Συνέντευξη του συγγραφέα Αντώνη Χαριστού, με αφορμή την έκδοση της «Αγίας Οικογένειας» από τις εκδόσεις Γράφημα
Το νέο μυθιστόρημα του Αντώνη Χαριστού«Αγία Οικογένεια», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Γράφημα, εκτυλίσσεται στη Σουηδία τη δεκαετία του 1970 και περιστρέφεται γύρω από την πράξη της παιδεραστίας. Στην ουσία, αποτελεί την τρίτη οπτική διάσταση της ηθικής, μετά το «Μποστάνι Δημοκρατίας» και το «Οι μαστοί των Αθηνών». Όπως λέει ο συγγραφέας, μιλώντας στην ATHENS VOICE, στο επίκεντρο της έρευνάς του βρίσκεται ο ρόλος τού υποκειμένου στο ιστορικό γίγνεσθαι, διαπιστώνοντας την εξαφάνισή του από το προσκήνιο με αποκορύφωμα την Γαλλική Επανάσταση στα 1789. Αυτήν ακριβώς την οπτική μεταφέρει στο μυθιστόρημα με όρους νατουραλιστικούς.
Τι θα διαβάσουμε στην Αγία Οικογένεια;
Το μυθιστόρημα με τίτλο «Αγία Οικογένεια» περιστρέφεται γύρω από την πράξη της παιδεραστίας. Σουηδία, 1970. Θύμα και θύτης συμπλέκονται με επίκεντρο την καθολική εκκλησία και μια κοινωνία η οποία κατασκευάζει ρόλους και πρότυπα στον δημόσιο χώρο/λόγο, υπονομεύοντας βάναυσα την υποκειμενική διάσταση της βούλησης. Ένας πρωταγωνιστής με τραυματικά βιώματα, σε έναν κύκλο προσώπων ανατροφοδότησης, ασκεί την ίδια σωματική και ψυχική βία τής οποίας υπήρξε δέκτης. Κάθε ενέργεια και σκέψη λαμβάνει χώρα υπό τον μανδύα τής ιδιωτικής ηθικής, άμεση συνέπεια των συλλογικών περιορισμών. Το άτομο συνθλίβεται υπό το βάρος της ευθύνης. Το παρελθόν ετεροπροσδιορίζει το εκάστοτε παρόν, στο οποίο ο πρωταγωνιστής αναζητά λύση διεξόδου. Η απώλεια της προσωπικότητας ως αυτόνομο πεδίο αναφοράς, ολισθαίνει στην αναπαραγωγή των ίδιων εμπειριών υπό την ιεραρχική θέση εξουσίας, την οποία ο κοινωνικός ρόλος υπαγορεύει. Ο Alfred Johansson, παιδίατρος, αναγνωρισμένος για τα αποτελέσματα της τελευταίας επιστημονικής έρευνας, καλείται να παρέμβει στον δημόσιο λόγο και να στρατευτεί με ιδεολογικούς πυλώνες της σουηδικής πραγματικότητας, σε νομοθέτημα του κόμματος των Χριστιανοκοινωνιστών που επιβάλλει τον έλεγχο και τον περιορισμό των αμβλώσεων. Μέσα απ’ το ξεδίπλωμα της προσωπικής του ιστορίας, τα τραύματα του παρελθόντος τον εξωθούν στην αυτοκριτική και την αναζήτηση της αληθινής του ταυτότητας. Βυθισμένος σε ένα πλέγμα διανοητικού, ψυχικού και συναισθηματικού ευνουχισμού, ήδη από τα χρόνια κατά τα οποία υπήρξε οικότροφος σε καθολικό σχολείο, μένει μετέωρος ανάμεσα στην αλήθεια και την ψευδαίσθηση. Αγγίζει τα όρια της ηθικής και καταλήγει να αναπαράγει τις ίδιες μορφές βίας και εξουσιαστικής επιβολής.
