Κάνναβη, ελεύθερη ή όχι;

Η A.V. φιλοξενεί τις (διαφορετικές) απόψεις δύο ανθρώπων που ασχολούνται όλη τους τη ζωή με τις ουσίες, ως θεραπευτής ο ένας, ως χρήστης και θεραπευόμενος ο άλλος. Γράφουν ο Βασίλης Γκιτάκος, διευθυντής του ΚΕΘΕΑ, και ο Χρήστος Αναστασίου, μέλος του Συλλόγου Θεραπευομένων ΟΚΑΝΑ. 

Βασίλης Γκιτάκος (-)

Ο δημόσιος διάλογος για την κάνναβη αγγίζει ένα περίπλοκο ζήτημα με πολλές όψεις, στο οποίο δεν υπάρχουν εύκολες απαντήσεις. Ωστόσο, για το ΚΕΘΕΑ, στο θέμα των ναρκωτικών προτεραιότητα χρειάζεται να είναι η υγεία των ανθρώπων.

Η παραπάνω θέση αναγνωρίζει, καταρχήν, ότι η χρήση κάνναβης -ακόμα και αν φαίνεται «αθώα» όταν συγκρίνεται με τη χρήση ουσιών όπως η ηρωίνη- δεν είναι απαλλαγμένη από κινδύνους. Ως ψυχοτρόπος ουσία η κάνναβη επηρεάζει την αντίληψη, την κρίση, τη βραχυπρόθεσμη μνήμη, τη μάθηση, τις εκπαιδευτικές επιδόσεις, την ικανότητα οδήγησης. Είναι πιο επιβαρυντική για τους πνεύμονες από το τσιγάρο και σε, κάποιες περιπτώσεις, έχει συνδεθεί με την εκδήλωση ψυχωσικών επεισοδίων.

Γνωρίζουμε επίσης ότι είναι μια ουσία που προκαλεί εξάρτηση. Αυτό σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει ότι όλοι όσοι τη χρησιμοποιούν θα αναπτύξουν εθισμό. Ωστόσο, περίπου το 20% όσων κάνουν χρήση της τακτικά θα δυσκολευτούν να διακόψουν τη χρήση όταν το θελήσουν, θα αισθάνονται άσχημα κατά τη διάρκεια της αποχής με έντονη την επιθυμία να ξαναρχίσουν και θα είναι επιρρεπείς στην υποτροπή. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου για τα Ναρκωτικά, σήμερα το 10% των Ευρωπαίων που ζητούν θεραπεία, το κάνουν λόγω προβλημάτων με τη χρήση κάνναβης.

Από τη μακρά ιστορία της ανθρωπότητας με τις ουσίες γνωρίζουμε πολύ καλά ότι η διαθεσιμότητα, η προσβασιμότητα και η κοινωνική αποδοχή μιας ουσίας αυξάνουν την κατανάλωσή της και, επομένως, και τους κινδύνους που τη συνοδεύουν για τα άτομα και την κοινωνία. Η νομιμοποίηση και ευρεία διάθεση της ουσίας θα άλλαζε τα δεδομένα χρήσης της, επηρεάζοντας αρνητικά ιδιαίτερα τους εφήβους, τους νέους και τους ψυχικά ευάλωτους. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2007 η αγγλική εφημερίδα «Independent», μπροστά στον αριθμό ρεκόρ των εφήβων που ζητούσαν θεραπεία λόγω χρήσης κάνναβης στη χώρα, ζήτησε συγγνώμη από τους αναγνώστες της για την εκστρατεία υπέρ της ουσίας που έκανε δέκα χρόνια νωρίτερα. Ας σημειωθεί, επίσης, εδώ ότι η ιατρική αξία της κάνναβης αποτελεί ένα ξεχωριστό ζήτημα που χρειάζεται να εξετάζεται ανεξάρτητα από την κοινωνική της χρήση και για την οποία δεν μπορεί να αποτελεί άλλοθι.

