Η σκηνοθετική ματιά της Αντζελίνα Τζολί χαϊδεύει τα αυτιά της βοσνιακής πολιτικής, πολιτιστικής και θρησκευτικής ελίτ αλλά και των θυμάτων, σχολιάζει ο Κροάτης δημοσιογράφος και συγγραφέας, Boris Dežulovic
«Έχουν πια περάσει 20 χρόνια από τότε που ξέσπασε ο πόλεμος στην Βοσνία – Ερζεγοβίνη και 16 χρόνια από την υπογραφή των ειρηνευτικών συμφωνιών Ντέιτον που σηματοδότησαν το τέλος του. Η μόνη διαφορά μεταξύ των τρεισήμισι ετών του πολέμου και των 16 ετών της ειρήνης είναι ότι σταμάτησε ο εμφύλιος σπαραγμός και ότι ο κόσμος πεθαίνει από φυσικά αίτια. Τίποτε άλλο δεν άλλαξε. Η ισορροπία των δυνάμεων παραμένει ίδια και απαράλλαχτη. Οι Σέρβοι παραμένουν οι «κακοί επιδρομείς» και οι Βόσνιοι «τα θύματα».
Ο ρόλος του θύματος σε καιρό ειρήνης ταιριάζει απόλυτα με τη λογική της πολιτικής, πολιτιστικής και θρησκευτικής ελίτ. Γι’ αυτούς, η όλη έννοια του βοσνιακού έθνους εξιδανικεύεται μέσα από την θυματοποίησή του. Εάν οι Βόσνιοι σταματήσουν να είναι τα θύματα δεν θα υπάρχει λόγος για να τους υπερασπιζόμαστε, να τους εκδικούμαστε και να τους θάβουμε ζωντανούς μ’ αυτόν το μύθο.
Οι Βόσνιοι πατριώτες θα χάσουν το λόγο ύπαρξής τους στη χώρα. Είναι αυτοί που δεν μπορούν να επιβιώσουν εάν δεν υπάρχει ένα εχθρός να απειλεί όσους γλίτωσαν από τη φρίκη του πολέμου. Διότι αν λείψει ο εχθρός, οι ‘κακοί επιδρομείς’ που υπερισχύουν αριθμητικά των Βοσνίων θα μπορούσαν ανά πάσα στιγμή να ξεσηκωθούν και το θύμα δεν θα ήταν ποτέ πραγματικά ελεύθερο.
Αυτό το σύστημα υιοθετήθηκε ώστε να λειτουργεί μόνιμα και συστηματικά. Όσοι δεν αντιμετωπίζουν τους Βόσνιους αποκλειστικά και μόνο ως θύματα γενοκτονίας αποκαλούνται είτε υπερασπιστές των εγκλημάτων των Σέρβων είτε οπαδοί του Ράτκο Μλάντιτς – του διοικητή των σερβικών δυνάμεων στον πόλεμο, ο οποίος σήμερα δικάζεται από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας στην πρώην Γιουγκοσλαβία. Αυτή είναι η βοσνιακή κατάσταση ‘catch22’. Ο πραγματικός πατριώτης αγωνίζεται για την ελευθερία στην θεωρία και όχι στην πράξη. Είναι σα να αγωνίζεται για είναι πάντα ένα ελεύθερο θύμα και αυτή είναι η πιο απεχθής και επικίνδυνη ελευθερία.
Οι επέτειοι που διοργανώνονται από το κράτος προς τιμή του ‘αιώνιου θύματος’ είναι πάντα μεγαλειώδεις και τελούνται σε μεγάλες αθλητικές εγκαταστάσεις. Όπως για παράδειγμα το Ζέτρα, το οποίο χτίστηκε για τους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του Σεράγεβο το 1994. Εκεί προβλήθηκε η πρεμιέρα της κινηματογραφικής ταινίας της Αντζελίνα Τζολί ‘Στη Γη του Αίματος και του Μελιού’. Λίγους μήνες πριν από την πρεμιέρα η ίδια ταινία έγινε αποδέκτης σφοδρών επικρίσεων από βετεράνους του πολέμου, σοφολογιότατους μουφτήδες των χωριών και από τον υπουργό Πολιτισμού της Βοσνίας. Όλοι δήλωναν έξω φρενών με το σενάριο (αν και κανείς τους δεν το είχε διαβάσει). Σύμφωνα με το σενάριο μία Βόσνια, θύμα βιασμού Σέρβων στρατιωτών, ερωτεύεται αργότερα έναν Σέρβο. Γι’ αυτό το λόγο η Αντζελίνα Τζολί είχε χαρακτηριστεί ‘Σέρβα πόρνη’.
Όταν αργότερα οι Βόσνιοι πληροφορήθηκαν ότι οι Σέρβοι στην ταινία επιτίθενται πρώτοι κατά της γυναικός αποφάσισαν να βραβεύσουν τη σκηνοθέτιδα με την μεγαλύτερη τιμή της χώρας – τον Χρυσό Κρίνο. «Η ταινία της Τζολί είναι ό,τι καλύτερο έχει συμβεί στην Βοσνία Ερζεγοβίνη από την υπογραφή των συμφωνιών Ντέιτον», δήλωσε ο μεγάλος μουφτής Σέρικ μετά την προβολή της πρεμιέρας μιλώντας με ύφος μεγάλου και έγκριτου κριτικού κινηματογράφου.
Με άλλα λόγια η Αντζελίνα Τζολί αντιπροσωπεύει για την Βοσνία ό,τι και ο κινηματογραφικός Μπόρατ του Σάσα Μπάρον Κοέν για το Καζακστάν. Έχουν μετατραπεί σε σοβαρά διεθνή σημεία αναφοράς παρόλο που οι δύο ταινίες διαφέρουν όσο η μέρα με τη νύχτα. Είτε αρέσει είτε όχι, η όλη ιστορία δείχνει ότι η Βοσνία και το Καζακστάν είναι δύο χώρες ξεχασμένες που χρειάζονται το Χόλιγουντ για να αποκτήσουν λόγω ύπαρξης».
13°