Τι ήταν αυτό που σας έδωσε έμπνευση για αυτό το νέο σας βιβλίο;
Η «Αγία Οικογένεια» αποτελεί την τρίτη οπτική διάσταση της ηθικής. Τόσο στο «Μποστάνι Δημοκρατίας» όσο, κυρίως, στο μυθιστόρημα «Οι μαστοί των Αθηνών» εξετάζω τον τρόπο με τον οποίο η κοινωνική ταυτότητα διαμορφώνει τα όρια ανάμεσα στον δημόσιο λόγο και τον ιδιωτικό χώρο. Και στις δύο περιπτώσεις, οι ήρωες των έργων καλούνται να «μαθητεύσουν» στην υιοθέτηση και ανταπόκριση των ασφυκτικών πλαισίων που το συλλογικό σύστημα αξιών επιβάλει. Στην τρίτη περίπτωση, αυτήν της «Αγίας Οικογένειας», ο ήρωας του έργου δεν καλείται να γνωρίσει τα όρια της υπόστασής του εντός τού κοινωνικού πλαισίου, αλλά, αντίθετα, είναι πρωταγωνιστής στην κατασκευή των κοινωνικών εκείνων συνθηκών που η εκμηδένιση της αυτόνομης προσωπικότητας καθορίζει. Με άλλα λόγια, η βασική θεματική με άξονα την παιδεραστία επιχειρεί να αναδείξει τον υποσκελισμό της προσωπικότητας στο ρου της ιστορίας. Οι ρόλοι τους οποίους υπηρετεί ο πρωταγωνιστής κατασκευάστηκαν δίχως και πριν από εκείνον, για εκείνον και θα συνεχίσουν να αναπαράγονται και μετά από εκείνον. Επομένως, δεν είναι οι άνθρωποι που διαμορφώνουν την ιστορία, αλλά οι οικονομικές δομές εξουσίας, με τα ιδεολογικά τους σύμβολα, οι οποίες δημιουργούν σειρά αναγκών, τεχνητών ή/και φυσικών, ως γνώμονα κοινωνικής ενσωμάτωσης του ατόμου. Δεδομένου του γεγονότος ότι ετοιμάζω την έκδοση της φιλοσοφικής πραγματείας «Η βαρβαρότητα του Διαφωτισμού», ερευνώ τον ρόλο τού υποκειμένου στο ιστορικό γίγνεσθαι, διαπιστώνοντας την εξαφάνισή του από το προσκήνιο με αποκορύφωμα την Γαλλική Επανάσταση στα 1789. Αυτήν ακριβώς την οπτική μεταφέρω στο μυθιστόρημα με όρους νατουραλιστικούς. Επρόκειτο για έργο σκληρό από κάθε άποψη.
Είστε ένας πολυγραφότατος συγγραφέας. Ποιο είναι το πεδίο που σας ενδιαφέρει περισσότερο;
Βασικός μου στόχος να υπηρετώ τη λογοτεχνία από τη θέση τού πεζογράφου και τού ερευνητή-μελετητή. Επομένως, κατά κύριο ρόλο, η πεζογραφία (μυθιστόρημα-διήγημα-θέατρο-κριτικές) είναι το πεδίο αναφοράς μου. Ωστόσο, δεν παραγνωρίζω τα ενδιαφέροντά μου γύρω από την επιστημονική προσέγγιση και ανάλυση ζητημάτων που άπτονται της λογοτεχνίας και της φιλοσοφίας. Για το λόγο αυτό ετοιμάζω σειρά επιστημονικών μελετών με επίκεντρο εξειδικευμένα θέματα της εγχώριας πεζογραφίας και ποίησης, όσο και της ρωσικής και ευρωπαϊκής πνευματικής σκηνής.
Υπάρχει κάτι που ονειρεύεστε αναφορικά με τον εαυτό σας και τη συγγραφή;
Βασικός στόχος να παραμείνω υγιής, ψυχή τε και σώματι, ώστε να ανταπεξέλθω στις απαιτήσεις τις οποίες επιβάλω στον εαυτό μου. Απαιτήσεις οι οποίες σχετίζονται με την πεζογραφική παραγωγή και τη λογοτεχνική έρευνα. Σε όλα τα παραπάνω εντάσσω και τις υποχρεώσεις τις οποίες το συλλογικό εγχείρημα του Φιλολογικού Ομίλου, του οποίου έχω τη χαρά να ηγούμαι, επιτάσσει.
Τι θα συμβουλεύατε κάποιον που θέλει να ασχοληθεί με τη συγγραφή;
Το μόνο το οποίο δύναμαι να υπογραμμίσω, στάση την οποία τηρώ απαρεγκλίτως σε προσωπικό επίπεδο, είναι η διαρκής μελέτη. Ιστορία, κοινωνιολογία, φιλοσοφία, λογοτεχνία οφείλουν να μελετώνται αδιαλείπτως από τον υποψήφιο δημιουργό, προτού οδηγηθεί στην αποτύπωση προθέσεων και σκοπών στο χαρτί. Υποχρεούται ο δημιουργός να ερευνήσει εξονυχιστικά το υπόβαθρο της σκέψης του, έως ότου καταλήξει σε ασφαλές συμπέρασμα για την αποκάλυψή της στον δημόσιο λόγο.
Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1988. Είναι φιλόλογος, απόφοιτος της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ. Ο τελευταίος του μεταπτυχιακός τίτλος σπουδών αφορούσε το πρόγραμμα «Δημιουργικής Γραφής» του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Ακολούθησε διετή κύκλο σπουδών στην δημοσιογραφία, στο Μητροπολιτικό Κολέγιο με ειδίκευση στον τομέα «πολιτικής σύνταξης, αρθρογραφίας και σύγχρονων μέσων». Παρακολούθησε δύο εξαμηνιαία προγράμματα με αντικείμενο την «ψυχιατρική και δικαστική ψυχοπαθολογία» και την «διαπαιδαγώγηση στην παιδική ηλικία» στο ΕΚΠΑ, αντίστοιχα. Ιδρυτικό μέλος της Υπερρεαλιστικής Ομάδας Θεσσαλονίκης από το Μάιο του 2018 (Πλέον έχει μετασχηματιστεί σε Φιλολογικό Όμιλο Θεσσαλονίκης).
Έχει εκδώσει τέσσερα έργα πεζογραφίας: τις νουβέλες «Τέσσερις ανάσες ελευθερίας» (εκδ. Άλλωστε, Αθήνα, 2016), «Μποστάνι Δημοκρατίας» (εκδ. Γράφημα, Θεσσαλονίκη 2020) και τα μυθιστορήματα «Μέρες νηστείας» (εκδ. Ρώμη, Θεσσαλονίκη, 2018) «Οι μαστοί των Αθηνών» (εκδ. Γράφημα, Θεσσαλονίκη 2021). Παράλληλα, έχει εκδώσει τα θεωρητικά έργα «Μανιφέστο Ανθρωπιστικής Τέχνης» (εκδ. Ρώμη, Θεσσαλονίκη, 2018), «Υπερρεαλισμός και αυτονόμηση των ιδεών. Για μία νέα κατασκευή της παράδοσης» (εκδ. Ρώμη, Θεσσαλονίκη 2019). Ακόμη έχει εκδώσει τις λογοτεχνικές μελέτες «Ο πεσιμισμός είναι ανθρωπισμός. Η περίπτωση του ποιητού Κώστα Καρυωτάκη» (εκδ. Γράφημα, Θεσσαλονίκη 2020), «Η λογοτεχνία της ευθύνης. Ιστορία και ταυτότητα στη λογοτεχνική κίνηση του '30. Ο ρόλος του Άγγελου Τερζάκη» (εκδ. Γράφημα, Θεσσαλονίκη 2021). Το πρώτο του θεατρικό έργο με τίτλο «Ο δακτυλογράφος» κυκλοφόρησε τον Ιούλιο του 2021 επίσης από τις εκδόσεις Γράφημα. Έχει επιμεληθεί το σενάριο και τα κείμενα στις ταινίες μικρού μήκους της Υπερρεαλιστικής Ομάδας Θεσσαλονίκης «Επιθυμώ», «Πολφός αίματος» καθώς και σενάριο-σκηνοθεσία στην ταινία μικρού μήκους «Ομ/φαλλός Κολπορραγίας». Είναι αρχισυντάκτης στο τριμηνιαίο «Λογοτεχνικό Δελτίο», όργανο του Φιλολογικού Ομίλου Θεσσαλονίκης, συλλογική έκδοση πεζογραφικού, ποιητικού και κριτικού λόγου αντίστοιχα. Επιμελητής του συλλογικού Ανθολογίου «Φωτοσκιάσεις» και «Αντιστίκσεις» της Υπερρεαλιστικής Ομάδας Θεσσαλονίκης, «Εποπτείες» του Φιλολογικού Ομίλου Θεσσαλονίκης καθώς και του συλλογικού μυθιστορήματος «Δανδής και Ονειροπόλος». Είναι μέλος της Εθνικής Εταιρείας των Ελλήνων Λογοτεχνών, της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων και της Εταιρείας Γραμμάτων και Τεχνών Πειραιά. Ως κριτικός θεάτρου και λογοτεχνίας, δημοσιεύει τακτικά αναφορές στον διαδικτυακό χώρο πολιτισμού tetragwno.gr. Είναι επίσημος επιμελητής ποίησης και πεζογραφίας των εκδόσεων Γράφημα.
