Συνέντευξη: O Δημήτριος Βορίλας μιλάει στην ATHENS VOICE με αφορμή το νέο του βιβλίο «Κουίζ- Μάντεψε την κίνησή μου», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Υδροπλάνο
O Δημήτριος Βορίλας με το νέο του βιβλίο «Κουίζ- Μάντεψε την κίνησή μου», που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Υδροπλάνο, μας καλεί να προβληματιστούμε για το πώς η τεχνολογία από μια παροχή για τον εμπλουτισμό της ζωής μας με νέες ευκολίες και δυνατότητες έχει μετατραπεί σχεδόν σε εξάρτηση.
Ο ήρωας του βιβλίου του, ένας συνηθισμένος άνθρωπος με δύσκολη παιδική ηλικία −μεγάλωσε σε ορφανοτροφείο με δύο μόνο αληθινούς φίλους από εκείνα τα χρόνια− προσπαθεί να σταθεί στα πόδια του, να βγάλει χρήματα, να γίνει κάποιος. Μια πόρτα ευκαιρίας παρουσιάζεται όταν κερδίζει, με ψέματα, μια δουλειά σε ένα φημισμένο μπαρ - εστιατόριο στην καρδιά της πρωτεύουσας. Στο μέρος αυτό συχνάζει και ένας γνωστός επιχειρηματίας, ιδιοκτήτης της «Tech Company», μιας εταιρείας τεχνολογίας, ο οποίος θα του προτείνει μια καινούργια συνεργασία, η οποία θα αλλάξει δραματικά τη ζωή του με τρόπο που ποτέ δεν θα μπορούσε να φανταστεί. Ο ήρωας θα θαμπωθεί από την πρόταση. Παχυλός μισθός, υπερπολυτελές αυτοκίνητο και υπερσύγχρονο διαμέρισμα είναι μερικές από τις ανέσεις που θα του προσφερθούν, μαζί με έναν καινούργιο λαμπερό έρωτα, με μια γυναίκα που εργάζεται στην ίδια εταιρεία. Στην αρχή όλα πάνε καλά, σιγά-σιγά όμως θα αρχίσει να αντιλαμβάνεται πως κάτι παράξενο συμβαίνει. Όπου πηγαίνει κατευθείαν ο κόσμος πιάνει τα τηλέφωνά του, τον βγάζουν βίντεο, τον προσφωνούν με το όνομά του και δείχνουν να γνωρίζουν ακόμη και κρυφές πτυχές της ζωής του, αλλά και τις ιδιωτικές στιγμές του. Όταν αρχίσει να ψάχνει μια εξήγηση για όλα αυτά, θα καταλάβει ότι έχει χάσει τον έλεγχο της ίδιας του της ζωής.
«Οι μεγάλες τεχνολογικές εταιρίες διαχειρίζονται όλα τα στοιχεία μας και τις πληροφορίες μας. Λειτουργούν, πλέον, με δύναμη μεγαλύτερη και από αυτή του κράτους και των κυβερνήσεων», σημειώνει ο συγγραφέας στον επίλογο του βιβλίου του. «Ως πότε, όμως, θα συγκρατούνται από το να ορίζουν εξ ολοκλήρου τις ζωές μας; Μήπως είμαστε ήδη κάτι σαν πειραματόζωα για τις ίδιες και για την εκπόνηση των ευφάνταστων ιδεών τους; Και τι θα γίνει όταν κάποιος ιδιωτικός φορέας, δημιουργήσει ο ίδιος μια καινούρια ανάγκη ζωτικής φύσεως που δεν υπήρχε μέχρι πρότινος;». Ο Δ. Βορίλας, φυσικός και επιχειρηματίας −ασχολείται με τα Ναυτιλιακά− επιχειρεί να δώσει απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα με ένα μυθιστόρημα που αφορά αναγνώστες προβληματισμένους, όπως και ο ίδιος, με τις επιδράσεις της τεχνολογίας και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στην καθημερινότητά μας.
Γιατί ο ήρωας είναι ένα ορφανό παιδί; Υπάρχει κάποιος συμβολισμός πίσω από αυτό;
Καταρχάς θεωρώ πως η πλοκή μού επέβαλε να είναι ορφανός ο ήρωας. Για εμένα προσωπικά το Quiz δεν θα μπορούσε να στηθεί σαν παιχνίδι, εφόσον ο ήρωας είχε μια μητέρα και έναν πατέρα. Κανένας γονιός δεν θα θυσίαζε την ψυχική υγεία του παιδιού του, μπροστά στην οικονομική του ευμάρεια. Από την άλλη, έχουμε παρατηρήσει ότι όσο εκσυγχρονίζεται η κοινωνία μας, τόσο λιγότερο στενοί είναι οι δεσμοί μεταξύ των ανθρώπων. Έχω μια αίσθηση πως έχουμε επιστρέψει πλέον σε μια πρωτόγονη πραγματικότητα, που επικρατεί το μότο ο θάνατός σου - η ζωή μου.
