Πρωί Σαββάτου στα Εξάρχεια. Ήρθε με μηχανή και φορούσε τζιν βερμούδα. Ήταν χαλαρός, άνετος και ντροπαλός ταυτόχρονα. Απάντησε σε όλα χωρίς δισταγμό. Για την επερχόμενη συναυλία του στο Βεάκειο Θέατρο του Πειραιά στις 18 Ιουλίου, για τον καινούργιο του δίσκο, μέχρι για την επανάσταση και τα ναρκωτικά.
Τι θα γίνει στη συναυλία που έρχεται στο Βεάκειο θέατρο του Πειραιά στις 18 Ιουλίου;
Ό,τι γίνεται πάντα σε όλες τις συναυλίες. Πάντα έχω ένα πρόγραμμα για το τι θα παίξουμε και ποτέ δεν μπορώ να ακολουθήσω τη ροή και τη δομή του. Θα ακούσετε τραγούδια αγαπημένα, παλιότερα και πιο νέα και φυσικά τραγούδια από τον καινούργιο δίσκο «Αύριο θα είναι αργά». Φυσικά μέσα σε ένα πρόγραμμα δε γίνεται να τα πεις όλα. Μου έχει συμβεί σε τέλος συναυλίας να ρωτήσω ξεκάθαρα το κοινό «Πείτε μου τι θέλετε να πω τώρα γιατί δε θέλω να υπάρχουν στεναχώριες». Μου’χει τύχει να παίξω και 5μισι ώρες.
Καινούργιος δίσκος με τίτλο «Αύριο θα είναι αργά. Πότε είναι αργά στη ζωή ενός ανθρώπου;
Εε, όταν αρχίζει να διανύει το ένα τρίτο της ζωής του αρχίζει να μπαίνει στο αργά, σιγά-σιγά (γελάει). Εμένα θα μου άρεσε ένας τίτλος του στυλ: «Σήμερα θα είναι νωρίς». Που σημαίνει ότι θα έχω όλο το χρόνο να διορθώσω πολλά πράγματα από τα κακώς κείμενα. Σημασία έχει να ζήσουμε το τώρα και να προσπαθήσουμε με αγώνες να αλλάξουμε τα πράγματα. Βεβαίως σε αυτόν εδώ τον τόπο πάντα μιλάγανε πολύ αυτοί που δεν έπρεπε και αυτοί που έπρεπε να μιλήσουν, σιωπούσαν. Με τον έναν ή τον άλλο τρόπο αυτή η εποχή μου δίδαξε να μην υποτιμώ καθόλου την ανοησία και τη βλακεία διότι και οι δυο κρύβουν μια τεράστια και σχεδόν ανίκητη δύναμη.
Σε αυτό τον δίσκο συνεργάζεστε με τη Βάσω Αλαγιάννη, το Σωκράτη Μάλαμα και τον Ορφέα Περίδη. Πως ήταν αυτή η συνεργασία;
Λειτουργήσαμε σαν παρέα. Όλα ήταν αρμονικά μεταξύ μας και ισότιμα. Βρεθήκαμε στο στούντιο και παίζαμε όλοι μαζί για ώρες όπως γίνονται οι παλιές ηχογραφήσεις. Ήταν μια συνεργασία που κύλησε πολύ απλά και ήρεμα διότι και με τους τρεις γνωριζόμαστε χρόνια και είμαστε φίλοι. Νιώθω τυχερός που μου εμπιστεύονται τα τραγούδια τους.
Στον προηγούμενο σας δίσκο «Β' Ανάγνωση» τραγουδήσατε τραγούδια του Σταύρου Ξαρχάκου. Πόσο δύσκολο είναι αγγίζεις το έργο ενός τόσο μεγάλου καλλιτέχνη;
Είναι πολύ δύσκολο να προσεγγίζεις μεγάλα τραγούδια τα οποία έχουν ερμηνεύσει και πολύ μεγάλες φωνές. Και κυρίως ερμηνευτές διότι εγώ δεν πιστεύω τόσο πολύ στις φωνές όσο στις ερμηνείες. Δύσκολη και επίπονη η διαδικασία της Β’ανάγνωσης για μένα γιατί υπήρχε ο κίνδυνος να εκτεθώ. Βεβαίως είχα την τύχη να έχω παραγωγό τον Γιώργο Μαρκάκη ο οποίος είχε κάνει αυτά τα τραγούδια και στην πρώτη τους εκτέλεση. Ο ίδιος ο Ξαρχάκος είχε δηλώσει ότι είναι πολύ ικανοποιημένος από το αποτέλεσμα.
Σας δικαίωσε αυτή η δήλωση;
Το θέμα δεν είναι να δικαιωθώ εγώ αλλά το ίδιο το τραγούδι. Ένας ερμηνευτής είναι επιτυχημένος όταν μπορέσει να περάσει απαρατήρητος. Το θέμα δεν είναι να συγκριθώ εγώ με τον Ξαρχάκο ή τον Μπιθικώτση ή τον Ξυλούρη. Αυτό είναι κάτι που δε με αφορά και δεν πρέπει κανένα καλλιτέχνη.
