς μου να πάρουν την ερημερίδα».
* Η συνάντηση είχε πραγματοποιηθεί πριν από 5 χρόνια, και την βρήκα μια από αυτές τις ημέρες – την είχα γράψει και την ξέχασα στο αρχείο μου. Ο κος Κανελλόπουλος μπορεί να μην είναι σήμερα στη ζωή –προσπάθησα να τον βρω τηλεφωνώντας στο βιβλιοπωλείο, αλλά δεν απάντησε κανένας. Η τελευταία του φράση με έπεισε να την αναρτήσω έστω και καθυστερημένα.
9°