Ο ήρωας στήνει μια ολόκληρη απάτη σχετικά με την ταυτότητά του. Εντυπωσιάζεται από την καλή ζωή, θέλει να πετύχει για να κερδίσει χρήματα. Η χλιδή θολώνει την ουσία των πραγμάτων και γίνεται πρωταγωνίστρια της ζωής μας, λέει κάπου...
Σε εκείνο το σημείο μπορώ να σας πω πως δανείστηκα προσωπικά βιώματα. Έχω μάθει το πώς είναι να βρίσκεσαι από το μηδέν στη χλιδή και πάλι πίσω. Οπότε εκεί μπορείτε να πείτε πως προβάλλω μια ταυτότητα του εαυτού μου, κάνοντας και εγώ ο ίδιος μια ανασκόπηση του παρελθόντος αλλά και του παρόντος.
Όπως ο ήρωάς σας, οι σημερινοί άνθρωποι «σκηνοθετούν» τη ζωή τους στα social media;
Κάθε μέρα. Οι νέοι σε ηλικία τουλάχιστον καταναλώνουν το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας τους στα social media. Μια ωμή διαπίστωση μπορούμε να κάνουμε αμέσως ρίχνοντας μια ματιά στην εβδομαδιαία χρήση του κινητού. Οι ώρες που ξοδεύουμε στα social media είναι αμέτρητες, χωρίς καν να βάζω τον χρόνο που δαπανούμε για να «συμμορφώσουμε» την κάθε φωτογραφία που ανεβάζουμε, ή ακόμα για να σκεφτούμε ποια δημοσίευση θα τραβήξει περισσότερο το ενδιαφέρον, στους διαδικτυακούς μας φίλους. Με άλλα λόγια, αλλάζουμε τη ζωή μας θυσιάζοντάς τη στον βωμό των likes.
Το κινητό είναι ολόκληρη η ζωή μας. Έγινε από χρηστικό εργαλείο εξάρτηση. Έχει γίνει ο υπολογιστής μας, η κάμερά μας, η παρέα μας, το παιχνίδι μας, η δουλειά μας, ο τρόπος που επικοινωνούμε με τους άλλους. Πρακτικά δεν είμαστε ποτέ offline. Έχουμε γίνει σκλάβοι της τεχνολογίας και πόσο κακό (ή καλό) είναι αυτό; Πραγματικά δεν ξέρω, τι από τα δύο μπορεί να είναι, καλό ή κακό. Η τεχνολογία θεωρώ πως έχει περάσει σε ένα επίπεδο γιγαντώνοντας την επίδρασή της, δίχως να έχουν δοκιμαστεί οι επιπτώσεις της σε μικρότερο αριθμό ανθρώπων. Τη βλέπω σαν ένα εμβόλιο που μας το έχουν περάσει μαζικά σε όλους, χωρίς πρώτα να έχουν κάνει δοκιμές για τις παρενέργειες.
Τελικά είναι ο πρωταγωνιστής που μετατρέπεται σε θύμα. Γίνεται, χωρίς να το γνωρίζει, ο «ήρωας» ενός διαδικτυακού reality show. Πόσο κοντά στην πραγματικότητα είναι αυτό το δυστοπικό σύμπαν που περιγράφετε; Έχουμε γίνει εμείς το «προϊόν» και μάλιστα με τη συναίνεσή μας;
Για εμένα είναι δίπλα στην πραγματικότητα. Είναι το μόνο που δεν έχει συμβεί πλέον, αλλά η διαίσθησή μου λέει ότι πλησιάζει. Τα realities υπάρχουν, άνθρωποι προβάλουν αυτοβούλως τη ζωή τους 24 ώρες το εικοσιτετράωρο. Συν ότι πόσοι από εμάς την έχουμε πατήσει από μία δημοσίευση που ανέβηκε στο διαδίκτυο, εν αγνοία μας; Μου έχει τύχει στο παρελθόν και εμένα, ένας φίλος μου να ανεβάσει φωτογραφία από έξοδό μας εν αγνοία μου. Στη συνέχεια αυτό είχε επίδραση στην κοπέλα μου, η οποία μου κράταγε μούτρα δίχως να μοιραστεί μαζί μου το τι την είχε πειράξει. Αφήνοντάς με έτσι, να μαντεύω στα τυφλά, τι μπορούσε να είχε συμβεί.
Οι μεγάλες τεχνολογικές εταιρείες διαχειρίζονται τα στοιχεία μας. Είδαμε πρόσφατα και στο ντοκιμαντέρ «Social Dilemma» πώς συμβαίνει αυτό και πού μπορεί να οδηγήσει. Η συζήτηση έχει ανοίξει και είναι αρκετά τρομακτική. Πολλοί αντιλήφθηκαν πλήρως τι πάει να συμβεί και προσπαθούν να το αποτρέψουν ή να το τροποποιήσουν. Τι πιστεύετε ότι θα γίνει στο μέλλον;
Από τη μία, η διαχείριση των προσωπικών μας στοιχείων έχει ως υπέρμαχο τη διευκόλυνση της καθημερινότητάς μας. Το κινητό μου, με το που μπαίνω στο αμάξι, μου βγάζει τη διαδρομή για το σπίτι μου, δίχως να του έχω δώσει εντολή. Κουβεντιάζω με τους φίλους μου για ένα παλτό που θέλω να αγοράσω και κατευθείαν μου εμφανίζει παλτό παρόμοια στην οθόνη του. Ναι, όλα αυτά μας διευκολύνουν. Αλλά ταυτόχρονα με κάνουν να ανατριχιάζω μπροστά την ιδέα πως υπάρχει κάποιος εκεί έξω που παρακολουθεί τις κινήσεις μου 24/7 και ας βρίσκεται μια εταιρία κολοσσός πίσω από τη διαχείριση των προσωπικών μου στοιχείων.