Ωστόσο, το θέμα της σύγκρισης είναι κάτι που παρατηρείται αρκετά ειδικά στη νέα γενιά καλλιτεχνών. Το όνομα στη μαρκίζα, το ποιος θα πάρει περισσότερα χρήματα…
Κι αυτό είναι ένα φαινόμενο της εποχής. Εγώ αγάπησα πάρα πολύ τη μουσική. Δεν μπορώ όμως να πω ότι αγάπησα ιδιαίτερα το επάγγελμα για τα συνακόλουθά του. Έχω πρόβλημα που κάθε φορά που βγάζω ένα δίσκο πρέπει να περιφέρομαι και στα κανάλια. Επίσης δεν επέτρεπα ποτέ στις δισκογραφικές να βγάζουν περισσότερους δίσκους απ’όσο άντεχα. Δεν είναι δυνατό να βγάζει ένας καλλιτέχνης ένα δίσκο το χρόνο. Ο δίσκος πρέπει να έχει λόγο ύπαρξης και φυσικά να περάσει κάποιος χρόνος από πάνω του. Δε γίνεται από τη μια μέρα στην άλλη να βγαίνει ένας δίσκος πλατινένιος.
Πως βλέπετε το μέλλον της ελληνικής δισκογραφίας;
Νομίζω ότι σιγά-σιγά θα αρχίσουμε να επιστρέφουμε στο βινύλιο. Και φυσικά θα συνεχιστεί όλο αυτό που συμβαίνει με το διαδίκτυο. Τα playlists των ραδιοφώνων και οι δισκογραφικές δεν καθορίζουν αυτό που υπάρχει στις ψυχές των ανθρώπων. Δεν ξέρω ποιο θα είναι το μέλλον κανενός. Όσοι αξίζανε σε αυτό τον τόπο ταλαιπωρήθηκαν πολύ. Κάποιων ο δρόμος ήταν εύκολος και κάποιων στρωμένος με αγκάθια. Κάποιους θα τους κρίνει ο χρόνος. Εγώ πιστεύω ότι ένας καλλιτέχνης κρατιέται μες το χρόνο ανάλογα με τι τραγούδια έχει βάλει στο στόμα του.
Πέρα όμως από τις δισκογραφικές σας δουλειές έχετε κάνει και μια ανεξάρτητη παραγωγή «Το κόκκινο ακρογιάλι».
Είναι η μοναδική παραγωγή στην οποία ενορχήστρωσα τα τραγούδια με τον τρόπο που ήθελα. Δεν επέτρεψα στη δισκογραφική ούτε να το διαφημίσει ούτε να το προβάλει. Είναι το μόνο «master» που αναγνωρίζω στον εαυτό μου. Η κρητική μουσική μου εργασία.
Πώς σχολιάζετε τη σημερινή κατάσταση της Αθήνας;
Δεν υπήρξα ποτέ ρατσιστής. Αλλά δεν μπορώ να σου πω ότι μου αρέσει να περπατάω στο κέντρο και να ακούω 15 γλώσσες μια εκ των οποίων είναι και η ελληνική. Και ειδικά όταν πρόκειται για αθώες ψυχές που ήρθαν εδώ ως αντικείμενα εκμετάλλευσης. Ενοχλούμαι και με πολλούς πολιτικούς που επέτρεψαν αυτό το πράγμα.
Πιστεύετε ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται ή ότι πρέπει να γίνει ένα μεγάλο μπαμ και να ξαναρχίσουν όλα από την αρχή;
Σήμερα οι επαναστάσεις που γίνονται, γίνονται μουσικά από συγκεκριμένους ανθρώπους. Πιστεύω ότι έχει ξεκινήσει ένα υπόγειο κίνημα αποφασισμένων ανθρώπων και κάποια στιγμή αυτό θα έρθει στην επιφάνεια και θα διώξει τα φαντάσματα του παρελθόντος. Διότι κακά τα ψέματα ζούμε πλέον σε μια στοιχειωμένη κοινωνία. Κι όλα αυτά στο όνομα της δημοκρατίας. Ας μας πούνε ότι έχουμε φασισμό να ξέρουμε και εμείς με τι έχουμε να κάνουμε. Είμαστε ναρκωμένοι σα να είμαστε στην εντατική κι ούτε μας βγάζουν τα καλώδια για να αποδημήσουμε αλλά ούτε και μας θεραπεύουνε. Μας κρατάνε ναρκωμένους για να είμαστε ακίνδυνοι.
Ποια είναι η σχέση σας με τους νέους;
Πιστεύω πολύ στη νέα γενιά. Αυτοί θα φέρουν την αλλαγή. Είναι θυμωμένα τα παιδιά. Ακόμα και ο έρωτας μπορεί να φέρει την αλλαγή, αλλά οι νέοι σήμερα ερωτεύονται διαφορετικά. Ο έρωτας δεν είναι δέσμευση είναι λευτεριά. Δεν πιστεύω ότι κάτι καινούργιο γεννιέται. Πιστεύω ότι κάποιοι έχουν αντιληφθεί πολύ έντονα ότι κάτι παλιό πέθανε. Κι αυτό είναι κάτι.