Στο σημείο αυτό πρέπει να γίνει απολύτως σαφές ότι οι σοβαρές επιφυλάξεις απέναντι στην πρόταση νομιμοποίησης της κάνναβης δεν ταυτίζονται με την υιοθέτηση μιας κατασταλτικής στάσης και πολιτικής απέναντι στους ίδιους τους χρήστες. Αντίθετα, είναι πρωτεύον οι άνθρωποι που κάνουν χρήση ουσιών να μην αντιμετωπίζονται ως εγκληματίες για μια επιλογή που αποτελεί ατομικό τους δικαίωμα και μπορεί να είναι δυνητικά βλαπτική μόνο για τους ίδιους. Δεν πρέπει να οδηγούνται στη φυλακή και να στιγματίζονται. Επιπλέον, εάν αντιμετωπίζουν προβλήματα εξαιτίας της χρήσης ή έχουν εθιστεί πρέπει να είναι εξασφαλισμένη η δυνατότητά τους να αναζητήσουν θεραπευτική υποστήριξη.

Υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης του νομοθετικού πλαισίου, που ούτως ή άλλως στην Ελλάδα είναι ήπιο, χωρίς να καταφύγουμε στη νομιμοποίηση της ουσίας, χωρίς να αναιρέσουμε την αποτρεπτική ισχύ του νόμου και να αφαιρέσουμε από τις αρχές τη δυνατότητα για έλεγχο της διακίνησης.

Σε κάθε περίπτωση, στις μέρες μας οποιαδήποτε νομοθετική ή άλλη πρωτοβουλία χρειάζεται να δίνει προτεραιότητα σε μέτρα πρόληψης, έγκαιρης παρέμβασης, θεραπείας και επανένταξης, αφού η φτώχεια, η ανεργία και η κοινωνική αποστέρηση αποτελούν γόνιμο έδαφος για να ενταθεί το πρόβλημα της χρήσης και της εξάρτησης.

Χρήστος Αναστασίου (+)

Όσο πεθαίνουν άνθρωποι, όσο ανεβαίνουν τα ποσοστά του HIV και της ηπατίτιδας C, όσο κλείνονται στη φυλακή χρήστες, όσο μερικοί πλουτίζουν και παίρνουν αξιώματα και γαλόνια από την αρρώστια των άλλων, όσο μερικοί αποφάσισαν ότι υπάρχουν ανθρώπινα σκουπίδια, είναι υποχρέωση όσων αισθάνονται ακόμα άνθρωποι να φωνάξουν ότι ο πόλεμος κατά των ναρκωτικών, εκτός από αποτυχημένος, είναι και πόλεμος κατά των ανθρώπων. Η κρίση της τελευταίας πενταετίας είχε τη μεγαλύτερή της επίπτωση στους χρήστες, οι οποίοι περισσότερο από κάθε άλλη πληθυσμιακή ομάδα τσακίστηκαν, χόρτασαν βία και αυθαιρεσία, απανθρωπιά, φυλάκιση, με λίγα λόγια ζήσαμε τον απόλυτο θρίαμβο της απαγόρευσης και της καταστολής. Γιατί ο κάθε άρρωστος δεν μπορεί να έχει όποια ουσία τον θεραπεύει ή τον ανακουφίζει, γιατί ενώ σε άλλες χώρες έχουν φύγει μίλια μακριά σε αυτό το θέμα, εμείς συνεχίζουμε τις ιδεοληψίες και το κυνήγι μαγισσών; Θέλει και ερώτημα ότι όπου είναι χρήσιμη η θεραπευτική κάνναβη θα πρέπει να χρησιμοποιείται προκειμένου να θεραπεύσει ή ακόμα και να ανακουφίσει ασθενείς;

