Αρκετές δεκαετίες πίσω, η Πρωτογένους ήταν ένας δρόμος με χονδρική πώληση παπουτσιών σε όλη την Ελλάδα. Ένα κεντρικό στενό της περιοχής γεμάτο κόσμο και κίνηση. Πολλά φορτηγά έρχονταν και φόρτωναν παλέτες με παπούτσια. Φτιάχτηκαν μεγάλες περιουσίες έτσι. Αυτά λένε οι παλιότεροι, που ξέρουν. Τις τελευταίες δεκαετίες η κατάσταση έχει αλλάξει. Το εμπόριο παπουτσιών και δέρματος αργοπέθανε. Οι παλιοί έμποροι συνταξιοδοτήθηκαν και τα παλιά μαγαζιά έκλεισαν το ένα μετά το άλλο. Ήταν μαγαζιά που δεν είχαν καμία ομορφιά, δεν ήταν καλοφτιαγμένα. Έμοιαζαν με κουτιά που διέθεταν τεράστιες πινακίδες απέξω και ουσιαστικά ήταν είτε αποθηκευτικοί χώροι είτε εκθετήρια παπουτσιών. Μετά την έκρηξη εμπορικότητας που έγινε στου Ψυρρή τη δεκαετία του ’90, όπου άνοιξαν δεκάδες εστιατόρια, μεζεδοπωλεία, μπαρ, κλαμπ, όλη η Αθήνα κατέβαινε στην περιοχή. Οι παλιοί πούλησαν στους νέους, όσοι πρόλαβαν έκαναν άλλες περιουσίες και μετά ήρθε η μεταφορά του κόσμου στο Γκάζι. Στου Ψυρρή, εκεί που τα ενοίκια ήταν στα ύψη, η περιοχή άρχισε να πέφτει. Από το 2005, έπνεε τα λοίσθια. Τα μαγαζιά έκλειναν το ένα μετά το άλλο. Όσο πιο βαθιά στου Ψυρρή τόσο πιο δύσκολα τα πράγματα. Όμως η Πρωτογένους στεκόταν καλύτερα γιατί ήταν κοντά στο Μοναστηράκι και έτσι δεν επηρεαζόταν τόσο από τη μαυρίλα. Ήρθε και η κρίση το 2009 και αποτελείωσε το εμπόριο. Από την άλλη, όμως, τα ενοίκια άρχισαν να χαμηλώνουν. Μέχρι το 2013, τίποτα δεν άνοιγε. Οι τελευταίοι 16 μήνες είναι πιο ενθαρρυντικοί.
Η Πρωτογένους είναι ο δρόμος που ενώνει του Ψυρρή με την πλατεία Αγ. Ειρήνης και την Κολοκοτρώνη. Κατ’ επέκταση με το Σύνταγμα. Δρόμος με κάποιες δυνατές επιχειρήσεις διαφορετικού αντικειμένου, σωστά οργανωμένες, που φέρνουν κόσμο από όλη την Αθήνα. Τα τελευταία δύο χρόνια έρχονται και προστίθενται εμπορικά μαγαζιά όμορφα, minimal αισθητικής, με χαρακτήρα, καθόλου φορτωμένα. Ο δρόμος έχει ενδιαφέρον, είναι φωτισμένος, περπατιέται. Το απόγευμα ο κόσμος πληθαίνει. Δεν είναι οι επαγγελματίες της περιοχής, αλλά επισκέπτες και φυσικά τουρίστες. Όλη τη μέρα περνάνε τρίκυκλα και φορτηγάκια και ξεφορτώνουν εμπορεύματα, καναπέδες αραδιάζονται στο δρόμο. Χρώμα και σπρέι από τους sk8άδες έξω από το Color του Βασίλη Αράμβογλου. Συζητήσεις και χάζι στα τραπεζάκια έξω του Transistor, μουσική από το στούντιο της Μόνικα, δίπλα από τους Amateur. Όλοι μια παρέα.
Η οδός Πρωτογένους
«Ο κόσμος της Πρωτογένους είναι ποικίλος» λέει ο Νίκος Κούρος, ιδιοκτήτης του κομμωτηρίου Lemon Poppy Seed στο νούμερο 7. «Υπάρχουν οι έμποροι που ασχολούνται με παπούτσια, δέρματα, εργαλεία, αξεσουάρ δέρματος και παπουτσιών, χαρτόκουτα, κόσμος που περνάει για να πάει στην Εφορία, γέροι που μπαίνουν στο κομμωτήριο και ζητούν να τους κάνουμε τη φορολογική τους δήλωση. Μετά τις 3, αυτοί χάνονται και μένουν κυρίως οι πιο νέοι που ασχολούνται με όλων των ειδών τις δημιουργικές τέχνες, αλλά και φοιτητές που έρχονται για καφέ ή να φάνε. Πολύ ενδιαφέρων κόσμος. Έτσι η μόδα έρχεται από το Βερολίνο κατευθείαν στου Ψυρρή στις πιο ακραίες της μορφές και μετά απλώνεται στην υπόλοιπη Αθήνα».