Πώς αντιμετωπίζετε τα σχόλια του κοινού;
Έχω ακούσει πολύ καλά σχόλια στη ζωή μου αλλά και πολύ άσχημα. Είμαι σε θέση να ξέρω ότι η ματαιότητα είναι πάνω από τη ματαιοδοξία. Γιατί να είσαι ματαιόδοξος όταν γνωρίζεις τη ματαιότητα; Είναι καλό μερικές φορές να κάνουμε την αυτοκριτική μας. Να ρίχνουμε και καμιά μούτζα στον καθρέφτη.
Καταλαβαίνω ότι είστε ένας άνθρωπος που του αρέσει η απομόνωση.
Μου αρέσει η μοναχικότητα. Μπορώ να πω ότι έχω συμφιλιωθεί επικίνδυνα μαζί της. Το άσχημο σε έναν άνθρωπο είναι όταν η μοναξιά δεν είναι επιλογή του. Είμαι άνθρωπος που δε μιλάει πολύ. Πιστεύω ότι ο άνθρωπος μιλά πιο πολύ με τη σιωπή παρά με τη γλώσσα. Η σιωπή φλυαρεί.
Έχετε περάσει διάφορα στη ζωή σας. Σε τη φάση βρίσκεστε τώρα;
Είμαι στην καλύτερη φάση συνειδητότητας και αυτογνωσίας. Πέταξα πολλές κακές συνήθειες στην άκρη. Χειρότερο ναρκωτικό από τον αλκοολισμό δεν υπάρχει. Βέβαια είναι καλό αυτά να μην τα γνωρίσεις ποτέ. Κι αν τα γνωρίσεις, να τα ξεπεράσεις. Έχω υπάρξει αυτοκαταστροφικός αλλά δεν έβλαψα ποτέ κανέναν, μόνο τον εαυτό μου. Συνειδητοποίησα ότι δεν με αγαπούσα και πολύ. Αυτή τη στιγμή νιώθω ότι έχω μηδενίσει τη ζωή μου και ξαναρχίζω από την αρχή.
Παρακολουθείτε καθόλου τη νέα μουσική σκηνή; Υπάρχει κάποιος που να έχετε ξεχωρίσει;
Έχω συνεργαστεί πολύ όμορφα με τον Νίκο Παραουλάκη. Και ο Νίκος Στρατάκης είναι εξαιρετικός.
Με ποιον καλλιτέχνη θα θέλατε να συνεργαστείτε στο μέλλον;
Θα είχε πολύ μεγάλο ενδιαφέρον μια συνεργασία με τον Ιεροκλή Μιχαηλίδη και τους Άγαμους Θύτες.
Βλέπουμε ότι η Κρήτη ανεβαίνει συνεχώς σε σχέση με τα μουσικά δρώμενα. Με τον Ψαραντώνη έγινε χαμός στο Ηρώδειο, ο Αγγελάκας έχει βρει το μουσικό του σπίτι στην Κρήτη, Χαϊνηδες, Χαρούλης; Τι συμβαίνει με την Κρήτη τελικά;
Θα έλεγα έχει φοβερό μουσικό υλικό και η Μακεδονία και η Θράκη. Και φυσικά το φωτεινό παράδειγμα του Θανάση Παπακωνσταντίνου που είναι από τη Λάρισα. Βέβαια η Κρήτη είναι ένας μαγικός τόπος με τρομερή ενέργεια. Όταν πας εκεί «κινδυνεύεις» να μείνεις για πάντα. Για μένα είναι η αφετηρία και ο τελικός προορισμός μου. Όλη μου η ζωή.
Τι μουσική ακούτε;
Ξεκινάω τη μέρα μου με κλασική μουσική και πριν κοιμηθώ πάντα κοιμάμαι με κλασική μουσική. Για μένα ο Χατζιδάκις είναι αξεπέραστος. Τον έχω σε φωτογραφία να πίνει μπύρα και να παρακολουθεί τον Βαμβακάρη. Όμως ακούω και ξένα συγκροτήματα. Αγαπώ πολύ τους Pink Floyd, τον Robert Plant. Μικρός συμμετείχα και σε ένα συγκρότημα με ξένη μουσική. Έπαιζα μπάσο.
Πείτε μου 3 σημεία στην πόλη που αγαπάτε.
Η περιοχή στην οποία μένω που είναι ο Άλιμος. Μ’ αρέσει πολύ επίσης εκεί που υπηρετούσα στο στρατό προς Νέα Μάκρη και η πολύ αγαπημένη μου περιοχή είναι το Σούνιο.
Θάλασσα δηλαδή;
Η θάλασσα έχει τεράστια ενέργεια. Πάντα το παιχνίδι παίζεται στο βυθό. Στο σκοτεινό και στο ασυνείδητο.
9°