Η απαγόρευση έχει δημιουργήσει ένα ολόκληρο σύστημα διαφθοράς που τρέφεται από αυτήν. Όσο γελοίο και να ακούγεται υπάρχει μια «οικονομία» δικηγόρων, ψυχιάτρων, θεραπευτών, ιδιωτικών κλινικών, φαρμακοποιών, εμπόρων, σωφρονιστικών, επίορκων και άλλων που ζουν από τον εθισμό και την απαγόρευση. Ακόμα και στα προγράμματα πολλές φορές τα πράγματα είναι εντελώς παράλογα. Στον ΟΚΑΝΑ, για παράδειγμα, που θεωρείται «ελαστικό», υπάρχουν μονάδες και «ειδικοί» που προτιμούν οι εξυπηρετούμενοι να κάνουν χρήση αλκοόλ και χαπιών παρά κάνναβης! Είναι φανερό ότι κάτι γίνεται λάθος, εκτός αν η πολιτική για τα ναρκωτικά είναι πώς θα ωφεληθούν όλοι αυτοί οι παρατρεχάμενοι που λέγαμε, γιατί στην ουσία αυτό γίνεται.

Οι χρήστες με το «βούρδουλα» τόσα χρόνια μόνο χειρότερα έγιναν. Κάποτε στη γενιά τη δικιά μας είχαν γίνει ένας δύο φόνοι μέσα σε 10 χρόνια. Σήμερα, με όλα αυτά που συμβαίνουν και τη βία που υφίστανται, οι φόνοι είναι συχνοί και οι δρόμοι έγιναν ζούγκλα. Δεν ζητάμε να γίνουν ελεύθερα τα ναρκωτικά και να τα πίνουν οι νέοι στους δρόμους, αυτά είναι χαζομάρες. Οι νέοι με την καταστολή και το φόβο της σύλληψης, ωθήθηκαν να ψάχνουν και να αγοράζουν καινούργιες ψυχοδραστικές ουσίες μέσω Ίντερνετ, που ούτε καν ξέρουμε τι είναι. Δεν είναι καλύτερα ό,τι είναι να κάνουν να το κάνουν νόμιμα, υγιεινά και ελεγμένα;

Ζητάμε να ανοίξει μια συζήτηση για το θέμα της αποποινικοποίησης, που να είναι ειλικρινής και με γνώμονα τον άνθρωπο και τη μείωση της βλάβης στους ήδη υπάρχοντες χρήστες. Δεν είναι δυνατόν το ΚΕΘΕΑ, ένα πρόγραμμα του ’50, να συστήνει καταστολή και διώξιμο από το σπίτι για να πιάσουν «πάτο» και να πάνε στα προγράμματά του. Για να μην πούμε για τη ζημιά που έκαναν στο δικό μας πρόγραμμα οι εργαζόμενοι που προέρχονται από το ΚΕΘΕΑ, θέλοντας να μας επιβάλουν τη δική τους «οπτική» στη θεραπεία.

Είμαστε μια βαθιά συντηρητική και θρησκόληπτη κοινωνία και πρέπει να το δουλέψουμε αυτό. Πάντα σκεφτόμαστε την πιο σκληρή λύση, ακόμα και αν  δεν είναι λύση. Για εμάς είναι ξεκάθαρο ότι μόνο η οπτική της μείωσης της βλάβης και η αποποινικοποίηση θα φέρει αποτελέσματα και εξανθρωπισμό σε όλη αυτή την άγρια κατάσταση που δημιουργήθηκε. Το μοντέλο της Πορτογαλίας ή της Τσεχίας, που νομιμοποίησαν την κατοχή μικρής ποσότητας όλων των ουσιών, είναι το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε αυτή την στιγμή. Πρέπει πρώτα όμως να κοιτάξουμε το πρόβλημα κατάματα  

Ας συζητήσουμε όλοι μαζί, και οι χρήστες μαζί βέβαια, πώς θα βρεθεί ανθρώπινη  λύση. Προς θεού, μην να πάνε χαμένες και άλλες γενιές λόγω πείσματος, προκατάληψης και άγνοιας.

Είστε υπέρ της αποποινικοποίησης της κάνναβης στην Ελλάδα;