Η Πρωτογένους είναι μια γειτονιά, ένα χωριό από μόνη της. «Με τα κουτσομπολιά, τις κατινιές της, αλλά και τη ζεστασιά στις σχέσεις με το γείτονα. Έρχεσαι το πρωί και λες καλημέρα» λέει ο Νίκος. Τα αυτοκίνητα περνούν και δεν χωράνε, όσοι θέλουν να ξεφορτώσουν αφήνουν τα αυτοκίνητα στη μέση, οι άλλοι κορνάρουν.
Οι «Amateurs» Στάθης Μητρόπουλος και Θοδωρής Δημητρόπουλος στο γραφείo τους
Στο νούμερο 6: Τhis Is Amateur. Εδώ βρίσκονται τα γραφεία της δημιουργικής ομάδας των Amateur που δημιούργησαν ο Στάθης Μητρόπουλος και ο Θοδωρής Δημητρόπουλος. Αrt direction, γραφιστική, εκδόσεις και web design. «Στην οδό Πρωτογένους εγκατασταθήκαμε τον Δεκέμβρη του 2010. Ο λόγος ήταν το πολύ ξεχωριστό κτίριο στον αριθμό 6 του δρόμου. Είναι ένα μοντερνιστικό διαμαντάκι, που μέχρι πρότινος φιλοξενούσε αποθήκες και βιοτεχνίες. Ο δρόμος αλλάζει συνέχεια, και νομίζουμε είναι ένας από τους ελάχιστους της Αθήνας που εν μέσω κρίσης αντί για να κλείσουν καταστήματα, άνοιξαν. Αυτό που μας αρέσει είναι η μικροκλίμακα του δρόμου. Γνωριζόμαστε όλοι μεταξύ μας και μέχρι να ανοίξουμε το γραφείο το πρωί θα πούμε 5-6 καλημέρες. Ο δρόμος έχει μια συνεχή βαβούρα. Το πρωί θα έρθουν οι παλιατζήδες να αφήσουν πράγματα στα βίντατζ έπιπλα. Ο Έντυ στα χαρτόκουτα θα δίνει πληροφορίες κάθε είδους στους περαστικούς. Μετά οι σκεϊτάδες θα ακονίσουν τις σανίδες τους στην άσφαλτο. Όλο και κάποιο φορτηγό θα κολλήσει στους στενούς δρόμους. Το απόγευμα ακούμε τη Μόνικα να κάνει πρόβες, ενώ το βράδυ το Τρανζίστορ κρατάει το ρυθμό. Κόσμος πάει κι έρχεται συνέχεια στην οδό Πρωτογένους, κι όταν δεν έχουμε δουλειά θα μας βρεις στο παράθυρο να χαζεύουμε την κίνηση».
Ο δρόμος αλλάζει πολλά πρόσωπα μέσα στην ημέρα. Μέχρι τις 3 δείχνει ένα πιο φασαριόζικο πρόσωπο. Μετά τα πράγματα ησυχάζουν. Το μεσημέρι αρχίζουν να έρχονται όσοι τελειώνουν από τις δουλειές τους ή αυτοί που κάνουν διάλειμμα. Για την Αγάπη και τη Χριστίνα, που ξεκίνησαν το Transistor τo 2010, η γειτονιά μοιάζει με ένα μικρό χωριό όπου όλοι γνωρίζονται μεταξύ τους δημιουργώντας ένα δημιουργικό πυρήνα.
H Αγάπη και η Χριστίνα στο Τρανζίστορ
Το βράδυ το σκηνικό είναι διαφορετικό. Κόσμος πηγαινοέρχεται, κάθονται στα πεζούλια, μιλάνε, πίνουν. Η Πρωτογένους δεν έχει μόνο μαγαζιά αλλά και κατοίκους που πολλές φορές θέλουν την ησυχία τους και η φασαρία τούς ταράζει. Αλλά στο κέντρο ζουν και όλα συνηθίζονται.