Η αληθινή φιλία, η αγάπη, μπορούν να νικήσουν, ή έχουμε απομακρυνθεί από τέτοια συναισθήματα;
Είμαι ρομαντικός και έτσι θα απαντήσω. Εάν δεν μπορούν να νικήσουν αυτά, τότε δεν μπορεί κάτι άλλο. Όταν μείνεις μόνος σου, μακριά από τη βαβούρα της πόλης και της τεχνολογίας και κάτσεις να σκεφτείς, το τι πραγματικά μετράει στη ζωή, τότε αυτές οι αρετές θα είναι οι πρώτες που θα σου εμφανιστούν στο μυαλό. Αργά ή γρήγορα όλοι μας, όσο μεγαλώνουμε, είναι φυσική μας ανάγκη να κάνουμε μια παύση, για να διαλογιστούμε εσωτερικά. Σε αυτή την παύση ποντάρω, για τη νίκη των συναισθημάτων και των ανθρώπινων σκέψεων. Άπαξ και οι τρελοί ρυθμοί, της σύγχρονης κοινωνίας μας, αφήσουν έστω και για λίγο να σκεφτούμε τους εαυτούς μας, τότε είμαι βέβαιος πως η αγάπη και η φιλία μπορούν να θριαμβεύσουν.
Υπάρχουν αυτοβιογραφικά στοιχεία στο βιβλίο σας;
Αρκετά. Όπως σας είπα και πριν, έχω μάθει και στα πολλά και στα λίγα. Επίσης έχω σπουδάσει σε δημόσιο πανεπιστήμιο, με ό,τι αυτό συνεπάγεται... Έχω δουλέψει βράδυ σε μαγαζί εστίασης, όπως και ο ήρωάς, και τέλος έχω βρεθεί να εργάζομαι και εγώ σε εταιρεία με αντίστοιχους στόχους με την Tech Company.
Ποιο είναι το ηθικό δίδαγμα του βιβλίου;
Διαφορετικό για τον καθένα και αυτή είναι η μαγεία του. Εγώ παρουσιάζω μια ιστορία, αλλά ο καθένας είναι ελεύθερος να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα μέσα από την ανάγνωσή του. Το βιβλίο είναι καθρέφτης του αναγνώστη και όχι του συγγραφέα. Οπότε εάν με ρωτάτε να απαντήσω σαν αναγνώστης, θα σας πω πως το δικό μου ηθικό δίδαγμα είναι να επενδύουμε σε αυθεντικές διαπροσωπικές σχέσεις και όχι στο φαίνεσθαι.
Πείτε μας λίγα λόγια για τον εαυτό σας. Πώς από τις σπουδές στη Φυσική πήγατε στα ναυτιλιακά και στη συγγραφή;
Καρμικά αλλά και απλά ταυτόχρονα. Μου άρεσε η φύση και οι λειτουργίες της, από μικρός. Μου άρεσε να παρατηρώ το πώς λειτουργούν όλα στον κόσμο μας και έψαχνα να βρω τις απαντήσεις. Η ναυτιλία εμφανίστηκε στο δεύτερο έτος, ενώ σπούδαζα ταυτόχρονα. Μια φιλική επαφή με έβαλε στον κλάδο και έμεινα εκεί για δέκα χρόνια περίπου. Δεν θα σας κρύψω, όμως, πως υπήρχε ένα διάστημα, στη νεαρή ηλικία των 19, που η συγγραφή μού είχε χτυπήσει για πρώτη φορά την πόρτα. Στο Φυσικό της Αθήνας είχαμε καταλήψεις για έναν χρόνο συνεχόμενα. Αυτό με έκανε να απομακρυνθώ από τις σπουδές μου και άρχισα να ψάχνω για καινούργια ενδιαφέροντα. Εκείνο το διάστημα κάθισα και έγραψα την πρώτη μου νουβέλα. Την κράτησα για εμένα, για πάνω από μια δεκαετία, μιας και εμφανίστηκε η ευκαιρία να εργαστώ σε έναν κλάδο με προοπτικές και δεν κατάφερα να την ολοκληρώσω. Ταυτόχρονα με την εργασία μου μπόρεσα να πάρω το πτυχίο μου, το οποίο στην ουσία ποτέ δεν χρησιμοποίησα για να ασκήσω την επιστήμη μου. Απλώς με τις γνώσεις που πήρα μπορώ να κατανοώ τον κόσμο και τις λειτουργίες του λίγο καλύτερα από τότε που ήμουνα παιδί.