Το Lemon Poppy Seed άνοιξε τον Φεβρουάριο του 2009, έξι μήνες μετά το Color. «Θελήσαμε να στεγάσουμε τον κόσμο μας από όλη την Αθήνα κάπου στο κέντρο, όπου μπορεί κανείς να έχει πρόσβαση εύκολα, αλλά και να μπορεί να κάνει μετά και κάποια άλλα πράγματα». Πού αλλού θα μπορούσε να στεγαστεί ένα κομμωτήριο βρετανικής φιλοσοφίας παρά στο Soho της Αθήνας; «Μετά από 5 χρόνια η δουλειά μας συνέχεια ανεβαίνει και την περιοχή τη λατρεύουμε. Δουλεύουμε πολλές ώρες με έμφαση στις απογευματινές ώρες και την Πέμπτη κλείνουμε στις 11 το βράδυ για να εξυπηρετούμε τους εργαζομένους που δεν προλαβαίνουν άλλες ώρες. Κάνουμε διάφορα events, έχουμε dj sets κάθε Πέμπτη και γενικά υπάρχει μία δημιουργική δραστηριότητα. Αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε είναι να ενισχύσουμε την εικόνα του κάθε ανθρώπου βάση των προσωπολογικών του χαρακτηριστικών, των συνηθειών του και της επαγγελματικής του ζωής. Είμαστε μία ομάδα».
Ο Νίκος Κούρος, ιδιοκτήτης και «Ψαλιδοχέρης» του Lemon Poppy Seed
Για τον Γιώργο Κάρρα, η αναβίωση της οδού Πρωτογένους αποτελεί μια ευνοϊκή συγκυρία για την πόλη της Αθήνας. Είναι ιδιοκτήτης του Treasure House που ξεκίνησε το 2006 σαν μια προσωπική συλλογή αυθεντικών ρούχων και αξεσουάρ των δεκαετιών του ’50, ’60 και ’70, προερχόμενα από αποθέματα βιοτεχνιών εποχής και από ιδιωτικές συλλογές συλλεκτών της Ιταλίας και της Γαλλίας. Από τον Μάρτιο του 2014 λειτουργεί η Treasure House Boutique στο νούμερο 6 της Πρωτογένους με όλη τη Vintage συλλογή του εμπλουτισμένη και με νεότερα κομμάτια.
Vintage και second hand ρούχα και αξεσουάρ έχει και η Γουαδελούπη, που έστησε τον Δεκέμβριο του 2013 η Αγγελική Δανοπούλου στην Πρωτογένους 12. Eνδυματολόγος η ίδια δημιούργησε ένα διώροφο βεστιάριο για άντρες και γυναίκες με χαμηλωμένες τιμές και φουλ DIY ενέργεια. «Μ’αρεσει να σκέφτομαι το δρόμο σαν “θέατρο Πρωτογένους”. Οι παραστάσεις αλλάζουν συνεχώς μέσα στη μέρα χωρίς να ξέρει κανείς τι να περιμένει. Δεν βαριέσαι ποτέ».
«...κι όταν δεν έχουμε δουλειά θα μας βρεις στο παράθυρο να χαζεύουμε την κίνηση».
Vintage αντικείμενα και στις Παλιοσυνήθειες, στην Πρωτογένους 8, με έπιπλα, ρούχα, βιβλία, φωτογραφίες, βαλίτσες που διαλέγει η διακοσμήτρια Αδαμαντία ανακυκλώνοντας το παρελθόν με δημιουργικό τρόπο.
Καινούργια vintage άφιξη και το Like Yesterday’s στο νούμερο 16. Ξεκίνησε τον Δεκέμβριο από τον Χρήστο και τη Ζέττα, που θεωρούν πως έχει δημιουργηθεί εδώ ένας καινούργιος μικρός εμπορικός πυρήνας μέσα από την αλλαγή χρήσης που παρατηρήθηκε στα μαγαζιά του παραδοσιακού εμπορικού κέντρου και τη χωροταξική του θέση δίπλα στην κατεξοχήν αγορά «μεταχειρισμένου» της ευρύτερης περιοχής του Μοναστηρακίου.
Με το φως της μέρας μέχρι το κλείσιμο των μαγαζιών τους όλοι περνάνε από το μαγαζί των άλλων, συνομιλούν, χαμογελούν, λιάζονται. Δημιουργούν μια νεανική ολοζώντανη γειτονιά στο κέντρο της πόλης γεμάτη εκπλήξεις.
Φωτό: Νίκος Κόκκας
Κεντρική φωτό: Στο «θέατρο» της Πρωτογένους: vintage έπιπλα πάνε κι έρχονται έξω από τη «Γουαδελούπη» της Αγγελικής Δανοπούλου
